Amierykancy siońnia vybirajuć novaha prezidenta. Kali vybarčyja ŭčastki ŭ dzień hałasavańnia začyniacca, čakańnie vynikaŭ vybaraŭ moža zaniać niekalki hadzin, ale taksama moža praciahnucca niekalki dzion ci navat tydniaŭ, piša Bi-bi-si.
Kandydat ad Demakratyčnaj partyi i dziejny vice-prezident ZŠA Kamała Charys i kandydat ad Respublikanskaj partyi, były prezident ZŠA Donald Tramp, apošnija tydni pierad hałasavańniem išli, jak kažuć, «nos u nos».
Pa miery nabližeńnia da daty vybaraŭ vyniki apytańniaŭ u tak zvanych chistkich štatach pakazvali, što roźnica ŭ padtrymcy z boku vybarščykaŭ Trampa i Charys stanovicca ŭsio mienš značnaj.
Tamu vysokaja vierahodnaść taho, što pieravaha adnaho kandydata nad druhim u niekatorych štatach budzie nastolki nievialikaj, što spatrebicca pieralik hałasoŭ. Taksama mahčyma, što ŭ hetym hodzie vyniki hałasavańnia ŭ niekatorych štatach — u tym liku ŭ niekalkich chistkich — buduć hatovy paźniej z-za niekatorych źmianieńniaŭ u paradku praviadzieńnia hałasavańnia, jakija ŭviedzieny jašče ŭ 2020 hodzie.
U toj ža čas, u niekatorych štatach — naprykład, u Mičyhanie — padlik hałasoŭ, chutčej za ŭsio, budzie prachodzić chutčej, čym čatyry hady tamu.
Heta značyć, što isnuje niekalki mahčymych scenaryjaŭ raźvićcia padziej: pieramožcu abjaviać užo ŭ noč paśla dnia hałasavańnia abo ranicaj 6 listapada, ci praź niekalki dzion abo navat tydniaŭ.
Vybary 2020 hoda prachodzili 3 listapada, ale imia pieramožcy amierykanskija telekampanii abviaścili tolki ranicaj 7 listapada.
Tady bolšaść štataŭ paviedamiła pra vyniki hałasavańnia na praciahu 24 hadzin paśla zakryćcia vybarčych učastkaŭ. Adnak niekalki klučavych štataŭ — u tym liku Piensilvanija i Nievada — abviaścili svaje vyniki paźniej.
Piensilvanija, na jakuju prypadaje 19 hałasoŭ vybarščykaŭ, pa vynikach apytańniaŭ pierad tymi vybarami pakazvała vialikuju padtrymku demakrataŭ. Ale tolki ranicaj 7 listapada, paśla padliku čarhovaj porcyi hałasoŭ u štacie, stała zrazumieła, što pieramohu ŭ Piensilvanii atrymlivaje Bajden.
Pieršym vyniki vybaraŭ abviaściŭ telekanał CNN, praz 15 chvilin imia pieramožcy nazvali astatnija telekanały.
U cełym vybarščyki pryzvyčailisia da taho, što imia nastupnaha prezidenta stanovicca viadomym užo ŭ noč paśla dnia hałasavańnia abo — u krajnim vypadku — ranicaj na nastupny dzień.
U 2016 hodzie amierykanskija vybarščyki daviedalisia, što prezidentam na nastupnyja čatyry hady abrany Donald Tramp, da troch hadzin nočy pa Paŭnočnaamierykanskim ŭschodnim časie (a vośmaj ranicy pa Minsku). Pra pieramohu Baraka Abamy na vybarach u 2012 hodzie stała viadoma poźnim viečaram u dzień hałasavańnia.
Adnak u 2000 hodzie, kali za prezidenckaje kresła zmahalisia respublikaniec Džordž Buš-małodšy i demakrat Albiert Hor, imia pieramožcy (Džordža Buša) stała viadoma tolki 12 śniežnia — to-bok amal praź miesiac i tydzień paśla hałasavańnia.
Tady roźnica pamiž kolkaściu hałasoŭ, addanych za kandydataŭ, była vielmi niaznačnaj. Faktyčna, los vybaraŭ vyrašali vyniki hałasavańnia ŭ Fłarydzie. Pieralik hałasoŭ praciahvaŭsia da taho času, pakul 12 śniežnia Viarchoŭny sud ZŠA nie pastanaviŭ spynić pieralik i pryznać apošni padlik kančatkovym.
Jak viadziecca padlik hałasoŭ?
Pieršymi vybarčyja ŭčastki začyniacca a 18:00 pa Paŭnočnaamierykanskim uschodnim časie (hadzina nočy pa Minsku) u aŭtorak, a apošnimi — u 01:00 pa Ńju-Jorku (8 ranica pa Minsku) u sieradu.
Adnak, jak čakajecca, vyniki vybaraŭ buduć zaležać ad vynikaŭ u siami chistkich štatach — Aryzonie, Džordžyi, Mičyhanie, Nievadzie, Paŭnočnaj Karalinie, Piensilvanii i Viskonsinie.
Apošnimi (u chistkich štatach) začyniacca vybarčyja ŭčastki ŭ Nievadzie — u 22:00 pa Ńju-Jorku (5-ja ranicy pa Minsku).
Pieršapačatkova zvyčajna viadziecca padlik hałasoŭ z vybarčych učastkaŭ u ZŠA. Paśla hetaha idzie padlik hałasoŭ vybarščykaŭ, jakija pa roznych pryčynach ŭdzielničali ŭ daterminovym hałasavańni.
Paśla hetaha skanujuć biuleteni, jakija prybyli z vybarčych učastkaŭ za miažoj i z vajennych baz ZŠA.
Padlik hałasoŭ uklučaje pravierku supadzieńnia kolkaści padanych biuleteniaŭ z kolkaściu prahałasavałych vybarščykaŭ, a taksama pravierku stanu biuleteniaŭ — na pradmiet plam i inšych paškodžańniaŭ. U vypadkach vyjaŭleńnia jakich-niebudź niesupadzieńniaŭ pravodzicca pravierka.
Padlik hałasoŭ ažyćciaŭlajecca tak: biuleteni prapuskajucca praź śpiecyjalnyja skaniery, jakija i padličvajuć kolkaść hałasoŭ. U niekatorych vypadkach moža spatrebicca padlik hałasoŭ uručnuju.
U kožnym štacie dziejničajuć svaje praviły, jakija vyznačajuć, chto moža ŭdzielničać u padliku hałasoŭ, a taksama paradak padliku i toje, na jakich etapach i jakim čynam mohuć za hetym pracesam sačyć vybarščyki, u tym liku i naziralniki.
Što moža pryvieści da doŭhaha čakańnia vynikaŭ vybaraŭ?
Vielmi maleńkaja roźnica pamiž vynikami dvuch kandydataŭ moža pryvieści da padaŭžeńnia čakańnia vyniku vybaraŭ.
U Piensilvanii, naprykład, pieralik hałasoŭ pa ŭsim štacie pačynajecca aŭtamatyčna, kali roźnica pamiž vynikami dvuch kandydataŭ składaje 0,5% hałasoŭ. U 2020 hodzie roźnica pamiž vynikami Trampa i Bajdena ŭ hetym štacie składała ŭsiaho 1,1%.
Inšymi faktarami, jakija mohuć pryvieści da bolš praciahłaha čakańnia, mohuć stać jakija-niebudź parušeńni, źviazanyja z pracaj vybarčych učastkaŭ, a taksama lubyja pieraškody, uklučajučy techničnyja, jakija mohuć uźniknuć pry padliku hałasoŭ. Naprykład, u Džordžyi ŭ 2020 hodzie na adnym z vybarčych učastkaŭ u pamiaškańni, dzie znachodzilisia biuleteni, prarvała vodapravodnuju trubu, što pryviało da pavieličeńnia času padliku hałasoŭ u štacie na niekalki hadzin.
Paśla taho jak usie biuleteni buduć padličanyja i zavieršacca ŭsie mahčymyja pieraliki hałasoŭ, vyniki vybaraŭ buduć paćvierdžany — spačatku na ŭzroŭni štataŭ, a zatym — na dziaržaŭnym uzroŭni.
Kamientary
A tut u ludziej nietu nikakoj stabilnaści i apredzielonnaści nietu. Kašmar!