Jurkonis pra biełarusaŭ u Litvie: Humanitarny DNŽ ciapier vydajuć chutčej. A pahrozaj nacbiaśpieki pryznali mienš za 3%
Pahutaryli z dyrektaram Freedom House Vilnius Vicisam Jurkonisam pra biełarusaŭ u Litvie, pryznańnie ich pahrozaj nacyjanalnaj biaśpieki, vydaču pašpartoŭ zamiežnikaŭ i humanitarnyja DNŽ.
Popyt na humanitarny DNŽ raście
Litoŭski palitołah, dyrektar Freedom House Vilnius Vicis Jurkonis pryvodzić statystyku pa kolkaści biełarusaŭ u Litvie.
Pa stanie na 1 lipienia 2024 hoda, 62 535 biełarusaŭ majuć dziejny litoŭski vid na žycharstva. Na pačatak hoda kala tysiačy ź ich mieli DNŽ na humanitarnych padstavach. Adnak hetaja ličba nie adlustroŭvaje realnuju kolkaść biełarusaŭ, jakija žyvuć u Litvie pa pryčynie niemahčymaści viarnucca na radzimu.
«Nie ździŭlusia, kali patencyjna pa pravaabarončaj linii ŭ Litvie pražyvaje da 10 tysiač hramadzian Biełarusi,
Naprykład, častka žurnalistaŭ lehalizavałasia ŭ Litvie praz akredytacyju, častka atrymali Blue Card. Jość i tyja, chto pryjechaŭ u Litvu pa humanitarnych padstavach, ale ŭładkavalisia na pracu i atrymali DNŽ na padstavie pracy pa kantrakcie.
Inšyja ŭdzielničali ŭ pratestach, ale pierajechali ŭ Litvu jak vysokakvalifikavanyja supracoŭniki IT-siektara i atrymali DNŽ typu Blue Card. Častka moładzi pastupiła va ŭniviersitety i lehalizavałasia na padstavie vučoby», — pryvodzić prykłady Jurkonis.
Jon adznačaje, što dakładnych ličbaŭ za 2024 hod niama, ale kolkaść biełarusaŭ, jakija majuć humanitarnyja DNŽ, raście.
Try hady zamiest adnaho
Na dumku Jurkonisa, adnoj z važnych pryčyn, čamu lehalizacyja ŭ Litvie praz atrymańnie DNŽ na humanitarnych padstavach nie była vielmi papularnaj, — heta termin dziejańnia dakumienta.
Reč u tym, što da 2024 hoda humanitarnyja DNŽ vydavalisia terminam tolki na hod, u toj čas jak zvyčajny pracoŭny dazvoł na žycharstva vydavaŭsia na 2-3 hady, a Blue Card — adrazu na 3 hady.
«U kancy 2023 hoda zakanadaŭstva źmianiłasia, i ŭžo ŭ studzieni biełarusy pačali atrymlivać DNŽ na humanitarnych padstavach terminam na 3 hady (maksimalny termin dla časovaha DNŽ. — NN). Paśla hetaha źjaviłasia bolš achvotnych pierachodzić ź inšych typaŭ DNŽ na humanitarny.
My, napeŭna, budziem nazirać rost kolkaści ŭładalnikaŭ humanitarnych DNŽ, ale ŭsio roŭna heta budzie nievialikaja častka ŭ paraŭnańni z kolkaściu biełarusaŭ, jakija jeduć u Litvu na zarobki, pracujuć dalnabojščykami abo budaŭnikami», — adznačaje palitołah.
Taksama Jurkonis źviartaje ŭvahu na toje, što ŭładalniki DNŽ, vydadzienaha pa humanitarnych padstavach, nie majuć prava jeździć u Biełaruś. U advarotnym vypadku dakumient budzie anulavany. Heta ž tyčycca i členaŭ siamji, jakija atrymali DNŽ na hetaj padstavie.
«Kali ŭładalnik humanitarnaha DNŽ jedzie ŭ Biełaruś, to ŭ takim vypadku stračvajecca sama padstava jaho vydačy, bo čałaviek sam jedzie tudy, dzie jamu nibyta niebiaśpiečna znachodzicca», — tłumačyć dyrektar Freedom House Vilnius.
Pavodle jaho słoŭ, jamu viadoma pra dziasiatki takich vypadkaŭ, kali ludzi nie vykonvali praviły vykarystańnia humanitarnaha DNŽ.
Praz heta, na jaho dumku, častka biełarusaŭ budzie praciahvać žyć u Litvie pa inšych typach DNŽ, navat kali majuć usie padstavy dla atrymańnia humanitarnaha.
«Takim čynam ludzi pakidajuć kali nie dla siabie, to dla členaŭ siamji mahčymaść jeździć u Biełaruś, bo ŭ mnohich tam zastalisia baćki. Atrymać vizu ciapier niaprosta, tamu niekatoryja praciahvajuć naviedać svajakoŭ niahledziačy na isnujučyja ryzyki».
Chto moža atrymać pašpart zamiežnika?
Što tyčycca pašparta zamiežnika, to, nasupierak papularnamu mierkavańniu, atrymać jaho mohuć nie tolki biełarusy z humanitarnymi DNŽ.
«Atrymać jaho možna majučy zvyčajny (pracoŭny) DNŽ abo Blue Card, adzinaje, što zajaŭniku nieabchodna budzie abhruntavać, čamu jon nie moža pajechać u Biełaruś i tam pamianiać pašpart.
Adzin z važnych kryteryjaŭ, na jaki ŭ takich vypadkach źviartajuć uvahu, — kali čałaviek apošni raz byŭ na radzimie.
Kali jon hadami nie jeździŭ u Biełaruś, to prablem z atrymańniem prajaznoha dakumienta (pašparta zamiežnika) być nie pavinna. Inšaja reč, kali taki zajaŭnik pieryjadyčna jeździŭ u Biełaruś abo z momantu apošniaha vizitu prajšło mała času», — tłumačyć Jurkonis.
Zajaŭki na pašparty zamiežnika pakul nie byli masavymi, ale čakajecca, što ich kolkaść budzie raści. «Pasolstvy bolš nie mianiajuć pašparty, plus u biełarusaŭ, jakija nie mohuć viarnucca, naradžajucca dzieci, tamu ludziej z takimi dakumientami budzie stanavicca bolš».
Pahrozaj nacbiaśpiecy pryznali mienš za 3% biełarusaŭ
Zakranajučy temu pryznańnia biełarusaŭ pahrozaj nacyjanalnaj biaśpieki Litvy, Vicis Jurkonis ličyć, što prablema hipierbalizavanaja, a ŚMI nie zaŭsiody abjektyŭna danosiać infarmacyju.
«Kali hladzieć na ahulnuju kolkaść biełarusaŭ, jakija majuć DNŽ u Litvie (62 535 na 1.07.2024. — NN), to pahrozaj pryznali zusim niašmat — mienš za 3%. Dumaju, pracent siłavikoŭ u Biełarusi značna vyšejšy».
Ź jaho słoŭ, sioleta nie vydadziena abo nie pradoŭžana kala 300 DNŽ pa linii dziaržbiaśpieki. U 2023 hodzie heta ličba była amal u try razy bolšaj.
«Ličby nie žachlivyja, ale zrazumieła, što za imi jość asabistyja historyi ludziej, jakija płanavali svajo žyćcio ŭ Litvie, ale papiaredniaja praca ŭ dziaržustanovach, Biełhazprambanku, Astravieckaj AES ci blizkija členy siamji, jakija pracujuć u siłavych strukturach Biełarusi abo na sankcyjnych pradpryjemstvach, stali pieraškodaj», — kaža Jurkonis.
Jon adznačaje, što niekatoryja ludzi tolki paśla pryznańnia ich pahrozaj nacyjanalnaj biaśpieki dasłali infarmacyju pra svaju hramadzianskuju pazicyju, udzieł u pratesnym ruchu, što, viadoma, zapozna. Tamu jon raić nie chavać takija fakty pry padačy zajaŭki na DNŽ.
«Litva była i zastajecca najbolš paśladoŭnaj i salidarnaj ź biełaruskimi demakratami krainaj siarod krain ES», — ličyć Jurkonis.
Čamu pik pryznańnia biełarusaŭ pahrozaj prypaŭ na 2023 hod?
2023 hod akazaŭsia pikavym pa kolkaści biełarusaŭ, pryznanych pahrozaj nacyjanalnaj biaśpieki, pakolki Litvie daviałosia dadatkova praviarać hramadzian Biełarusi, jakija prybyli da vajny i navat da padziej 2020 hoda.
«Heta stała vialikaj nahruzkaj na Departamient mihracyi i inšyja orhany, što taksama mahło ŭpłyvać na bolš doŭhi termin razhladu zajaŭ. Pik prajšoŭ, ciapier Departamient mihracyi i inšyja struktury pracujuć u zvyčajnym režymie, terminy razhladu zajavak i vydačy dakumientaŭ značna karaciejšyja, čym byli ŭ minułym hodzie», — adznačaje palitołah.
Jaho słovy paćviardžajuć realnyja historyi biełarusaŭ, jakija ŭ hetym hodzie padavalisia na pradaŭžeńnie DNŽ pa humanitarnych padstavach.
Tak, naprykład, niekatorym udałosia atrymać novy dazvoł na žycharstva mienš čym za dva tydni z momantu padačy zajavy.
Kamientary