«Nam takija fakty nieviadomyja». Jak łukašenkaŭskija čynoŭniki adbivalisia ŭ Ženievie ad niazručnych pytańniaŭ Kamiteta AAN
Kamitet AAN pa pravach ludziej ź invalidnaściu razhledzieŭ u Ženievie dakład uładaŭ Biełarusi ab vykanańni Kanviencyi ab pravach ludziej ź invalidnaściu. Na pytańni adkazvali 11 pradstaŭnikoŭ biełaruskaha režymu, piša «Viasna».
Siarod inšaha ŭ pradstaŭnikoŭ režymu Łukašenki spytali pra balučuju dla biełarusaŭ za miežami krainy pašpartnuju prablemu,
Pytańnie adnosna pašpartoŭ uźnikła tamu, što artykuł 18 Kanviencyi ab pravach ludziej ź invalidnaściu pryśviečany svabodzie pieramiaščeńnia i hramadzianstvu. U suviazi z hetym kamitet AAN nahadaŭ, što ŭ vieraśni 2023 hoda pryniata novaje praviła, jakoje tyčycca dakumientaŭ biełarusaŭ, što znachodziacca za miažoj.
«Dypłamatyčnyja misii krainy nie praciahvajuć ich pašparty — i heta aznačaje, što biełarusy, uklučna ź biełarusami ź invalidnaściu, dla abnaŭleńnia i padaŭžeńnia dakumientaŭ musiać viartacca ŭ krainu. I kali čałaviek ź invalidnaściu znachodzicca za miežami krainy, jon straciŭ pašpart abo inšyja dakumienty abo termin ich dziejańnia skončyŭsia, jakija miery praduhledžanyja ŭradam Biełarusi dla taho, kab zabiaśpiečyć mahčymaść praciahvańnia abo adnaŭleńnia dakumientaŭ biez dadatkovych namahańniaŭ abo vydatkaŭ? Jakim čynam možna palehčyć ciažar dla biełarusaŭ ź invalidnaściu, jakija znachodziacca za miažoj?» — spytaŭ Kamitet.
Na heta pytańnie adkazvała pastajannaja pradstaŭnica Respubliki Biełaruś pry Adździaleńni AAN i inšych mižnarodnych arhanizacyjach u Ženievie Łarysa Bielskaja. Jana źviazała źmienu zakanadaŭstva «ŭ tym liku z takimi palityčnymi prablemami, jak uviadzieńnie sankcyj suprać Biełarusi».
Pavodle jaje słoŭ,
«časam my sutykalisia ź situacyjaj, kali, prabačcie, pašparty i dakumienty, jakija paćviardžajuć asobu dla ludziej u siłu sankcyj ES dy inšych zachodnich krain prosta niemahčyma dastavić svoječasova i ŭ termin u našy zamiežnyja ŭstanovy za miažoj».
Dziela taho, maŭlaŭ, i było pryniata rašeńnie, što «ludzi, jakija chacieli b praciahnuć svaje dakumienty, majuć mahčymaść viarnucca z-za miažy ŭ Respubliku Biełaruś i zrabić heta ŭ Respublicy Biełaruś».
Pry hetym nibyta
«hetaja miera moža być časovaj i, mahčyma, ź ciaham času jana budzie admienienaja. Ale ciapier situacyja voś takaja, i my dziejničajem u ramkach zakona».
Pry hetym adnosna taho, što z takoj prablemaj sutykajecca vialikaja kolkaść invalidaŭ, pavodle Łarysy Bielskaj, «nam takija źviestki nieviadomyja».
Zrešty, padobnaje śćviardžeńnie hučała i pry adkazach na inšyja pytańni: naprykład, adnosna likvidacyi ŭ Biełarusi razam ź inšymi hramadskimi arhanizacyjami abjadnańniaŭ invalidaŭ ci pra hibiel ludziej ź invalidnaściu ŭ łukašenkaŭskich turmach.
Charakterny dyjałoh, jaki ŭ suviazi z apošnim pytańniem adbyŭsia pamiž ekśpiertkaj kamiteta AAN Amalijaj Hamija Ryas i toj ža Bielskaj:
— Adnak u mianie było kankretnaje pytańnie ŭ dačynieńni da dvuch ludziej ź invalidnaściu. Dvuch kankretnych ludziej, jakija ŭdzielničali ŭ masavych pratestach [majucca na ŭvazie pamierłyja ŭ źniavoleńni palitviaźni Mikałaj Klimovič i Ihar Lednik, jakija mieli II hrupu invalidnaści. — Zaŭv. red.], jakija, jak vy kazali, byli z-za miažy inśpiravanyja i arhanizavanyja… Adnak voś hetyja dźvie hibieli ludziej ź invalidnaściu — pravodzilisia rasśledavańni hetych dvuch śmierciaŭ ci nie?
— Heta jakija dźvie śmierci ludziej ź invalidnaściu vy majecie na ŭvazie?
— Ja kažu pra dvuch ludziej ź invalidnaściu, jakija byli źmieščanyja ŭ turmu pa śladach masavych pratestaŭ. Hetyja dva čałavieki byli ŭ turmie… Šerah ludziej ź invalidnaściu byli źmieščanyja ŭ turmu, dvoje ź ich zahinuli ŭ turmie. Što adbyłosia? Čamu jany pamierli?
— Ja nie mahu heta prakamientavać, nam takija źviestki, fakty nieviadomyja, što mienavita ludzi ź invalidnaściu zahinuli ŭ turmie ŭ suviazi ź invalidnaściu.
U padobnaj tanalnaści byli vytrymanyja i adkazy na inšyja pytańni.
Pavodle biełaruskich čynoŭnikaŭ, u Biełarusi z pravami i svabodami invalidaŭ, jak i inšych hramadzian, usio cudoŭna. Kali niedzie jakija prablemy i ŭźniknuć, to jość cudoŭnyja miechanizmy pa ich chutkim i jakasnym vyrašeńni (naprykład, zapisacca na pryjom da Natalli Kačanavaj), a kali apanienty pryvodziać kankretnyja fakty, što ŭsio heta nie tak, — to admaŭlajucca sami fakty.
Heta inšaje? Na čym padstaŭlajuć udzielnikaŭ fłešmobu «Nado!»14
Kamientary