Nieturystyčny Lvoŭ: što treba viedać padarožniku, jaki choča vyrvacca za miežy «turystyčnaha centra»
Z kožnym hodam kolkaść biełaruskich turystaŭ u Lvovie pavialičvajecca. Ciažka nie zaŭvažyć pryjemnyja i cikavyja baki hetaha horada: vydatnyja pomniki architektury, raźvitaja industryja zabaŭ i ŭstanoŭ charčavańnia, tematyčnyja bary, mocny nacyjanalny duch, hramadskaja aktyŭnaść i atmaśfiera svabody… Usiaho hetaha časam nam tak brakuje ŭ Biełarusi.
Ale, kali skazać ščyra, bolšaja častka turystaŭ, u tym liku biełarusaŭ i palakaŭ, za miežy histaryčnaha centra i lvoŭskich baraŭ amal nikoli nie vychodzić. Im vielmi padabajecca hety horad, bo jany bačać tolki jaho turystyčnuju idealizavanuju abhortku, i amal nichto nie hladzić na hety horad vačyma miascovych. A prablem u horadzie bolš čym dastatkova. Miascovym tut davoli ciažka, i voś čamu:
1. Lvoŭ — horad piermanientnaha aŭtamabilnaha kałapsu
My ŭsie skardzimsia za zatory ŭ Minsku ŭ viečary piatnicy. U paraŭnańni sa Lvovam, jak pa mnie, u Minsku nijakich zatoraŭ i niama.
Bo ruch u Lvovie paralizavany kožny dzień. Prablema tut nie tolki ŭ starych vuzkich vulicach u centry. A ŭ tym, jak arhanizavany aŭtamabilny ruch na ŭskrainach (u bolšaści vypadkaŭ, kab dabracca z adnoj ŭskrainy ŭ inšuju, treba abaviazkova jechać praz centr, nijakich kalcavych, jak u Minsku, tut niama). A jašče ŭsio ŭskładniajuć maniery kiravańnia i parkoŭki značnaj častki miascovych aŭtamabilistaŭ. Jany ŭvieś čas mitusiacca, padrazajuć adzin adnaho, niapravilna biaruć inšuju pałasu, parkujucca na tramvajnych rejkach — i ruch uvieś čas paralizavany.
2. Nie ratuje situacyi i hramadski transpart
Pracuje jon adstojna. Kamunalny transpart pracuje jašče bolš-mienš narmalna (tramvai i niekatoryja aŭtobusy), a voś pryvatnyja maršrutki, jakich u Lvovie bolšaść — sapraŭdnaja łatareja. U raskładzie moža być napisana, što niejkaja maršrutka chodzić da 22-j hadziny, ale ŭ realnaści sieści ŭ jaje vy nie zmožacie ŭžo paśla 20-j hadziny.
Kiroŭcy na niekatorych prypynkach mohuć nie spyniacca albo nie brać pasažyraŭ na pasadku. Nijakich biletaŭ, nijakich prajaznych u maršrutkach niama — tolki keš. Chamstva ad kiroŭcaŭ — na žal, absalutna narmalnaja źjava. Skardzicca asabliva niama kudy. Pieravozčyki pryvatnyja, tamu ich adkaz: «Niešta nie padabajecca? Idzi pieššu!» Heta jakraz toj vypadak, kali «niabačnaja ruka rynku» nie pracuje.
Bolšaść aŭtobusaŭ — razvaluchi ŭkrainskaj vytvorčaści. Heta ŭ Biełarusi možna pahladzieć raskład i sieści na aŭtobus. U Lvovie na heta možacie nie raźličvać: maršrutku možna čakać i hadzinu, i nie fakt, što jana pryjedzie.
Kamunalnyja tramvai — bolš nadziejny transpart. Jość tut i kvitki, i prajaznyja, i navat elektronnyja kvitki. Jość i novyja tramvai z kandycyjanierami. Ale tramvajnyja rejki jość nie ŭsiudy. Dy i zaŭsiody jość imaviernaść trapić u zator, kali niejki miascovy aŭtamabilist pryparkuje svoj usiedarožnik na rejkach. Tamu varyjant taksama nie vielmi dobry. Jašče bolš situacyju ŭskładniaje toje, što kožny dzień u Lvoŭ z susiednich viosak i miastečak na pracu jeździać sotni tysiač čałaviek. I transpartnaje złučeńnie ź imi taksama žachlivaje.
3. Turysty — adna z krynic dachodu, ale adnačasova heta krynica niespakoju dla miascovych
U niekatoryja dni, asabliva padčas jakich-niebudź vialikich vychodnych u Polščy ci ŭ Biełarusi, pa centralnych vulicach horada prosta niemahčyma prajści.
Roznyja mierapryjemstvy, vuličnyja muzyki, akcyi, konkursy, ekskursii… Na kantraście z pustym Minskam jano vyhladaje vielmi žyva. Ale kali bačyš heta kožny dzień… Karaciej, u miascovych ad hetaha realna jedzie dach, bo ŭ centry prosta nie schavacca ad turystaŭ.
4. Pad naporam turystaŭ horad hublaje svaju identyčnaść i pieratvarajecca, faktyčna, u vialikuju «žralniu-šynok» dla turysta
Jaskravy prykład — miascovaja ŭstanova «Dzyha». Heta byŭ kultavy kafe-kłub dla lvoŭskich mastakoŭ i intelektuałaŭ. Vystavy mastakoŭ i skulptaraŭ, hramadskija debaty, sprečki intelektuałaŭ, vystupleńni paetaŭ… Usio heta było tam. Potym u «Dzyhu» (pa-ŭkrainsku heta značyć «juła») masava pavalili turysty, tam źmianiŭsia ŭłaśnik, i ciapier heta čarhovy zvyčajny šynok dla turystaŭ.
I heta tolki adzin z prykładaŭ.
5. Histaryčnaja zabudova Lvova znachodzicca ŭ śpisie spadčyny JUNIESKA
Heta vielmi prestyžna i kłasna, ale dla žycharoŭ hetych damoŭ — sapraŭdnaje piekła. Šmat u jakich damach niama centralnaha aciapleńnia: treba vykarystoŭvać hrubki i bojlery.
Navat kali ŭ vas jość hrošy, z ramontam i madernizacyjaj damoŭ usio vielmi składana, bo jany majuć status historyka-kulturnaj kaštoŭnaści. Na ŭsio treba prasić dazvoły. Prosta tak uciaplić fasad albo pastavić płastykavyja vokny ŭ takich damach vam nichto nie dazvolić. Letam tam śpiakotna, a zimoju choładna. Tamu nasielnictva centra skaračajecca. Hučyć dziŭna, ale lvavianie z zadavalnieńniem pierasialajucca ŭ zvyčajnyja panelki (u tym liku savieckija) na ŭskrainie horada, bo ŭmovy tam realna lepšyja, čym u starych kamianicach.
6. Vialikaja kolkaść turystaŭ padvyšaje ceny ŭ horadzie dla miascovych
Biełarusam i palakam zdajecca, što Lvoŭ davoli tanny. Nasamreč, miescy, kudy chodziać turysty, davoli darahija dla miascovych.
Jany tudy chodziać redka. Ale litaralna za niekalki kvartałaŭ ad centra možna znajści ŭstanovy charčavańnia, kudy chodziać miascovyja žychary. Tam faktyčna ŭsio toje ž samaje, što i ŭ turystyčnym centry, ale jašče tańniej!
7. Restaŭracyja starych budynkaŭ i pomnikaŭ — sprava vielmi darahaja
Z ulikam taho, što Ukraina na siońnia davoli biednaja dziaržava, niekatoryja pomniki i budynki prosta stračvajucca.
I miascovym heta vielmi balić.
8. Lvavianie vielmi aktyŭnyja
Kancentracyja roznych ruchaŭ i inicyjatyŭ tut samaja vysokaja va Ukrainie. Z adnaho boku, heta kłasna, bolšaja častka inicyjatyŭ pazityŭna ŭpłyvaje na horad. A ź inšaha nie vielmi. Bo časam hetyja aktyŭnaści pierarastajuć u niešta niezdarovaje.
Naprykład, u hadavinu Majdanu niejkija aktyvisty chadzili pa miascovych barach i patrabavali vyklučyć muzyku (nibyta muzykaj niejak hańbiłasia pamiać hierojaŭ Niabiesnaj sotni). A niadaŭna ŭ Lvovie sarvałasia cikavaja sučasnaja vystava karcin z vyjavaj Tarasa Šaŭčenki. Niejkim durniam-aktyvistam nie spadabałasia, što Šaŭčenka vyhladaŭ na hetych karcinach pa-sučasnamu, tamu jany prosta zapałochali arhanizataraŭ vystavy. Na žal, heta nie fejki kramloŭskaj prapahandy, a realnyja vypadki, ź jakimi ja sam sutykaŭsia. I takoje na kožnym kroku.
9. U Lvovie — sistemnyja prablemy z vodazabieśpiačeńniem
Da 2009 hoda prablema ŭvohule była vielmi vostraj. Ciapier situacyja nie takaja žachlivaja, jak u 90-ja, ale siud-tud prablemy jość: avaryi, pazapłanavyja adklučeńni i h.d. Pryčym heta ŭsio nastolki sistemnaje, što miascovyja hetaha navat nie zaŭvažajuć, bo zvyklisia.
Kamientary