«Vy b i Styva Džobsa aryštavali»: piać faktaŭ pra Valeryja Capkału
Były kiraŭnik Parka vysokich technałohij Valeryj Capkała 8 maja abviaściŭ pra svoj namier udzielničać u jakaści kandydata ŭ prezidenckich vybarach. «Naša Niva» sabrała najbolš cikavyja fakty pra jaho.
Dziacinstva ŭ Hrodnie
Valeryj Capkała naradziŭsia ŭ 1965 hodzie ŭ Hrodnie. Jahonyja baćki — Viljam i Nina — byli nakiravanyja na zachad Biełarusi pa raźmierkavańni dla budaŭnictva azotnaha zavoda. Baćka skončyŭ Adeski politechničny, maci — Charkaŭski inžynierna-ekanamičny.
U vyniku baćki tak i adpracavali na zavodzie ŭsio žyćcio. Maci, jakaja pracavała načalnikam u adździele pracy zavoda, u 1986 hodzie navat atrymała miedal «Za pracoŭnuju dobleść».
Capkała-starejšy atrymaŭ niezvyčajnaje imia Viljam ad svaich baćkoŭ-piedahohaŭ. Jon zrabiŭ karjeru na zavodzie, staŭ namieśnikam načalnika adździeła hałoŭnaha miechanika. Na piensii zajmaŭsia dyjahnostykaj kampjutarnaha abstalavańnia.
U internecie možna znajści patent Viljama Capkały: «Sposab vyparvańnia vodnych rastvoraŭ mačaviny i vyparny aparat dla jaho ažyćciaŭleńnia».
Rannija hady Valeryja prajšli ŭ zavułku Davatara, jon byŭ adzinym dziciom u siamji. U intervju «Hrodzienskaj praŭdzie» mama Nina Piatroŭna kazała, što adčuvaje pierad synam vinu za toje, što ŭvieś čas była zaniataja pracaj i mała pravodziła času ź dziciom.
«Ja vielmi lublu Hrodna. Zaŭsiody pryjemna tudy viartacca», — kazaŭ sam Capkała.
MDIMA i finskaja mova
Valeryj Capkała vydatna vučyŭsia ŭ škole, chacia sam kaža, što knižnikam nikoli nie byŭ. «Haniaŭ miač, šajbu, jak usie. Kali baćki chacieli addać u muzyčnuju škołu, to ŭzbuntavaŭsia», — raskazvaje pra małyja hady. Ale ŭžo ŭ siarednich kłasach pajšło zachapleńnie knihaj.
Capkału chaciełasia pastupić u Maskoŭski dziaržaŭny instytut mižnarodnych adnosin (MDIMA), adnak paśla škoły zrabić hetaha nie ŭdałosia. Tamu pajšoŭ vučycca ŭ Minski technałahičny. Paśla druhoha kursa junaka zabrali słužyć u vojska. Słužyŭ u rakietnych vojskach stratehičnaha pryznačeńnia. «Heta byli hady demahrafičnaj jamy, zabrali ŭsich z kursa», — zhadvaje jon.
Paśla vojska pastupić u MDIMA ŭsio ž atrymałasia. U savieckaj sistemie nie isnavała vybaru, jakuju movu vyvučać. Capkału raźmierkavali na finskuju movu. «Finskaja dyk finskaja, dziakuj, što nie ałbanskaja», — Capkała kaža, što niemahčyma dobra zasvoić movu bieź lubovi da krainy, dzie na joj razmaŭlajuć, tamu čytaŭ «Kalevału», finskuju pieryjodyku.
Na samym skonie Savieckaha sajuza krychu papracavaŭ u savieckaj ambasadzie ŭ Chielsinki. Paśla razvału SSSR pryniaŭ rašeńnie viarnucca ŭ Biełaruś, a nie zastavacca na pracy ŭ Rasii.
Praca ŭ kamandzie Šuškieviča
U 1993-1994 hadach Valeryj Capkała byŭ daradcam staršyni Viarchoŭnaha savieta Stanisłava Šuškieviča. Tady ŭ ich kamandzie byli Anatol Michajłaŭ (kolišni rektar EHU). Adnak pierad prezidenckimi vybarami Capkała pierajšoŭ u kamandu Alaksandra Łukašenki, adbyłosia heta prykładna ŭ śniežni 1993 hoda.
Mienavita jon arhanizoŭvaŭ vizit Alaksandra Łukašenki ŭ rasijskuju Dziaržaŭnuju dumu. Adbyvałasia heta pa suviaziach z ŁDPR, bo ŭ hetaj partyi taksama było dastatkova šmat vypusknikoŭ MDIMA.
Paśla vybaraŭ Capkału pryznačyli pieršym namieśnikam ministra zamiežnych spraŭ. Na toj momant dypłamatu było ŭsiaho tolki 29 hadoŭ. Ujavić niešta padobnaje siońnia ŭ Biełarusi vielmi składana.
Krynicy «NN» raskazvajuć, što tahačasny ministr Uładzimir Siańko vielmi supraciŭlaŭsia takomu rašeńniu, ale ničoha nie zmoh zrabić. Uvohule ž Capkała tych hadoŭ charaktaryzavaŭsia bieskanfliktnaściu.
Zasnavańnie Parka vysokich technałohij i zvalnieńnie adtul
U 32 hady Valeryj Capkała stanovicca pasłom Biełarusi ŭ ZŠA. Znoŭku ž takaja adkaznaja pasada dastajecca nastolki maładomu śpiecyjalistu. Mienavita ŭ Amierycy Capkała padhledzieŭ ideju stvareńnia biełaruskaj «silikonavaj daliny».
U pieryjad ad 2002 da 2005 Capkała źjaŭlaŭsia pamočnikam prezidenta, jamu ŭdałosia danieści da kiraŭnika dziaržavy važnaść stvareńnia Parka vysokich technałohij. U 2005 hodzie Capkała ŭznačaliŭ Park, jaki znachodzicca ŭ mikrarajonie Uručča.
Startapy PVT hrymiać na ŭvieś śviet — heta i Viber, i «Śviet tankaŭ», i MAPS.ME. Byŭ jašče MSQRD. U asnoŭnym kampanii pracujuć na zamiežnych zakazčykaŭ.
«Kali kazać pra maru, my chočam u pryncypie zrabić Minsk, a moža i ŭsiu respubliku, vialikim technałahičnym parkam, dzie ludzi siadzieli b u kaviarniach i abmiarkoŭvali, jak stvaryć novy startap», — dzialiŭsia marami Capkała.
Niekali PVT zabiaśpiečvała bolš za 10% płaciežnaha salda krainy! «Dla mianie ideałohija — heta ideałohija madernizacyi, ideałohija taho, što my možam być takimi ž paśpiachovymi, jak amierykancy, japoncy, jak niemcy — jak luby inšy paśpiachovy narod», — kazaŭ Capkała.
U 2016 hodzie ŭ Valeryja Capkały adbyŭsia kanflikt z hienieralnym prakuroram Alaksandram Kaniukom. U adnym ź intervju dyrektar PVT skazaŭ, što Styva Džobsa ŭ Biełarusi aryštavali b za niezakonnuju pradprymalnickuju dziejnaść. Na što Kaniuk adkazaŭ, što Džobs zajmaŭsia tym, što ŭ savieckija časy nazyvałasia śpiekulacyjaj.
2 krasavika 2017 hoda Capkała byŭ adpraŭleny ŭ adstaŭku, a PVT zamiest jaho ŭznačaliŭ ideołah Usievaład Jančeŭski. Paśla adstaŭki Capkała kansultavaŭ ułady Uźbiekistana ŭ IT-śfiery. A ŭ 2018-m prezientavaŭ startap Prabook — suśvietnuju bijahrafičnuju biblijateku.
Aŭtar knihi pra śmierć i ŭvaskrašeńnie čałavieka
Budučy kiraŭnikom PVT, Valeryj Capkała vioŭ błoh u «Žyvym Časopisie». Cikava, što jon byŭ padpisany ŭsiaho na troch čałaviek — palitołaha Juryja Šaŭcova, ukrainskaha bankira Cihipku, a taksama na rasijskaha hramadskaha dziejača Skurłatava.
U 2005 hodzie Valeryj Capkała napisaŭ knihu, jakaja nazyvałasia «Kod nieŭmiručaści: Tajna śmierci i ŭvaskrašeńnia čałavieka».
«Ci moža śmiarotny čałaviek zdabyć nieŭmiručaść? Ci možna na asnovie vializnaha kulturnaha i relihijnaha dośviedu čałaviectva znajści kluč da paŭtornaha ŭznaŭleńnia čałavieka ŭ jaho sapraŭdnym vyhladzie? Ci jość da taho całkam navukovyja pieradumovy? Hetaja kniha apaviadaje pra razhadki tajamnicy śmierci čałavieka, jaho časovaha sychodu ź ziamnoha śvietu, pra mahčymaść jaho cialesnaha viartańnia i duchoŭnaha ŭvaskrašeńnia. Samaje dziŭnaje, što tut niama ničoha mistyčnaha», — havorycca ŭ anatacyi.
U 2009 hodzie vydańnie było pierakładzienaje na anhlijskuju movu.
«Kaniec śvietu, kali abjadnać jaho z antropnym pryncypam, stavić roŭnaść pamiž čałaviekam i suśvietam, to-bok sens u tym, što čałaviek svaim rozumam zdolny suśviet zrazumieć, uśviadomić, a značyć, źmiaścić u sabie. Heta Hiehiel jašče sprabavaŭ namacać, toje, što rozum padobny da suśvietu. Kali čałaviek pamiraje, adbyvajecca źniščeńnie ŭsiaho suśvietu, a potym adbyvajecca viartańnie, uvaskrasieńnie, zastajecca tolki ŭspomnić. Pamiatajecie ŭ Pastarnaka: «Treba ŭspomnić, kab uvaskresnuć», uvaskrasać — heta značyć zhadvać», — kazaŭ Capkała z nahody vychadu knihi.
Chalezin: Nieŭźlin finansuje Chartyju'97 jašče z prezidenckich vybaraŭ 2010 hoda33
Kamientary