Kamandzir daŭ zahad: «U raschod ich». Žurnalisty znajšli rasijskich sałdat, jakija majuć dačynieńnie da zabojstvaŭ u Kijeŭskaj vobłaści. Adzin pryznaŭsia

Z kanca lutaha da pačatku krasavika siało Andrejeŭka ŭ Kijeŭskaj vobłaści znachodziłasia pad kantrolem rasijskaha vojska. Adstupiŭšy, rasijanie pakinuli ŭ vioscy sotni razburanych i razrabavanych damoŭ, bolš za dziesiatak miortvych cieł — i 25 fatahrafij, zroblenych na skradzieny telefon miascovaha žychara. Karespandentka «Važnych historyj» Kaciaryna Famina adpraviłasia ŭ Kijeŭskuju vobłaść, kab adnavić padrabiaznaści ździejśnienych tam złačynstvaŭ, pahavaryć sa svajakami achviar i apaznać rasijskich vajskoŭcaŭ, jakija majuć dačynieńnie da zabojstvaŭ i rabavańniaŭ.

«Jany zabirali ŭ ludziej usio». Rabavańnie i maradziorstva

«My šukajem hałoŭnaha banderaŭca, jaki kartavić», — z takimi słovami niekalki rasijskich vajskoŭcaŭ na pačatku sakavika vyleźli z BTR kala doma pažyłoj siamiejnaj pary, Leanida i Taćciany Udodaŭ u siale Andrejeŭka Makaraŭskaha rajona. Rasijskija vojski zaniali Andrejeŭku, jak i niekatoryja inšyja nasielenyja punkty Kijeŭskaj vobłaści na pravym bierazie Dniapra, 27 lutaha — i zastalisia tam da krasavika. 

— U mianie muža ŭsie ŭ siale žartam banderaŭcam zvali, — raspaviadaje Taćciana Udod. — Niejak prymacavałasia, jon u mianie nie nacyjanalist, prosta z Zachodniaj Ukrainy. 

Muž Taćciany, 76-hadovy Leanid Alaksiejevič vyjšaŭ nasustrač rasijanam: 

— Chłopcy, nu, tut «banderaviec» tolki ja, — i jon kartavić. 

— Nie, vy nam pa ŭzroście nie padychodzicie! — tut ža rasčaravana adkazali vajskoŭcy. 

Tym nie mienš sałdaty ŭ adzin ź pieršych pieratrusaŭ — paśla ich było niekalki — adabrali va Udoda jaho niedarahi smartfon. Piensijaniery zmahli viarnuć jaho tolki ŭ mai: čužy telefon siarod svaich rečaŭ znajšła žycharka Andrejeŭki i pryniesła jaho ŭ punkt razdačy humanitarnaj dapamohi. 

Zabraŭšy telefon, Leanid Alaksiejevič vyjaviŭ u im siurpryz: 25 fatahrafij, na jakich čaćviora rasijskich vajskoŭcaŭ paziravali sa zbrojaj, z kurylnaj trubkaj i ź miedalami na hrudziach. 

«Važnyja historyi» identyfikavali ŭdzielnikaŭ «fotasiesii»: heta słužačyja 64-j motastrałkovaj bryhady Daniił Frołkin, Dźmitryj Daniłaŭ, Rusłan Hłotaŭ i Ivan Šapialenka. Mnohija žychary Andrejeŭki, ź jakimi žurnalisty pahavaryli, uspomnili sałdat z hetych zdymkaŭ. Miarkujučy pa apoviadach miascovych, jany mohuć być datyčnyja da rabavańniaŭ, maradziorstva i navat zabojstvaŭ.

Akramia taho, žuranalistka znajšła ŭ Andrejeŭcy miesca, dzie fatahrafavalisia rasijskija vajskoŭcy: heta dom i dvor Anatola Danilenki. 13 sakavika siamju Danilenki — samoha Anatola, jaho žonku i 95-hadovaha cieścia — vymusili pakinuć dom «na praciahu niekalkich hadzin». 

— Jany skazali: «Da ranicy kab źnikli adsiul». My sabralisia, i ŭ čatyry hadziny dnia nas užo vyhnali, — uspaminaje Anatol. — Kali my vyjazdžali, moj cieść kazaŭ ruskamu vajskoŭcu: «Ja ž vajavaŭ, kab tvaja mama ciabie naradziła, a ty ciapier voś heta…»

Cieść Anatola, Piatro Jafremavič Kraŭčanka, pracavaŭ u Hałoŭnym upraŭleńni raźviedki Ministerstva abarony Ukrainy. Jon pieražyŭ rasijskuju akupacyju i pamior 29 maja. Heta ź jaho miedalami na fatahrafijach sa skradzienaha telefona paziruje słužboviec 64-j bryhady Daniił Frołkin. Danilenka kaža, što paśla sychodu rasijskich vojskaŭ miedali cieścia źnikli z doma.

Razam ź miedalami źnikli dva televizary, mikrachvalovaja pieč, elektryčnaja duchoŭka i zapasy kacinaha kormu. Na stoli ŭ dvuchpaviarchovym cahlanym domie Anatola, jaki jon budavaŭ apošnija 15 hadoŭ, — dzirki ad kul. 

U chlavie z patrapanaha miaška z-pad cukru Anatol vytrasaje adsyrełaje adzieńnie: bałotnaha koleru fufajku «Armija Rasii», štany abarončaj afarboŭki, čornyja štany, biercy, brudnyja škarpetki i panošanyja trusy Calvin Klein. U adnoj z kišeniaŭ štanoŭ zastalisia źniatyja šaŭrony na lipučkach, na abodvuch — proźvišča «Frołkin». Kinuŭšy patrapanuju formu, rasijanie pieraapranulisia ŭ rečy Danilenki: na adnym sa zdymkaŭ Rusłan Hłotaŭ apranuty ŭ švedar Anatola.

Aproč brudnaj vopratki, haspadar doma znajšoŭ šmat stralanych hilzaŭ, a na kuchonnym stale — klejki stykier z nadpisam «My nie žadali vojny. 14.03».

Z rabavańniem, maradziorstvam abo nasillem z boku rasijskich vajskoŭcaŭ tak ci inakš sutyknulisia ŭsie žychary Andrejeŭki. Zabirali pradukty, bytavuju techniku, transpart i ałkahol. U siamji Udodaŭ, naprykład, adabrali nie tolki telefon, ale i aŭtamabil, na jakim piensijaniery chacieli evakujavacca ź vioski.

— Jany mnie kažuć: «Treba było raniej źjazdžać». Stajaŭ tut adzin ryžy, taki brydki. Kazaŭ: «My pryjšli suprać Zialenskaha i suprać nacykaŭ vajavać». Ja kažu: «Ale my ž nie nacyki». Jon tak pahladzieŭ. Nu i ŭsio, i zabrali mašynu, — uspaminaje Taćciana Udod.

Taćciana paznała taho samaha «rudoha» na fatahrafijach u telefonie muža. Heta Daniił Frołkin.

Staruju šeruju «Ładu» Udodaŭ adnaviaskoŭcy potym časta sustrakali na vulicach Andrejeŭki. Niekalki žycharoŭ vioski śćviardžajuć, što bačyli, jak vajskoŭcy vykarystoŭvali jaje dla pieravozki mužčyn, jakija paśla byli zabityja ci źnikli bieź viestak. Paśla vychadu rasijskich vajskoŭcaŭ z Andrejeŭki Taćciana i Leanid znajšli svaju mašynu na ŭskrainie siała, jana była «raździaŭbania daščentu». Ciapier pakamiačany aŭtamabil pryparkavany ŭ dvary.

Uradženka Andrejeŭki Taćciana Tkačenka zhadvaje, što rasijanie karystalisia nie tolki aŭtamabilem Udodaŭ. Adzin z vajskoŭcaŭ, pavodle jaje słoŭ, «haniaŭ» pa siale na čyimści čyrvonym mapiedzie i navat niejak prapanavaŭ jaje padvieźci. Inšyja adnojčy pajechali pakatacca pa siale na skradzienym u miascovych džypie i zajechali na im u ścianu žyłoha doma: u vyniku adzin z vajskoŭcaŭ paškodziŭ nahu i na nastupny dzień kulhaŭ. Na fatahrafijach z telefona Leanida Udoda Taćciana adrazu pakazvaje na kiroŭcu čyrvonaha mapieda — Dźmitryja Daniłava. 

Na fatahrafijach inšych vajskoŭcaŭ z 64-j motastrałkovaj bryhady, jakich udałosia znajści ŭ sacsietkach dziakujučy śpisu, apublikavanamu ŭkrainskaj raźviedkaj, jana paznaje Alaksandra Čyrasava — pavodle jaje słoŭ, mienavita jon kataŭsia pa vioscy na džypie. Čyrasava na fatahrafijach z Andrejeŭki niama, ale jaho imia jość u śpisach 64-j bryhady. 

Aproč ježy i transpartu, akupanty nieŭzabavie pačali zabirać u miascovych rečy daloka nie pieršaj nieabchodnaści. Tak, susiedzi siamji Udodaŭ, siamiejnaja para lekaraŭ, zmahli źjechać da prychodu rasijan, a ich dom staŭ centram pryciahnieńnia dla vajskoŭcaŭ. Na vačach u Leanida, jakomu susiedzi pakinuli klučy, u miedykaŭ «kanfiskavali» dva skutary, rovar, bienzapiłu, noŭtbuk, a jašče ałkahol i šakaładnyja cukierki — padarunki ŭdziačnych pacyjentaŭ.

Pažyłyja muž i žonka Ivan i Valancina z vulicy Šaŭčenki ŭspaminajuć, što da ich vajskoŭcy adnojčy pryjšli ź niezvyčajnaj prośbaj.

Pavialičyć

— Pryjšli čałaviek dziesiać, — raskazvaje Ivan. — Padychodžu. «Bacia, — kaža, — u ciabie vidzik jość?» Nu što ja skažu, nie? Ich tut dziesiać čałaviek. Žančynie kažu: «Vyniesi». «Ja tabie hrošy addam ci viarnu», — kaža. Ja kažu: «Nie treba». Ja viedaju, što takoje hrošy, jon vymie hrošy, a potym kulu ŭ łob. 

Piensijaniery kažuć, što staralisia nie piarečyć vajskoŭcam, bo ź imi ŭ akupacyi zastałasia chvoraja piacihadovaja ŭnučka: dziaŭčynku niezadoŭha da vajny baćki pryvieźli da babuli i dziaduli za horad, kab jana «adlažałasia» na śviežym pavietry.

Na fotazdymku čaćviorki z 64-j bryhady, jakaja zaśviaciłasia, u vysokim chłopcy, jaki paziruje sa zbrojaj, Ivan paznaje taho, chto zabiraŭ u jaho videamahnitafon. Heta Źmicier Daniłaŭ. Inšyja žychary Andrejeŭki, jakija taksama paznali Dźmitryja na fatahrafijach, zapomnili, što kalehi źviartalisia da jaho «snajpier».

— Jany [rasijskija vajskoŭcy] tut zabirali ŭ ludziej usio, — uspaminaje Nadzieja Saŭran z vulicy Miela, centralnaj vulicy Andrejeŭki. — U Voŭki-susieda była piła, kab drovy rezać, — impartnaja, maleńkaja, akuratnieńkaja. Ja bačyła, jak adzin ź ich potym hulaŭ, matlaŭ joju.

Samoha «Voŭku-susieda» — Uładzimira Pažarnikava — rasijskija vajskoŭcy rasstralali padčas akupacyi, jak i syna Nadziei Saŭran, Ihara.

Padčas i paśla akupacyi ŭ Andrejeŭcy, dzie da vajny žyli kala paŭtary tysiačy čałaviek, znajšli 13 miortvych ciełaŭ z kulavymi ranieńniami. Da ŭsich 13 zabojstvaŭ mohuć mieć dačynieńnie rasijskija vajskoŭcy. Pa raskazach miascovych, u vioscy rasstrelvali biez suda i śledstva, časam navat nie zabirajučy ŭ pałon i nie dapytvajučy.

Žurnalistka pahavaryła z rodnymi i znajomymi bolšaści zabitych u Andrejeŭcy mirnych žycharoŭ, kab ustanavić abstaviny ich śmierci.

«Jany dalarami razmachvali, i my ich rasstralali». Zabojstvy

U kancy lutaha, kali rasijskaja technika tolki pačynała zachodzić va ŭkrainskija vioski, adzin tank ź litaraj V na borcie zaniesła, i jon zajechaŭ u płot za aŭtobusnym prypynkam na vulicy Miela. 

— Ruskija vyjšli, pačali stralać mnie pa chacie z aŭtamata. Jany jašče skazali tady: «Kali ŭ vas niešta z tanka znojdziem — my vas, usiu siamju, navat unučku, rasstralajem», — raspaviadaje miascovy žychar Vasil. Jaho dom staić jakraz na vulicy Miela. Pahrozy rasijan Vasila nie spynili. 

— Ja ŭziaŭ adtul try kamplekty patronaŭ i schavaŭ. Niejkaje žyćcio vyratavaŭ. Inšyja raźbili prybor načnoha bačańnia, vyvieli jaho sa stroju, tyja pravodku parvali, tyja akumulatary pabili — kab jon [tank] nie pracavaŭ. I tak voś atrymałasia, niejkuju karyść my zrabili.

Vasil kaža, što, ukraŭšy patrony, jon zakapaŭ ich pad karytam dla kačak u dvary: 

— Jany nie padumali tam šukać. A ŭ inšych, chto byŭ kala tanka, znajšli. Skazali: «Susiedzi bačyli, jak vy łazili pa tanku». 

Mahčyma, u takoha kštałtu dyviersii zapadozryli i taho, chto žyŭ niepadalok, taksama na vulicy Miela, Ihara Jermakova. Nieviadoma, ci nabližaŭsia jon da tanka nasamreč. Ciapier ad doma siamji Jermakovych zastaŭsia adzin fundamient i niekalki napaŭrazburanych ścien. Błakitnyja varoty ź biełymi lebiedziami pasiekła askiepkami. Adzin lebiedź prastreleny naskroź. Adsiul da miesca, dzie znajšli cieła Ihara, chvilina pieššu. 

Druhoha sakavika pa błakitnych varotach pačali stralać, na ŭčastak zajechaŭ tank.

— Raźbili tut akno i potym pačali na ŭsiu moc stralać u dźviery, — uspaminaje Taćciana, udava Ihara Jermakova. — Dvoje zaleźli ŭ akno, potym u dźviery zajšli jašče dvoje. Kažuć [Iharu]: «Vas da kamandzira». Ja kažu: «Možna i ja pajdu taksama?» «Nie, siadzi, ja tabie skazaŭ». Jaho vyvieli, i bolej ja jaho nie bačyła.

Da viečara 2 sakavika Taćciana nie mahła vyjści z domu — zamok u abstralanych dźviarach zaklinavała. Kali jana narešcie vylezła vonki praz akno, stała na kaleni pierad vajskoŭcam, jaki dziažuryŭ zvonku:

— Kali łaska, skažycie, jon žyvy?

— Ź im razmaŭlajuć, jon žyvy, viartajsia.

Viestki pra Ihara źjavilisia tolki praz dva dni. 4 sakavika vajenny pryjšoŭ da Taćciany i skazaŭ: «Idzicie hladzicie, tam kala transfarmatara nie vaš muž?» Taćciana ź siastroj pabiehli ŭ pakazanaje miesca i znajšli Ihara zastrelenym sa zaviazanymi za śpinaj rukami.

— Tvaru ŭ jaho prosta nie było: usio siniaje, hałava prałamanaja. A potym u patylicu jamu strelili jašče, — uspaminaje Taćciana. Muža jana spačatku pachavała prosta ŭ sadzie kala doma. Užo paśla sychodu rasijskich vojskaŭ udałosia pravieści ekshumacyju i pierapachavać Ihara na mohiłkach. Taciana ličyć, što Ihara mahli zabić za fotazdymki rasijskaj vajskovaj techniki ŭ jaho telefonie.

13 sakavika nie stała i doma — u jaho trapiŭ snarad. Zhareli nie tolki rečy, ale i amal usie sumiesnyja fatahrafii muža i žonki, jakija ščaśliva pražyli razam 24 hady. Telefony ŭ Jermakovych zabrali rasijskija vajskoŭcy. Niekalki zdymkaŭ ź minułaha žyćcia zachavałasia tolki ŭ telefonie ich dački. Na fota Ihar i Taćciana trymajuć na rukach zadavolenuju ŭnučku.

— Viedajecie, my starajemsia pra heta nie kazać, kab nie tryvožyć adzin adnaho. Ale ja viedaju, što heta treba raskazvać, — kažučy pra muža, Taćciana ŭvieś čas ciarebić chustku na šyi i namahajecca nie zapłakać. — Prosta popieł u siaredzinie dušy.

U dzień, kali Taćciana znajšła cieła svajho muža, na vulicy Pieramohi, pierpiendykularnaj vulicy Miela, vajskoŭcy pryjšli ŭ dom siamji Iščanka. U 10:30 ranicy 23-hadovaha Antona Iščanku pavieźli ŭ nieviadomym napramku. 

— Skazali, što na dźvie hadziny zabrali jaho. Noč niama, dzień niama… — płača dziadula Antona, Piatro. 

Dataj śmierci Iščanki na jaho mahile značycca 6 sakavika. Za što zabrali i zabili maładoha čałavieka, nieviadoma. Ale na jaho ciele, jak i na ciele Ihara Jermakova, byli nie tolki kulavyja ranieńni, ale i ślady hvałtu. 

Praz tydzień paśla zabojstva Ihara Jermakova i prapažy Antona Iščanki, 12 sakavika, na vulicy Słabada ŭ Andrejeŭcy rasstralali dvaich siabroŭ dziacinstva — Vadzima Haniuka i Vitala Kibukieviča. Susied Vitala, Juryj Michajłavič, z akna bačyŭ, jak mužčyn paviali na rasstreł:

— Mašyna padjazdžaje, vychodziać vajskoŭcy ŭtroch. Pahrukali ŭ dźviery, Vital adčyniŭ, voś jany zajšli tudy. Praz kolki času vychodziać udvaich: Vital i ź ich [vajennych] adzin. Pajšli da chlava. Potym čuju: karotkaja čarha, i adzin [vajskoviec] viarnuŭsia. Tyja dvoje jašče tam niejki taki skrutak vynieśli, u bahažnik pakłali, pajechali da Vadzima. Prajšło chvilin piatnaccać, znoŭ čuju tam «tryn!» — taksama čarha — i ŭsio, jany vyjšli adtul, sieli na mašynu i pajechali. 

— Jamu źviazali ruki, tak, sa źviazanymi rukami jamu prastrelili nohi, potym strelili ŭ plačo, a potym i ŭ hałavu. Znajšli tam piać hilzaŭ, — raskazvaje Alena Kibukievič, udava Vitala. — Ujaŭlaju, jaki jon bol pieranios.

5 sakavika dačku Aleny i Vitala i jaje niemaŭla ŭdałosia vyvieźci ź vioski, a 7 sakavika Alena vyjechała sama. Joj udałosia schavać telefon ad vajskoŭcaŭ na rasijskich błokpastach, tamu jana padtrymlivała suviaź z mužam, jaki zastaŭsia doma. Suviazi ŭ vioscy amal nie było: kab stelefanavacca z žonkaj, Kibukievič załaziŭ na susiedskaje haryšča. Apošni raz jany razmaŭlali za dźvie hadziny da rasstrełu Vitala. Pa słovach Aleny, muž ni razu nie zhadvaŭ, što rasijskija sałdaty jaho dapytvali. Jana pierakananaja, što na jaje muža niechta danios, tamu što vajskoŭcy metanakiravana pryjechali da jaho ŭ dom i pakarali śmierciu jaho biez suda i śledstva prama ŭ dvary.

Na Vitala mahli danieści za toje, što jon 24 lutaha zapisaŭsia ŭ teraabaronu, miarkuje Alena. U pieršyja paru dzion jon hruziŭ miaški ź piaskom, budavaŭ la siała błokpost. Zbroi Vitalu nie vydali — na toj momant u miascovaha adździaleńnia teraabarony jaje nie było. 

Vadzim Haniuk, zabity amal adrazu paśla Vitala, taksama, pa słovach rodnych i znajomych, «byŭ zvyčajnym pracavitym mužykom» i nie byŭ źviazany z vojskam. Jaho žonka, piacihadovaje dzicia i ciešča paśpieli vyjechać ź vioski na čas akupacyi, a jon zastaŭsia «na haspadarcy».

— Paŭhałavy ŭ jaho nie było, naha prastrelenaja. U zakrytaj trunie chavali, — uspaminaje ciešča Vadzima.

Cieły mužčyn pakinuli tam, dzie ich zastrelili — Vitala ŭ dvary doma, Vadzima ŭ padvale. Pradaŭščyca ź miascovaj kramy, Natalla Simaroz, zhadvaje, što razam sa svajakami Vitala prasiła rasijskich sałdat dazvolić im pachavać mužčyn. Adzin z vajskoŭcaŭ adkazaŭ koratka: «Chočacie, i vas zakapajem razam ź imi?» Natalla paznaje mužčynu na fatahrafijach z telefona Leanida Udoda: pavodle jaje słoŭ, heta 21-hadovy Dźmitryj Daniłaŭ. 

Praz dva dni žančynam i susiedu ŭdałosia prykapać Vitala i Vadzima prosta ŭ dvarach ich damoŭ. Mužčyn ekshumavali i pierapachavali tolki paśla vychadu rasijskich vojskaŭ. Za domam, na miescy pieršaj mahiły, žonka Alena Kibukievič pasadziła tuju.

U Andrejeŭcy chadziła čutka, što ŭ peŭnyja damy rasijskija vajskoŭcy prychodzili za mužčynami, jakija zapisalisia ŭ teraabaronu: kazali, što hety śpis znajšli ŭ radzie (sielskaj administracyi. — Zaŭv. red.). Adnak udzielnik miascovaj teraabarony Vital Čarkasaŭ śćviardžaje, što ŭ rasijan nie było takoha śpisu, a Vitala Kibukieviča mahli zabić prosta za toje, što jon byŭ stryječnym bratam starasty siała Anatola Kibukieviča: «Starastu našaha šukali. Tamu jaho [Vitalija] ruskim i zdali».

«Zabili ŭ hety dzień na praciahu paŭhadziny traich čałaviek», — raspaviadaje Čarkasaŭ. Trecim, jak ličyć starasta siała Anatol Kibukievič, staŭ 47-hadovy Rusłan Jaramčuk. Jon žyŭ na vulicy Słabada, u niekalkich damach ad Vadzima i Vitala.

Pavialičyć

Ścipły draŭlany dom siamji Jaramčukoŭ vyłučaŭsia na Słabadzie, zabudavanaj vialikimi cahlanymi budynkami. U Rusłana i jaho žonki Aksany było čaćviora dziaciej. Rusłan pracavaŭ budaŭnikom, u apošnija hady zachaplaŭsia fota— i videazdymkami. «Prosta zdymaŭ usio, što bačyŭ, — raspaviadaje Jarasłava, dačka zabitaha. — U nas była zdahadka, što za heta jaho i zastrelili: padumali, što jon zdymaŭ i pieradavaŭ [infarmacyju pra] pieramiaščeńnie rasijskich vojskaŭ».

Na momant akupacyi ŭ domie zastavalisia Rusłan i jaho paŭnaletni syn Michaił. 11 sakavika Michaił i jaho siabry pačali evakujavać ź vioski dziaciej. Małady čałaviek płanavaŭ vyvieźci i baćku, ale nie paśpieŭ: jaho zatrymali na rasijskim błokpoście i trymali ŭ pałonie 10 dzion. Ciapier Michaś viarnuŭsia ŭ Andrejeŭku i žyvie ŭ baćkoŭskaj chacie.

Susiedzi Jaramčukoŭ pryhadvajuć, što vajskoŭcy pryjšli ŭ dom da Rusłana 12 sakavika, kali jon byŭ užo adzin doma.

Cieła Jaramčuka znajšoŭ pobač ź jaho domam adzin z susiedziaŭ. Jon pachavaŭ jaho prosta ŭ dvary — abstreły na toj momant jašče praciahvalisia, pieravieźci cieła kudy-niebudź nie atrymlivałasia. «Pobač [ź ciełam] byli raskidanyja rasstralanyja telefony, — raspaviadaje Jarasłava Jaramčuk. — Baćka našy staryja telefony nikoli nie vykidvaŭ, jon ich prosta zachoŭvaŭ u domie, u šafcy. Mahčyma, ruskija pakapalisia, znajšli, paraźbivali voś tak i vykinuli». 

Troje žycharoŭ Andrejeŭki, ź jakimi ja razmaŭlała, zhadvajuć, što paśla 12 sakavika niekalki rasijskich vajskoŭcaŭ vychvalalisia zabojstvam troch čałaviek na Słabadzie. Taćciana Tkačenka pryhadvaje, jak adzin sałdat kazaŭ sasłužyŭcu: «Na susiedniaj vulicy zavalili traich, vielmi kruta pažyvilisia». Heta ŭspaminaje i pažyłaja siamiejnaja para, Mikoła i Taćciana: «Pryjšli i pačali raspaviadać, jak zabili traich našych chłopcaŭ. Maŭlaŭ, jany pid*ry, takija-siakija, maŭlaŭ, jany dalarami razmachvali, i my ich rasstralali». Piensijaniery śćviardžajuć, što samym vychvanym vajskoŭcam byŭ jakraz «rudy» Daniił Frołkin, jany adrazu paznajuć jaho na zdymkach z telefona Leanida Udoda. 

Na hetym katavańni i zabojstvy nie skončylisia. 

19 sakavika ŭ adno ź miescaŭ, dzie ŭ siale bazavalisia rasijskija vajskoŭcy, prylacieŭ snarad. «Jany stali biehać i šukać krajniaha», — uspaminaje piensijanierka Nadzieja Saŭran. Adnym z «krajnich» akazaŭsia jaje 45-hadovy syn Ihar, adnakłaśnik rasstralanaha tydniem raniej Vitala Kibukieviča. Ihar niadaŭna razyšoŭsia z žonkaj i ŭ apošni čas žyŭ z maci. U junactvie jon słužyŭ u vojsku, potym u nacyjanalnaj hvardyi i ŭ dziaržaŭnaj słužbie achovy. Ale zatym rasčaravaŭsia ŭ słužbie i staŭ ramantavać aŭtamabili. Mahčyma, vajennaje minułaje stała pryčynaj, pa jakoj Saŭrana pryniali za navodčyka. 

Vajennyja ŭvarvalisia ŭ dom Saŭranaŭ a čaćviortaj hadzinie dnia 19 sakavika. Adzin adrazu advioŭ Ihara i pasadziŭ jaho ŭ mašynu — tuju samuju šeruju «Ładu», što adabrali ŭ siamji Udodaŭ, — druhi zastaŭsia z Nadziejaj i pačaŭ abšukvać dom. Znajšoŭšy niekalki stacyjanarnych telefonaŭ, nie padłučanych da sietki, jon raźbiŭ ich ab padłohu i rastaptaŭ. 

Maci Ihara nie skazali, za što zabirajuć syna i ci vierniecca jon dadomu. Znajšli jaho tolki 31 sakavika — u chlavie byłoj fiermy na ŭskrainie siała. Pobač ź ciełam Ihara lažała cieła jaho siabra i susieda Uładzimira Pažarnikava, taho samaha Voŭki, u jakoha rasijanie skrali ručnuju bienzapiłu. 

— Poza ŭ Ihara była śpiačaja, — uspaminaje Nadzieja. — Nohi padahnutyja, ruki voś tak za hałavu i nakrytyja svajoj kurtkaj.

Nadzieja trymaje ŭ rukach dublonku syna, prastrelenuju ŭ dvuch miescach na hrudziach. Paśla źniaćcia akupacyi ŭkrainskija vajskoŭcy nie dazvalali joj padychodzić da cieła, kazali, što trupy mohuć być zaminavanyja.

— Ja ŭsio roŭna chadziła kožny dzień. Brała vadu z domu, pamyła ich, jany šeryja byli: tut tanki jeździać, tut technika, pył słupam, i ŭsio na ich, — raspaviadaje Saŭran. — Ja padumała, što nichto ich myć nie budzie.

Kuchnia ŭ Nadziei abstaŭlenaja ścipła, la ściany — stary saviecki siervant. U im, aproč inšaha posudu, kružka «Lubimaj mamie». Nad siervantam na špalerach z archidejami visić partret — Ihar na fonie słaniečnikaŭ.

Niekatoryja žychary Andrejeŭki, jakija zdoleli evakujavacca ź vioski, paśla viartańnia sutyknulisia z tym, što ich damy nie tolki razrabavali — vierahodna, u ich kahości zabili. Žurnalistka pačuła pra try takija vypadki. 

U vannym pakoi piensijanierki Taćciany Adolfaŭny z vulicy Šaŭčenki zastałasia prastrelenaja pralnaja mašynka i ślady kryvi na ścianie: kryminalisty paćvierdzili, što tam kahości zastrelili, a zatym praciahnuli akryvaŭlenaje cieła praz uvieś dom. Kahości rasstralali i ŭ domie Taćciany Tkačenki paśla taho, jak jana z synam zmahła pakinuć Andrejeŭku: kala ŭnitaza byli łužyny kryvi. Siarod miascovych chadzili čutki, što ŭ domie zastrelili «rašysta». U domie pradavački Taćciany Simaroz znajšli trup miascovaha žychara Ivana Rybickaha. Chto i za što jaho zabiŭ, dakładna nie viadoma. 

Niekatoryja budynki ŭ Andrejeŭcy rasijskija vajskoŭcy pierad adstupleńniem paprostu spalili. Vital Čarkasaŭ z andrejeŭskaj teraabarony śćviardžaje, što spalvali tyja damy, dzie lažali bojeprypasy, jakija niemahčyma było vyvieźci. Vydańnie «Ślidstvo. «Info» paćviardžaje , što rasijanie jašče ŭ kancy lutaha raźmiaścili ŭ siale składy bojeprypasaŭ. 

Čarkasaŭ taksama miarkuje, što ŭ spalenych damach mahli spalvać trupy: jak zahinułych rasijskich sałdat, tak i zabitych miascovych žycharoŭ. Akramia 13 zabitych, u Andrejeŭcy da hetaha času ličacca prapaŭšymi bieź viestak bolš za 40 čałaviek.

— Kali ludziam udavałasia evakujavacca, jany bačyli na vulicach miortvyja cieły, ale potym jany kudyści padzielisia, — raskazvaje Vital. — Na mastku [u Andrejeŭcy] lažali zabityja: dvoje mužčyn i adna žančyna. Što heta za ludzi, nichto nie viedaje. Kudy jany padzielisia, taksama nichto nie viedaje. Ruskija spačatku svaich sałdat zabitych vyvozili prosta na traku, jaki tanki vozić. Jany prosta nakidvali [cieły na trak] paśla abstrełu i kudyści vieźli. I našych taksama. Šmat ludziej byli zabityja, jany doŭha prosta lažali kala darohi. Ich nie dazvalali nikomu čapać. A potym jany prosta ŭ adzin dzień źnikli, i ŭsio. 

«Uprahali dobraachvotna-prymusova«. Čym zajmalisia ŭ akupacyi rasijskija kantraktniki

U červieni Ofis hienprakurora Ukrainy abviaściŭ, što padazraje vajskoŭca 64-j motastrałkovaj bryhady Daniiła Frołkina ŭ parušeńni zakonaŭ i zvyčajaŭ vajny. U pryvatnaści, u viedamstvie zajavili, što rasijski vajskoviec moža być vinavaty ŭ zabojstvie mirnaha žychara ŭ Andrejeŭcy, kradziažy aŭtamabila ŭ inšaha žychara vioski i kradziažy ŭ vieterana Druhoj suśvietnaj vajny savieckich i ŭkrainskich miedaloŭ. 

U lipieni vydańnie «Slidstvo.Info» apublikavała rasśledavańnie , dzie śćviardžałasia, što rasijskaha vajennaha pa sełfi z telefona Leanida Udoda apaznaŭ miascovy žychar pa imieni Vasil. Vasil, pisała «Ślidstvo», nibyta staŭ śviedkam zabojstva Ihara Jermakova z vulicy Miela, i pierakanany, što ŭ Ihara stralaŭ mienavita Frołkin.

Sam Frołkin admaŭlaje dačynieńnie da zabojstva Ihara Jermakova. Pra heta jon kaža žurnalistu asabista ŭ telefonnaj razmovie. «Važnyja historyi» znajšli kantakty ŭsich udzielnikaŭ «fotasiesii» ŭ Andrejeŭcy, pahavaryć pahadzilisia dvoje: Daniił Frołkin i Dźmitryj Daniłaŭ.

Spačatku žurnalistka stelefanavałasia z Daniłavym. Pierad hetym jana vysłała jamu adnu fatahrafiju z doma Anatola Danilenki. 

— A adkul u vas hetyja fatahrafii? — ź cikavaściu pytajecca vajskoviec. — Ich navat u mianie niama.

Jon taksama dzivicca, što zmahli apaznać asabista jaho, bo jon nie fatahrafavaŭsia ŭ formie vojska Rasii, tamu što ŭ jaho «svaja forma była». Jon sapraŭdy prytrymlivaŭsia kanśpiracyi na ŭsich fatahrafijach: nadziavaŭ akulary i hałaŭny ŭbor. Vyličyć vajennaha atrymałasia pa šnary pamiž brovaŭ, jaki bačny navat pad akularami. 

Piensijaniera Ivana, jaki paznaŭ u Daniłavie vajskoŭca, jaki zabraŭ u jaho «vidzik», Źmicier, pavodle jaho słoŭ, nie pamiataje i kaža, što nie braŭ videamahnitafon. Zatoje jon z uśmieškaj uspaminaje, jak nasiŭsia na chutkaści 90 kiłamietraŭ za hadzinu na čužym čyrvonym mapiedzie — tym samym, pa jakim jaho zapomniła Taćciana Tkačenka. 

Daniłaŭ zhadvaje, što pieršapačatkova, u studzieni 2022-ha, jaho z tavaryšami pa słužbie adpravili ŭ Biełaruś «na vučeńni». Užo padčas vučeńniaŭ mnohija, pavodle jaho słoŭ, «stali zdahadvacca» pra toje, što ich mohuć adpravić va Ukrainu. U lutym vajskoŭcam abviaścili ab «śpiecapieracyi».

«Skazali, što zaraz na try dni pajedziem dla zapałochvańnia, — raspaviadaje Źmicier. — Śpiecapieracyja pačałasia, Łuhansk z Danieckam ciapier pryznajuć narodnymi respublikami, ich uklučać u skład RF, i vy pajedziecie adtul».

Jon taksama kaža, što praviziju i formu jamu i jaho tavaryšam pa słužbie vydali z raźlikam na trochdzionny marš-kidok: «Prać mahčymaści nie było. U asnoŭnym davodziłasia pieraapranacca, šukać niešta bolš-mienš pa pamiery, jakoje padychodzić da vajennaha». Vajennasłužačyja šukali «niešta prydatnaje», jak praviła, siarod asabistych rečaŭ miascovych žycharoŭ.

Asnoŭnaja meta «śpiecapieracyi» u razumieńni Daniłava — «vyzvaleńnie Ukrainy ad nacystaŭ». «U našym razumieńni, nacysty — heta tyja, chto chacieŭ stvaryć śviet, tak skažam, z bokam, jaki naŭprost pastajanna sprabuje pahražać Rasii», — kaža jon. Pry hetym u Andrejeŭcy, pavodle słoŭ Dźmitryja, jon razmaŭlaŭ, jak praviła, z «całkam adekvatnymi miascovymi».

Padčas akupacyi Andrejeŭki Źmicier i jaho kalehi zajmalisia «pastajannym pošukam ludziej, jakija vydavali [rasijskija] kaardynaty». Na pytańnie, ci viadoma jamu, što rabili z hetymi ludźmi dalej, Daniłaŭ adkazvaje: «Ich, nakolki mnie viadoma, brali ŭ pałon, paśla čaho pieradavali ŭ viarchoŭnyja orhany — dy i ŭsio. Rabili zvyčajny dopyt, paśla čaho ich viartali šlacham abmienu vajennapałonnych». Daniłaŭ śćviardžaje, što nie datyčny da zabojstvaŭ mirnych žycharoŭ u Andrejeŭcy i nie viedaje ničoha pra rasstralanych tam cyvilnych.

Bolšaść tavaryšaŭ pa słužbie Daniłava, pavodle jaho słoŭ, była niezadavolena «kamandziroŭkaj». 

— Prosta nijakaj kankretyki nie było. Uvieś čas pra zaŭtrašni dzień raspavydali, — kaža vajskoviec. — Nam skazali kropku, paśla jakoj my pavinny byli vychodzić adtul [z Kijeŭskaj vobłaści]. My da hetaha punktu dajšli. A kali nadyšoŭ momant vychodzić, jany nazyvajuć užo inšuju kropku, potym inšuju — i hetak dalej. Heta najbolš vybivała.

Źmicier kaža, što padpisaŭ kantrakt na słužbu, bo heta moža dapamahčy jamu ździejśnić maru i patrapić u śpiecnaz HRU. Jon užo viarnuŭsia dadomu z Ukrainy i adrazu napisaŭ zajavu ab zvalnieńni. Viartacca na vajnu jon nie choča, tamu što «tam rabić niama čaho».

— Z adnaho boku, pravilna, što ŭviazalisia, z druhoha, nie, — razvažaje Daniłaŭ ab uvarvańni Rasii va Ukrainu. — Ja nie ŭ zachapleńni, ale nie skazać, što niehatyŭna staŭlusia. Tam mała chto ŭ zachapleńni. 99% navin — chłuśnia: pa televizary, pa hazietach, pa ŭsim. Mała chto havoryć praŭdu. Viedajuć tolki tyja, chto adtul vybraŭsia, ale raskazać mała chto moža, tamu što bolšaść daje padpisku. A inšaja bolšaść choča heta ŭsio zabyć jak strašny son. 

Naprykancy Źmicier prosić mianie dasłać fatahrafii sa skradzienaha telefona, jakija jon i jaho tavaryšy rabili «na pamiać». 

Pavialičyć

Daniił Frołkin, ź jakim my stelefanoŭvajemsia adrazu paśla Daniłava, kaža, što vyjechaŭ na «vučeńni» ŭ Biełaruś jašče 11 studzienia. Sudziačy pa jaho słovam, vajskoŭcy tam nie prachodzili nijakaj admysłovaj padrychtoŭki pierad «śpiecapieracyjaj». Voś jak jon apisvaje svajo znachodžańnie ŭ prymiežnym rajonie napiaredadni vajny: «My pryjechali, prosta žyli spačatku ŭ bazavym rajonie, potym nas raskidali pa rajonach zasiarodžvańnia. U majho ŭzvoda byŭ abaviazak nakarmić bataljon. Jeści pryhatavali, zamylisia, spać lahli. Abied pryhatavali, zamylisia, spać lahli». 

Frołkin, pavodle jaho słoŭ, daviedaŭsia, što adpraŭlajecca na vajnu, 23 lutaha, paśla śviatočnaha abiedu. «Spačatku ŭ čatyry hadziny ranicy chacieli vysunucca, potym pieranieśli na try. Da mianie padyšli ŭ hadzinu nočy, skazali: staŭ mašynu».

Paśla ŭvarvańnia va Ukrainu, śćviardžaje Frołkin, mnohija jaho kalehi sprabavali zvolnicca, ale nikomu heta doŭha nie ŭdavałasia.

— Chłopcy pajšli da kambryha [Azatbieka Amurbiekava], a jon pačaŭ na ich raŭci, źnievažać: «Ja zrablu rasstreł vam za toje, što jany nie žadajuć iści ŭ boj». Pa fakcie, śpiecapieracyja — heta dobraachvotnaja tema. A nas, atrymlivajecca, zaprahali dobraachvotna-prymusova, — raspaviadaje vajskoviec. — Mnie skazali, typu nielha tak admovicca, typu kryminałka budzie, typu jedź dalej, katajsia. Ciapier nas vyvieli nazad [na terytoryju Rasii], a zaŭtra znoŭ źjazdžajem na treci napramak užo (razmova z Frołkinym była zapisanaja 20 lipienia. — Zaŭv. red.). Kamandziroŭka pavinna doŭžycca nie bolš za try miesiacy. Paśla troch miesiacaŭ u nas znoŭ pavinny źbirać podpisy, chto dobraachvotna pajedzie. Heta značyć, pa zakonie jany nie majuć prava nas tut trymać, ale im biez roźnicy na hety zakon.

Frołkin raspaviadaje, što jaho sasłužyviec Rusłan Hłotaŭ, jaki razam ź im fatahrafavaŭsia ŭ Andrejeŭcy na čužy telefon, paśla viartańnia z Kijeŭskaj vobłaści prasiŭ u kamandavańnia dazvołu zvolnicca. Kamandziry skazali jamu i dvum inšym słužačym 64-j bryhady: «Usio, my pavieźli vas na kropku evakuacyi, zaŭtra palacicie ŭ Rasiju», — pasadzili na braniravany «Urał» i znoŭ adpravili na terytoryju Ukrainy. Hłotavu paśla ŭdałosia zvolnicca — u pryvatnaści, tamu što jon paškodziŭ ruku padčas minamiotnaha abstrełu. 

Pa słovach Daniiła, padčas znachodžańnia ŭ Andrejeŭcy jon pavinien byŭ evakujavać padbituju techniku: «Mnie pryjechali skazali: «Tam voś prabity «Urał», jedzieš i evakujuješ». Ja čaplaju hety «Urał» i ciahnu za 80 kilametraŭ na evakuatary, i tam jaho trały zabirajuć, albo bolš padrychtavanaja dla hetaha technika». Frołkin kaža, što časam jamu davodziłasia evakujavać nie tolki techniku, ale i paranienych ci zabitych sasłužyŭcaŭ. Naprykład, adnojčy paśla prylotu snarada jon vioz na aŭtamabili cieła bajca, ad jakoha zastałosia tolki tułava i paŭhałavy.

Daniił uspaminaje jašče adnaho zahinułaha kalehu — jafrejtara Alaksandra Čyrasava ź siała pad Saranskam: heta jon kataŭsia pa siale na džypie. Pa słovach Frołkina, mienavita Čyrasava znajšli zastrelenym u domie Taćciany Tkačenki ŭ Andrejeŭcy, dzie jon vypivaŭ ź inšym rasijskim vajskoŭcam. Chto i za što zabiŭ jafrejtara Čyrasava, nieviadoma. Frołkin kaža, što cieła jaho kalehi adpravili dadomu, adnak «Važnym historyjam» nie ŭdałosia znajści ŭ aficyjnych krynicach nijakich zhadak pra hibiel Alaksandra Čyrasava. 

Na pytańnie pra rabavańni i maradziorstva Frołkin adkazvaje, što jon i jaho tavaryšy brali ŭ miascovych damach tolki «usiakuju bzduru»: butelku vina ci piva, manhał, pradukty. Taksama jon śćviardžaje, što nie zabiraŭ miedali z doma Anatola Danilenki: «My pryjšli, sfotkalisia i miedali pakłali nazad».

Pry hetym vajskoviec nie admaŭlaje, što rasijskija vajskoŭcy zajmalisia maradziorstvam u Andrejeŭcy. Pavodle jaho słoŭ, asabliva ŭ hetym vyłučyŭsia namieśnik kamandzira pa tyle pałkoŭnik Viačasłaŭ Kłabukoŭ: «Jon kraŭ chaładzilniki ŭ kramach. Potym znachodzili kramy z krasoŭkami, z vopratkaj usiakaj — heta taksama ŭsio vyvoziłasia. Fury vyvozili. Kali my pryjechali ŭ Biełaruś, ja bačyŭ hetyja dźvie fury». 

Frołkin, jak i Źmicier Daniłaŭ, kaža, što nikoha z žycharoŭ Andrejeŭki jon nie zabivaŭ. 

«Pryznajusia va ŭsich złačynstvach». Što nasamreč zdaryłasia ŭ Andrejeŭcy

Praz paru hadzin paśla pieršaj razmovy Daniił Frołkin prapanuje stelefanavacca ŭ mesendžery, uklučyŭšy videa. Na toj momant jon jašče znachodzicca ŭ čaści časovaj dysłakacyi ŭ Biełharodskaj vobłaści. Na padbarodku ŭ vajskoŭca śviežy šnar ad askiepka, jon palić i prosić uklučyć zapis:

— Ja, vajskoviec vajskovaj čaści 51460, hvardyi jafrejtar, Frołkin Daniił Andrejevič, pryznajusia va ŭsich złačynstvach, jakija ja ździejśniŭ u Andrejeŭcy, u rasstrele cyvilnaha nasielnictva, abkradańni cyvilnaha nasielnictva, kanfiskacyi ŭ ich telefonaŭ i ŭ tym, što naša kamandavańnie ŭ ch*j nie stavić našych bajcoŭ, usiu piachotu, jakaja bjecca na pieradavoj, na linii frontu. I paśla hetaha ja chaču zajavić: prymicie miery da pakarańnia kamandziraŭ — Amurbiekava Azatbieka Asanbiekaviča, hvardyi pałkoŭnika, hvardyi padpałkoŭnika Dźmitrenka, zampatyle (namieśnika kamandzira pa tyle i zabieśpiačeńni. — Zaŭv. red.) našaj bryhady pałkoŭnika Kłabukova i načalnika raźviedki padpałkoŭnika Ramanienki. Jon kiravaŭ raźviedkaj, jakaja chu*va pravodziła raźviedku i viała našych ludziej na śmierć. Taksama namieśnik kamandzira bryhady padpałkoŭnik Prakurat daŭ zahad rasstrelvać. 

Pavialičyć

Na pytańnie, za što treba pakarać kamandavańnie bryhady, Frołkin adkazvaje, što jany «nie ličać radavych sałdat za ludziej». Pavodle jaho słoŭ, pałkoŭnik Azatbiek Amurbiekaŭ pieradavaŭ kamandavańniu iłžyvuju infarmacyju pra nieisnujučyja pośpiechi bryhady. Usiu akupacyju Andrejeŭki, pa słovach vajskoŭca, kamandzir «prasiadzieŭ u padvale škoły», dzie raźmiaščaŭsia štab.

— Hetamu kamandavańniu sprabavali rastłumačyć, što my bolš u nastup nie pojdziem, — uspaminaje Frołkin. — Amurbiekaŭ [paśla hetaha] pačaŭ chłopcaŭ bić, typu jany słabaki, niecenzurnaj łajankaj ich pakryvaŭ prosta. Adnamu prykładam pa tvary ŭdaryŭ, druhomu pistalet da łba prystaviŭ, skazaŭ: «Ja zaraz ciabie naohuł zastrelu i mnie naohuł ničoha za heta nie budzie». 

Žurnalistka pierapytała ŭ Daniiła, što jon maje na ŭvazie, kali pryznajecca «ŭ rasstrele cyvilnaha nasielnictva». Jon raskazvaje, što ŭ sakaviku (dakładnuju datu jon nie moža ŭspomnić) kamandziry paprasili jaho i jašče niekalkich sałdat supravadzić ich na pieratrusie ŭ damach traich žycharoŭ Andrejeŭki. 

— My zaviali ich u try damy, jany pakazali damy. U damach byli nie ich fatahrafii. Heta značyć, heta nie ich damy byli pa fakcie. Treci ŭvohule ŭ razvalinie ŭ niejkaj žyŭ. Pry ich byŭ pačak hrošaj: hryŭni, baksy. Padpałkoŭnik, jaki byŭ z nami, Alaksandr Prakurat, zabraŭ hetyja hrošy sabie, a astatniaje — dakumienty, telefony — addaŭ nam i skazaŭ: «Ich u raschod». Usio, ja pajšoŭ i [adnaho ź ich] u raschod puściŭ. 

Miarkujučy pa detalach, jakija zhadvaje Frołkin, havorka idzie pra zabojstva Vadzima Haniuka, Vitala Kibukieviča i Rusłana Jaramčuka 12 sakavika. Daniił, vierahodna, stralaŭ u Rusłana Jaramčuka. Jon nie paznaje rasstralanaha pa fatahrafii, ale dapuskaje, što moh šmat čaho zabycca z-za šoku. Paźniej Daniił pakazvaje fota zabitaha Jaramčuka svajmu tavaryšu pa słužbie, jaki taksama prysutničaŭ na pieratrusach, i toj paćviardžaje, što Frołkin zastreliŭ mienavita hetaha čałavieka. Vajenny pierakanany, što zabity im mužčyna zdavaŭ kaardynaty kałon rasijskaj armii, z-za čaho «pryvieźli 18 trochsotych, adnaho ciažkaha, u jaho jajki adstreliła askiepkam». 

— Ty jaho zastreliŭ, bo ty pomściŭ za svaich? 

— Tak. Ja pomściŭ i razumieŭ, na što ja idu. Heta adziny čałaviek, jakoha ja zabiŭ, za ŭsie siem miesiacaŭ, kolki śpiecapieracyja doŭžycca. Ja vyratavaŭ 86 čałaviek, zabiŭ adnaho.

— Ty sprabavaŭ ź im havaryć pierad rasstrełam?

— Sprabavaŭ. Jon nam kazaŭ: «Ja cyvilny, ja tut žyvu». Sabaka prybieh, vidać było, što sabaka z hetaha dvara, jon pačaŭ na jaho haŭkać, choć na nas nie haŭkaŭ. My kažam: «Havary praŭdu, suka, my ciabie zaraz rasstralajem». Jon: «Ja zaŭčora z Kijeva pryjechaŭ, mianie paprasili adpraŭlać kaardynaty». Ja prosta vyvieŭ jaho z domu. My znajšli ŭ jaho stralanyja hilzy, jakija ŭ aficeraŭ čysta vykarystoŭvajucca. I ŭsio. Ja jamu kažu: «Idzi napierad». Jon idzie napierad. Ja jamu kažu: «Na kaleni». I prosta kulu ŭ łob (vajskoviec abmoviŭsia, majecca na ŭvazie «u patylicu». — Zaŭv. red.). Mianie potym tresła vielmi doŭha. Ja adnaho zahubiŭ, ale ja chacieŭ vyratavać jak maha bolš ludziej.

Na pytańnie, čamu jon usio ž vyrašyŭ raskazać praŭdu, sałdat adkazvaje, što robić heta dziela «chłopcaŭ», jakich paśla šmatlikich miesiacaŭ kamandziroŭki voś-voś znoŭ adpraviać vajavać na pieradavuju — u Chierson.

— Našych chłopcaŭ paškadujuć, ich vyvieduć z-za mianie čysta, — spadziajecca vajskoviec. — Lepš zahubić adno žyćcio, čym zahubić žyćci 200-300 čałaviek. Ja ŭsich hetych chłopcaŭ viedaju. Piaćdziasiat čałaviek, jakija zastalisia z našaha bataljona, jany ludzi dobryja, ja nie chaču ich žyćci hubić, jany sa mnoj z samaj «terminoŭki» (terminovaj słužby. — Zaŭv. red.). Ciapier znoŭ ich nakiroŭvajuć na Chierson, jany ŭžo nie majuć nijakaha prava tak rabić, bo ŭsie ludzi fizična nie vyvoziać hetaha. Ja baču, što našu bryhadu niščać. 

Słovy Frołkina paćviardžajuć pierachoplenuju razmovu mierkavana aficeraŭ 64-j bryhady, apublikavanuju hałoŭnym upraŭleńniem raźviedki Ukrainy. Ź jaho vynikaje, što kamandavańnie nie viedaje, kim ukamplektoŭvać bryhadu i chto ŭ druhi raz zachoča «ŭ takuju sraku».

Frołkin pryznajecca, što tak i nie zrazumieŭ, za što i z kim jon vajavaŭ:

— Nam raskazvajuć pra naš kirunak, što voś my ratujem, my takija pryhažunčyki, a z kim vajujem — niezrazumieła. A pra inšyja napramki nam naohuł ničoha nie havorać, pra straty mirnaha nasielnictva nam taksama ničoha nie havorać. «Vesevušnikaŭ» zabivajem — artyleryja małajčyna. A kolki cyvilnych hinie, jany [kamandziry] navat sami, musić, nie viedajuć.

U kancy lipienia Daniił Frołkin źjechaŭ ź Biełharodskaj vobłaści ŭ Chabaraŭski kraj i adtul padaŭ zajavu na zvalnieńnie sa słužby. Dva hady tamu jon padpisaŭ kantrakt, bo chacieŭ viarnucca ŭ rodny horad i słužyć tam u palicyi. Čym vajskoviec budzie zajmacca ciapier, nieviadoma.

— Ja razumieju, što mianie mohuć pasadzić za ŭsiu hetuju infarmacyju, — kaža jon. — Navat nie za toje, što ja ŭsiu voś hetuju chu*niu na Ukrainie tvaryŭ. A za tuju infarmacyju [pra kamandavańnie]. Ja chaču prosta pryznacca va ŭsim i rastłumačyć toje, što adbyvajecca ŭ našaj krainie. Ja dumaju, što lepš by hetaj vajny ŭvohule nie było.

• 17
• 3
• 8
• 10
• 20
• 57