U 1990-ja pačałasia era videamahnitafonaŭ. Adnačasova z hetym da nas stała traplać usio bolš jakasnych zamiežnych filmaŭ. U kancy 90-ch — pačatku 2000-ch «vidzik» byŭ badaj u kožnaj druhoj siamji biełarusaŭ. Razam z tym źnikła nieabchodnaść abaviazkova naviedvać kinateatry, kab pahladzieć čarhovuju premjeru novaha halivudskaha filma. Dastatkova było kupić kasietu — i vy mahli śmieła klikać siabra abo dziaŭčynu ŭ hości i hladzieć lubimaje kino kolki zaŭhodna i absalutna biaspłatna. Šmat dla kaho paśpieŭ stać rodnym manatonny hołas dublora, jaki ahučvaŭ usich akcioraŭ u filmie. A tym časam kinateatry pieražyvali svaje nie lepšyja časy.
Ale dabrabyt biełarusaŭ pakrysie padrastaŭ, hrošaj u ludziej stanaviłasia bolš, a razam z tym pačała ŭźnikać patreba ŭ bolš jakasnym kino. Dy i vytvorcy filmaŭ z usich sił zmahalisia ź piractvam. Tak kinateatry atrymali druhoje žyćcio.
Pačynajučy sieryju publikacyj «Jak heta zroblena», my pabyvali ŭ adnym z najstarejšych kinateatraŭ Minska — «Rakiecie», kab, pabačyŭšy ŭsio na ŭłasnyja vočy, raskazać vam pra žyćcio zvyčajnaha kinateatra znutry.
«Rakieta» była pabudavanaja ŭ dalokim 1958 hodzie, tamu maje adzin asnoŭny kinazał z maleńkim, ale paŭnavartasnym kinaaparatnym pakojem.
«KINAAPARATNAJA» — z honaram napisana na dźviarach, jakija viaduć u samaje serca kinateatra. Zachodzim, i adrazu ŭ vočy kidajucca dva ahromnistyja kinaprajektary.
«Pieršy ź ich — ličbavy, druhi — stužkavy, — raskazvaje inžynier kinateatra Alaksandr, jaki źjaŭlajecca samym maładym u kalektyvie. — Apošnim časam my ŭsio radziej karystajemsia tradycyjnym stužkavym prajektaram. Ciapier vytvorcy filmaŭ nadajuć pieravahu ličbavamu zapisu, bo ŭ im adsutničajuć minusy, charakternyja dla stužki».
Voś na takim ćviordym dysku, jaki abaviazkova supravadžajecca pašpartam, film dastaŭlajuć u kinateatr:
A tak vyhladaje film, zapisany na stužku:
Tak-tak! Hetyja niekalki babinaŭ — usiaho tolki adzin film! Ale pra heta krychu paźniej.
Ličbavy kinaprajektar maje značna nižejšy ŭzrovień šumu, što zabiaśpiečvaje lepšuju jakaść huku, a značycca, i kamfort hledačoŭ. Akramia taho, ličbavaja kopija filma nie schilnaja da miechaničnaha znosu i abryvaŭ, u adroźnieńnie ad kinastužki, jakaja maje abmiežavany prakatny resurs i značnaje źnižeńnie jakaści malunka paśla niekalkich sieansaŭ (my pačynajem bačyć na ekranie roznyja drapiny i paciortaści). Taksama stała mahčyma lohka pravodzić suśvietnyja kinapremjery adnačasova ŭ lubym punkcie ziamnoha šara: filmakopija, jakaja «važyć» 150-250 Hb, moža być pieradadzienaja adnačasova va ŭsie patrebnyja kinateatry pa śpiecyjalnym abaronienym kanale.
«Spampavać fajł na kampjutar kinaprajektara nie dastatkova dla taho, kab pačać pakazvać kino hledačam, — praciahvaje Alaksandr. — Da kožnaha filma prychodzić «kluč» — śpiecyjalny kod, jaki dziejničaje tolki peŭny pramiežak času, paśla čaho fajł stanovicca niedastupnym. Heta robić niemahčymym nielehalny pakaz filma (bieź viedama vytvorcy)».
Prajektar zahadzia prahramujecca na toje, jakija filmy siońnia ŭklučać i ŭ jaki čas. I voś, film pačynajecca.
A tym časam Alaksandr biare ŭ ruki babinu sa stužkaj.
«Adzin film moža składacca z 5-10 takich častak. Meta — sabrać ich u adzinaje cełaje, kab zabiaśpiečyć bieśpierapynny pakaz filma. Dla hetaha nam spatrebicca pieramotačny stoł i śpiecyjalny skotč.
Potym stužka namotvajecca na vialikija babiny, jakija i padajuć jaje na kinaprajektar.
Zastajecca ŭklučyć prajektar, zapalić ksienonavuju lampu mahutnaściu 3000 Vt, i možna pačynać pakaz.
«Byvaje, stužka rviecca. Pryčym zdarycca heta moža ŭ luby momant: jak pry pieramotcy, tak i padčas pakazu filma. U takim vypadku paškodžanyja kadry vyrazajucca, a stužka sklejvajecca hetaksama, jak i pry sklejvańni častak filma. Kali stužka ŭžo dastatkova staraja, to bok, pieražyła nie adzin dziasiatak pakazaŭ, takich «vyrazanych» kadraŭ nabirajecca davoli šmat. Ale heta nijak nie ŭpłyvaje na jakaść karcinki, jakuju bačać hledačy: adna siekunda filma składajecca z 24 kadraŭ, tamu dla voka vielmi składana zaŭvažyć adsutnaść adnaho ź ich», — tłumačyć inžynier.
Zdarajecca i takoje:
Paśla pakazu filma stužka razrazajecca, pieramotvajecca i znoŭ pakujecca ŭ mietaličnyja karobki, a supracoŭnik kinaaparatnaj biare inšy film i praces paŭtarajecca znoŭ.
«Usio heta zajmaje šmat času i patrabuje dobrych niervaŭ», — narakaje Alaksandr.
Čaho siońnia nie chapaje biełaruskim kainateatram i jakaja ŭ kinateatraŭ budučynia?
«Naturalna, Biełarusi nie chapaje IMAX. Ja ŭpeŭnieny, što kinateatry buduć isnavać i praz tysiaču hod. Ludzi chočuć pieražyvać kalektyŭny dośvied: pachod u kinateatr i ahulny ŭdzieł u filmie», — pierakanany Alaksandr.
P.S. Za mahčymaść pabačyć zvyčajny staličny kinateatr takim, jakim raniej jaho mahli bačyć tolki supracoŭniki, my dziakujem kiraŭnictvu kinateatra «Rakieta» i asabista Alaksandru Paškieviču, jaki z radaściu raspavioŭ nam padrabiaznaści svajoj niezvyčajnaj pracy.
A jakija cikavyja miescy vy b chacieli bačyć u rubrycy «Jak heta zroblena»? Dzialiciesia svaimi dumkami ŭ kamientarach!
Kamientary