Jak u kamianieckuju viosku pryjšła amierykanskaja łajanka — i transfarmavałasia ŭ dziŭnaje «kies mojes»

Ziańki, Kamianiecki rajon. U 50-ja tut žyło kala sta čałaviek, ciapier žyvie kala dziesiaci. Što ličba atrymałasia dvuchznačnaj, dziakuj šmatdzietnaj siamji, jakaja hod tamu da nas pierabrałasia. Akramia ich, z pastajannych nasielnikaŭ — try babuli dy para maładziejšych piensijanieraŭ.

Letam ludziej bolšaje, z horada na aharody i ŭ adpačynki źjazdžajucca tyja ziańkoŭcy, što jašče vymušanyja pracavać. U Ziańkach jašče havorać pa-svojmu, miascovuju havorku nie treba rekanstrujavać — tolki sam havary dy słuchaj, što tabie kažuć u adkaz.

Pavialičyć

Ciapier ujavicie maju susiedku Hannu Ziančuk, abo babu Handziu, jak ja jaje nazyvaju. Joj 88 hod, usio žyćcio pražyła ŭ Ziańkach, i dla mianie jana ŭvachodzić u top najlepšych surazmoŭcaŭ. Z pačućciem humaru, biez zvyčki da maralizatarstva, z umieńniem słuchać i nie naviazvać svoj punkt hledžańnia. Psichołahi na takoje vučacca, a ŭ byłoha palavoda baby Handzi — zakładziena pryrodaj. Tamu ja zachodžu da jaje kožny raz, kali pryjazdžaju, abo štodnia, kali tam žyvu. Adpačyvaju, vučusia, naziraju, zapisvaju.

Kies mojes

Baba Handzia vielmi redka łajecca. A kali ŭžo zdarajecca, to heta chutčej śmiešnaja, čym kryŭdnaja łajanka. «Chaj tybe chulera voźme!» i ŭsie varyjacyi praklonaŭ z chvarobami ŭ hałoŭnaj roli. 

I voś siadžu ja niejak u baby Handzi sa svaim błaknotam, raz-poraz cikavyja mnie słovy zapisvaju, jak u chatu zachodzić jašče adzin naš susied — Jaŭhien Frałovič, pa-vuličnamu prosta Ženik. Jon prosić pazyčyć «ciukru» da nastupnaha pryjezdu aŭtałaŭki. Tłumačyć, što žonka varyć prasianuju kašu, a «ciukru» ŭ chacie nie znajšłosia. 

A Baba Handzia jamu: «A kies mojes!» Ustaje i vychodzić u inšy pakoj pa cukar. «Šo vuna skazała?» — pierapytvaju Ženika.

A Ženik paŭtaraje, byccam heta samaja vialikaja ŭ śviecie banalnaść: «Kies mojes. Te šo, nehdy ny čuła?» 

Ženik dadaje, što «kies mojes» čaścieńka ŭvaročvaŭ jaho dzied Liksandr, «marykanyć», jak nazyvali absalutna ŭsich hastarbajtaraŭ, što pabyvali na zarobkach u Amierycy. «Kies mojes krejzie chaus» — kidaŭ Liksandr naŭzdahon siamiejnikam, jakija rabili nie pa-jahonamu.

Paśla takoj padkazki było ŭžo nie ciažka dakrucić, što ž takoje «kies mojes». Heta nie što inšaje, jak pieraroblenaja na ziańkoŭski manier amierykanskaja łajanka «Kiss my ass» («Pacałuj mianie ŭ sraku»), jakaja pryjšłasia hetak daspadoby ziańkoŭcam, što jany jaje prychapili z saboj sa Štataŭ ci Kanady. Spraścić da siońniašniaha varyjanta mahli jak sami «marykancy»-hastarbajtary, tak i ŭžo tyja viaskoŭcy, što pačuli łajanku ź ich vusnaŭ. 

Dutenpul

A hetaje zapazyčańnie pryjšło da ziańkoŭcaŭ z… rumynskaj movy. 

Užo paśla vajny, kali baba Handzia była maładoj dzieŭkaj, u ich kałhas pryjechali čarniavyja chłopcy. Jak ich siudy zaniesła, maja susiedka nie pamiataje, ale ci mała tady vandravali pa Sajuzie ŭsialakija pracoŭnyja moładzievyja bryhady?

Pavialičyć

Małdaŭskija chłopcy ŭsio paŭtarali vyraz, jaki intryhavaŭ ziańkoŭskich dzievak. Nasłuchaŭšysia, tyja taksama stali paŭtarać «dutenpúl». Małdavanie śmiajalisia, pakul adzin narešcie nie skazaŭ: «Niafajna dziaŭčatam tak kazać!» «A vam fajna?» — bojka paryravali dziaŭčaty. «Nam, tak!» — adkazvali tyja.

Moładzievyja žartački prajšli, jak i sam kałhas z Savieckim Sajuzam, a słova «dutenpul» baba Handzia pamiataje dahetul, choć aktyŭna nie ŭžyvaje. Jak i ŭ vypadku z «kies mojes», jana dakładna nie viedaje, što jano značyć.

Krychu nie zrazumieŭ majoj cikaŭnaści i huhł-transłejt. Zatoje znajomaja, jakaja doŭha žyła ŭ Małdovie, adrazu pabačyła suhučča ź vielmi hrubym i abraźlivym dute în pula (na małdaŭskaj kirylicy: dutie yn pułe). Pa značeńni heta padobna da rasijskaha pasyłańnia na try litary, z toj roźnicaj, što tut pasyłajuć u žanočy orhan zamiest mužčynskaha.

Łajanka — heta toje, čaho my słušna saromiejemsia. Ale ŭ jaje nie adabrać adnoj ułaścivaści: majučy vialikuju emacyjnuju vyraznaść, jana lohka zapazyčvajecca i abžyvajecca na novym miescy. A paśla zalahaje ŭ hłybiniu novaj movy, jak čarapki archieałahičnaj kultury.

• 2
• 0
• 4
• 0
• 1
• 0
• 0
• 0