Biełarusam davodzicca načavać na vulicy, kab padacca na mižnarodnuju abaronu — chto vinavaty?
Chto zarablaje na čerhach i pracedurach, jakija mohuć rabicca biaspłatna? Jaki košt pytańnia? Jakim čynam tut zamiašany były milicyjanier ź Biełarusi? Ci źbirajucca polskija ŭłady palapšać mihracyjnyja pracedury? Raźbirałasia «Naša Niva».
Prablemy z zamienaj pašpartoŭ za miažoj ciapier aktualnyja nie tolki dla biełarusaŭ: tak, u krasaviku stała viadoma, što ŭkraincy pryzyŭnoha ŭzrostu taksama nie zmohuć zamianić hałoŭny dakumient u konsulstvach za miažoj. U vyniku kolkaść ludziej, jakija padajucca na mižnarodnuju abaronu, naprykład, u Polščy vyrasła na 65% u paraŭnańni z tym ža pieryjadam za minuły hod.
«Našaj Nivie» stała viadoma, što niekatorym biełarusam prychodziłasia nočyć pad bramaj, kab paśpieć padać dakumienty. Na hetym fonie aktyvizavalisia tak zvanyja pamahatyja — nie stolki žadajučyja dapamahčy, kolki zarabić na tych, chto znachodzicca va ŭraźlivym stanoviščy.
«Łysyja, vialikija mužčyny błakujuć bramu»
U redakcyju pastupiła adrazu niekalki sihnałaŭ pra prablemy z čerhami va Upraŭleńni pa spravach inšaziemcaŭ u Varšavie pa adrasie Tabarovaja (Taborowa), 33.
Aleś (imiony i dakładnyja daty padačy dakumientaŭ surazmoŭcaŭ źmienienyja ŭ metach biaśpieki) pryjšoŭ padavacca na mižnarodnuju achovu ŭ Varšavie pry kancy maja.
«Pieršy dzień ja byŭ tam u 5:20 ranicy i ŭžo adzinaccatym pa liku, zdajecca. Prasiadzieŭ da 14-j, u vyniku mianie nie pryniali. Na nastupny dzień ja taksama pryjšoŭ u taki ž čas, prabyŭ da pieršaj hadziny — situacyja vyjšła padobnaja: pad abied supracoŭniki vyjšli i skazali, što bolš ludziej pryniać nie paśpiejuć, mianie ŭ tym liku. Usio heta adbyvałasia ŭ tym liku tamu, što tam pracavali ludzi, jakija pradavali čarhu.
Vyhladaje tak: ty prychodziš uranku, zajmaješ žyvuju čarhu, i ty nibyta vośmy pa liku. A potym pierad zapuskam u budynak źjaŭlajecca hrupa ludziej, za jakich zaniali čarhu tak zvanyja pasiaredniki — i voś ty ŭžo rezka robišsia vasiamnaccaty».
Praanalizavaŭšy situacyju, Aleś vyrašyŭ zajmać čarhu na novy dzień z nočy papiaredniaha.
«Ja pryjechaŭ tudy ŭ 12 nočy, ale ŭ vyniku ŭsio roŭna akazaŭsia čaćviortym, bo tam u mašynach siadzieli-spali ludzi, jakija trymali čarhu dla inšych.
Ja liču, što heta niespraviadliva, bo ja stajaŭ da ranicy kala bramy, la samoha ŭvachodu, i ja tam byŭ adzin, a tyja ludzi z kamfortam čakali pačatku pracoŭnaha dnia ŭ aŭto. Pry čym, kali nas pačali ŭ vosiem ranicy zapuskać, ja z čaćviortaha staŭ užo vośmym: žančyna pierada mnoj kazała, što ź joj tolki adna asoba, a ŭ realnaści ad jaje zajšła cełaja hrupa».
Aleś kaža, što paviedamiŭ pra tak zvany prodaž miescaŭ u čarzie supracoŭnikam upraŭleńnia, ale asablivaj cikavaści jany nie prajavili. «Mnie zdajecca, raz heta nie pra ich hramadzianaŭ idzie havorka, jany tamu i zapluščvajuć vočy».
Padobnuju situacyju apisvaje jašče adna biełaruska, jakaja niadaŭna padavałasia na mižnarodnuju achovu.
Dziaŭčyna raskazvaje, što zmahła padać dakumienty tolki na druhi dzień:
«U pieršy my pryjechali ŭ 6:20 ranicy, tałon ja atrymała na 22-hi numar. Ja praviała tam paŭdnia, i potym mianie vyklikali ŭ asobnaje akienca, papiaredziŭšy, što ja nie paśpieju, skazali prychodzić u inšy dzień».
Na zaŭtra dziaŭčynie brat zaniaŭ čarhu ŭ 4:30 ranicy, sama jana pryjšła padčas adkryćcia ŭstanovy i ŭbačyła nastupnuju karcinu:
«My staim, čakajem adkryćcia ŭ svajoj čarzie, i raptam padychodzić natoŭp ludziej da kalitki. My im kažam: «Vas tut nie stajała, što vy robicie?» Na što jany ŭ adkaz prosta zahavorvali zuby i kazali: «Nam tut zaniali čarhu». I potym prychodziać niejkija mužčyny — łysyja, vialikija, i kažuć, što heta našy klijenty, my ich reprezientujem. I pa vyniku, a 8-j ranicy jany zabłakavali bramu budynka śpinami i nie puskali astatnich, pakul nie zajšli ich ludzi».
U toj dzień surazmoŭcy dastaŭsia tałon z numaram dzieviać, i jana była adnoj z apošnich, chto paśpieŭ padać dakumienty, pakinuŭšy ŭstanovu paśla 17:00 viečara.
Bolšaja častka tych, chto zachodziŭ u budynak z pradstaŭnikami, pa słovach surazmoŭcaŭ, byli ŭkraincami. Ale byŭ siarod ich i adzin biełarus, ź jakim my zmahli źviazacca.
Viktar (imia źmienienaje ŭ metach biaśpieki) sam vyrašyŭ zapłacić hrošy «pamahatym».
«U pieršy dzień ja pryjšoŭ i zrazumieŭ, što čarhu tam prajści nierealna.
Parazmaŭlaŭ ź ludźmi — mnohija tydzień chodziać i nie mohuć trapić. Tady ja sam padyšoŭ da chłopcaŭ, jakija, vidavočna, niešta vyrašajuć, bo kansultavali inšych. U ich usio afarmlajecca damovaj na kansultacyju i pradstaŭnictva. Farmalna nijakich prablem — u ciabie budzie aficyjny pradstaŭnik, i jany sapraŭdy dapamahajuć z dakumientami. A faktyčna chłopcy dapamohuć nie tolki z afarmleńniem, ale i z prachodžańniem čarhi».
Vasil zapłaciŭ svaim «pradstaŭnikam» 1200 złotych (kala 300 dalaraŭ).
«Ja zapłaciŭ najaŭnymi prosta nibyta za kansultacyju, biez damovy. Bo kali z damovaj — kaštavała b bolš, — tłumačyć mužčyna. — Mnie navat dali rachunak, ale ja jaho vykinuŭ i nie zapomniŭ nazvu firmy».
Adrazu niekalki krynic raskazali «Našaj Nivie», što adna z ubačanych na miescy asob vielmi padobnaja da eks-milicyjaniera z Hrodna Michaiła Kucko. Jany identyfikavali jaho jak «kiraŭnika firmy», što prapanoŭvała ŭsim pasłuhi kala budynka Upraŭleńnia.
Kucko — były opierupaŭnavažany adździeła pa narkakantroli i supracivie handlu ludźmi kryminalnaj milicyi Leninskaha RUUS horada Hrodna. Pracavaŭ u orhanach da taho momantu, pakul nie trapiŭ na try hady za kraty pa abvinavačvańni ŭ karupcyi. U intervju «Biełsatu» jon śćviardžaŭ, što atrymaŭ termin niezakonna, u vyniku pravakacyi — nibyta heta mahła być pomsta jamu za vykryćcio kanału viarboŭki ŭ «DNR», da jakoha mahli być datyčnyja vajskoŭcy z v/č 4121.
U 2020-m jon vyjšaŭ z turmy, a ŭ razhar vybarčaj kampanii zapisaŭ zvarot da byłych kaleh z zaklikam «być z narodam». Paźniej pierajechaŭ u Polšču, dzie staŭ adnym z členaŭ kampanii Work Legalization UE, jakaja na starcie rehistracyi ŭ jakaści svajoj dziejnaści ŭkazvała budaŭničyja i azdobnyja pracy. Paźniej ža firma pieraklučyłasia na pasłuhi pa lehalizacyi ŭ krainie — ad atrymańnia vida na žycharstva da zapusku ŭłasnaha biznesu. Akramia Michaiła Kucko, siarod akcyjanieraŭ tam fihuravali Viktoryja Kucko i Jaŭhien Jakimčyk.
Cana pytańnia — ad 300—500 dalaraŭ i vyšej
Karespandent «Našaj Nivy» vyrašyŭ pravieryć, jak nasamreč praciakaje praces padačy na mižnarodnuju abaronu i jakija piersanažy fihurujuć pa vyšej zhadanym adrasie.
U 7.20 ranicy paniadziełka 3 červienia kala bramy budynka ŭžo było kala siami čałaviek. Novyja ludzi padychodzili pa adnym ci pa dvoje-troje, kali siamjoj, i zajmali miesca ŭ žyvoj čarzie pa staradaŭniaj tradycyi — «Chto apošni?»
Pry hetym nasuprać, praz darohu, byŭ pryparkavany aŭtamabil z ukrainskimi numarami. I jašče adzin — sprava — z polskimi. Bližej da vaśmi ranicy kala hetych mašyn pačali hrupavacca ludzi, jakimi, hałoŭnym čynam, apiekavalisia mužčyna i žančyna — novieńkija padpisvali niejkija dakumienty prosta na kapotach ci siedziačy ŭ sałonie.
Adna z žančyn u čarzie nie chavała emocyj: «Atrymajuć vosiem tysiač złotych (krychu bolš za 2000 dalaraŭ. — NN) za toje, što stali tut u čatyry ranicy, zusim ach**li. Chaj tolki pasprabujuć jašče kaho pryvieści, ja na ich šlachu hrudziami stanu i nie sydu!»
Inšy z prysutnych traviŭ bajku, u jakoj jaho znajomy «kinuŭsia bić dapamahatym mordu», daviedaŭšysia, što jany ciahnuć z saboj kampaniju z troch čałaviek, jakaja ŭźnikła z-pad ziamli pierad samym adkryćciom ustanovy.
Bieź piaci vosiem čarha vystrojvajecca pad bramaj. Pieršyja ŭ joj na ŭvachod — taki ludzi z hrup, jakija kupkavalisia ŭ mašyn z tečkami. Uvachod hrudziami im nichto nie pierakryvaje. Usiaho ŭ čarzie kala 30 čałaviek, što aznačaje tolki adno: siońnia prymuć dobra kali pałovu ź ich.
Ź lehiendaj raźviedki dla siabroŭki, jakaja chutka pierajedzie ŭ Polšču i źbirajecca padavacca na mižnarodnuju abaronu, karespandentka «NN» źviarnułasia da žančyny-pasiarednicy kala adnoj z mašyn z ukrainskimi numarami. Jana pradstaviłasia Natallaj.
«Pa žyvoj čarzie vaša siabroŭka moža nie paśpieć padacca. My svaim ludziam, chto z nami supracoŭničaje, harantujem traplańnie. Jana moža z nami pasupracoŭničać, aformim usio i zrobim. Chaj skidvaje pašpart — dakumienty padrychtujem, i potym u 8 sustrakajemsia tut, i ŭsio».
Za dapamohu ŭ padačy dakumientaŭ Natalla prosić dźvie tysiačy złotych (kala 500 dalaraŭ). Jana adkryta ahučvaje nazvu svajoj firmy — A.N.LEGALIZATION. Kampanija raspačała dziejnaść u sakaviku hetaha hoda i ciapier, pa haračych krokach nastupstvaŭ Zakona ab mabilizacyi, hałoŭnym čynam raźličanaja na dapamohu ŭkraincam.
U svaim asabistym instahramie ŭłaśnica A.N.LEGALIZATION Natalla Adzinočanka chvalicca pośpiechami ŭ šapcy profilu: «šlach ad prybiralščycy da biznes-vumen».
Kucko: «My sami zmahajemsia z hetymi ludźmi»
U niejki momant pobač z Upraŭleńniem źjaŭlajecca mužčyna sapraŭdy padobny da Michaiła Kucko, ale jon nie nabližajecca da samoha budynka ŭ hety dzień — prosta prachodzić mima, aceńvajučy abstanoŭku, i źnikaje.
My vyrašajem patelefanavać u kampaniju, zarehistravanuju na Michaiła, napramuju — pa numarach, ukazanych na sajcie. Vyśviatlajecca, što ŭ Work Legalization UE adbyvajucca surjoznyja pieramieny. Padniaŭšy słuchaŭku, Jaŭhien Jakimčyk skardzicca, što były partnior Michaił Kucko «adcisnuŭ biznes i sacyjalnyja sietki».
Što admietna, u minułym hodzie ich kampanija trapiła ŭ skandał, na jaki źviarnuŭ uvahu Centr biełaruskaj salidarnaści. Work Legalization UE brali hrošy za atrymańnie mižnarodnaj abarony, ź jakoj toj ža CBS dapamahaŭ biaspłatna, a taksama raspaŭsiudžvali infu ŭ svajoj datyčnaści da lehalizacyi jurystaŭ CBS, chacia tyja daŭno mieli polskaje hramadzianstva.
Jašče adnu dozu krytyki Work Legalization UE atrymali ad ukrainskich miedyja, jakija źviarnuli ŭvahu na toje, što kampanija dapamahła ŭ lehalizacyi ŭ Polščy chłopcu z «DNR».
Mabyć, adychod ad brenda Work Legalization UE źviazany ŭ tym liku z hetymi skandałami? U telefonnaj razmovie Kucko patłumačyŭ razryŭ adnosin ź Jakimčykam pierš-napierš adsutnaściu ŭ apošniaha jurydyčnaj adukacyi i niežadańniem pieravučvacca ŭ hetym kirunku za miažoj. Plus nibyta raniejšaje isnavańnie ŭ miežach supołki z abmiežavanaj adkaznaściu abmiažoŭvała pradprymalniku maštab akazańnia pravavych pasłuh.
Tak ci inakš, siońnia były milicyjanier praciahvaje svaju dziejnaść užo ŭ miežach novaj jurasoby — kancylaryi svajho imia.
U razmovie z karespandentam «Našaj Nivy» Kucko paćvierdziŭ, što dapamahaje z pracesam padačy na mižnarodnuju abaronu, ale zavieryŭ, što robić heta elehantna:
«Kali ŭ mianie čatyry klijenty, to tudy pajedzie čatyry supracoŭniki, kab zaniać čarhu, tamu nie budzie nijakaj niespraviadlivaści».
U niesumlennaści Kucko abvinavačvaje inšych pamahatych, kankurentaŭ, jakija nie hulajuć pa takich praviłach: «My sami zmahajemsia z hetymi ludźmi».
Kucko śćviardžaje, što «palityčnym» jany mohuć dapamahčy z dakumientami ŭ Polščy biaspłatna. Ahułam ža ceny na ich pasłuhi roźniacca ŭ zaležnaści ad składanaści kiejsa.
«Prosta «nie chaču słužyć» ci prosta «bajusia viartacca ŭ krainu» budzie kala 12 300 złotych (~3 110$), ź jurydyčnymi prablemami — 15 tysiač (~3 800$). A samyja składanyja vypadki — hramadzianie RF — tam užo idzie havorka pra 25 tysiač złotych (~6 320$)».
«Pasiaredniki i čerhi pry padačy na mižnarodnuju abaronu — tolki maleńki kavałak prablemy»
Kiraŭnica adździeła pravavoj dapamohi Centra biełaruskaj salidarnaści (CBS), jurystka Volha Dabravolskaja adznačaje, što niedachopy ŭ pracy z zamiežnikami ŭ Polščy majuć sistemny charaktar.
«Pasiaredniki i čerhi pry padačy na mižnarodnuju abaronu — tolki maleńki kavałak prablemy. A jany jość i sa zvarotami datyčna polskich prajaznych dakumientaŭ i prosta va ŭžondach (miascovaja nazva administracyj, dzie vyrašajucca roznyja pytańni — ad rehistracyi da prysvajeńnia asabistaha numaru. — NN). U Nižniesilezskim užondzie (va Urocłavie. — NN) znajšli vialikuju kolkaść parušeńniaŭ pa vynikach aŭdytaŭ, ale ŭsio, što jany mohuć tam skazać: nu, dajcie nam tady jašče pracaŭnikoŭ.
Kab vyrašyć prablemu na hłabalnym uzroŭni, mihracyjnyja ŭstanovy treba dafinansavać. Ale vielmi niepapularna siarod palitykaŭ prapahandavać dafinansavańnie i spraščeńnie pracedur dla inšaziemcaŭ — heta ž usio na padatki palakaŭ. Chutčej papularnymi buduć prahramy na abmiežavańnie pryjezdu zamiežnikaŭ».
Jurystka adznačaje, što pra składanaści traplańnia ŭ dziaržustanovy i pasiarednikaŭ, jakija na hetym nažyvajucca, viedajuć i ŭ Ministerstvie ŭnutranych spraŭ, i ŭ pamiežnaj słužbie, i va ŭpraŭleńni pa spravach inšaziemcaŭ — CBS rehularna danosić im sihnały pra parušeńni pravoŭ.
«Adkazy, jakija nam prychodzili ad słužb, kudy my źviartalisia — «my ničoha nie možam zrabić, ludzi ž majuć prava pracavać z pasiarednikami, afarmlać ich jak davieranych asob pa zakonie». Ale ja liču, što pry žadańni paŭpłyvać na situacyju možna.
U samim Upraŭleńni pa spravach inšaziemcaŭ nam raskazvali, što pasiaredniki, kali ŭ čałavieka niama hrošaj na ich pasłuhi, zabirajuć ich z sacyjalnaj dapamohi, jakuju afarmlajuć na svoj adras. To-bok, va ŭpraŭleńnia navat jość adrasy, kantakty tych ludziej. Ci voś jašče momant, na jaki my źviartali ŭvahu paśla manitorynhu CBS: va Upraŭleńni pa spravach inšaziemcaŭ na vulicy Taborowa, 33 ludziej časam pačynajuć apytvać naŭprost u kalidory: to-bok, čałaviek raskazvaje, čamu jon źviartajecca pa mižnarodnuju achovu znachodziačysia siarod inšych inšaziemcaŭ i tych samych pasiarednikaŭ. I nieviadoma, ci nie pracuje niechta ź ich na śpiecsłužby».
Biezumoŭna, ciapier situacyja abvastryłasia z novaj chvalaj hramadzian Ukrainy, jakija padajucca na mižnarodnuju abaronu. I resursaŭ dziaržsłužbaŭ prosta nie chapaje, kab pryniać usich achvotnych.
Tak, pa infarmacyi CBS, kali za amal čatyry hady biełarusy atrymali kala 10 tysiač pazityŭnych rašeńniaŭ pa mižnarodnaj achovie, to ličby pa ŭkraincach takija, što tolki za čatyry miesiacy jany padali 10 tysiač zajavaŭ.
Jakija zachady zrabić, kab skaracić čas čakańnia pry padačy dakumientaŭ na mižnarodnuju achovu ŭ Polščy?
Pa-pieršaje, nie zabyvać, što placoŭka ŭ Varšavie pa adrasie Taborowa, 33 — nie adzinaje miesca, dzie možna padać zajavu — zrabić heta možna ŭ kožnym punkcie pamiežnaj słužby. Naprykład, pajechać u toj ža aeraport Modlin.
Pa-druhoje, pry najaŭnaści času na čakańnie adkazu, vy možacie skłaści dekłaracyju ab padačy zajavy praz Profil zaufany (dziaržaŭny elektronny podpis) abo nakiravać jaje listom. U adkaz pamiežnaja słužba dašle infarmacyju z kankretnym časam vizitu — na miescy heta nie vyratuje ad čerhaŭ, ale z pryznačanym časam tam buduć abaviazanyja vas pryniać.
Dekłaracyju možna paprasić padać i adrazu na miescy, kali vam paviedamlajuć, što da vas siońnia čarha nie dojdzie.
«Patrabujcie pryznačyć vam termin dla budučaj padačy dakumientaŭ, navat kali vam kažuć, što jany jaho nie pryznačajuć. Kali pamiežnaja słužba nie moža pryniać zajavu adrazu, to jany abaviazanyja prainfarmavać pra dakładnuju hadzinu i miesca, kali hetuju zajavu prymuć, a taksama zanieści hetuju infarmacyju ŭ pratakoł», — adznačaje Volha Dabravolskaja.
Vyrašyć prablemu na hłabalnym uzroŭni, na mierkavańnie jurystki, dapamoža tolki kalektyŭnaje zmahańnie za svaje pravy:
«Kali čałaviek fiksuje, što da jaho źviartajecca pasiarednik i prapanuje niešta nie pavodle prava — naprykład, nabyć kvitok za čarhu, jon moža vyklikać palicyju. Čałaviek taksama moža napisać indyvidualnuju skarhu na kamiendanta pamiežnaj słužby, na imia šefa Upraŭleńnia pa spravach inšaziemcaŭ plus u kantrolny nahladny orhan — MUS. Na nastupnym uzroŭni pavinna pačacca bolš aktyŭnaja praca pa aśviatleńni situacyi siarod aktyvistaŭ, pravaabaroncaŭ i žurnalistaŭ. Čym bolš budzie skarhaŭ z kankretnymi kiejsami, imionami, apisańniem situacyi, tym bolš u nas mahčymaści tut niečaha dasiahnuć».
Što kažuć va Upraŭleńni pa spravach inšaziemcaŭ
Va Upraŭleńni pa spravach inšaziemcaŭ «Našaj Nivie» paviedamili, što ŭžo pryniali adnu z previentyŭnych mier, jakaja jak minimum dazvalaje kantralavać čarhu ŭnutry budynka.
«Numarki ludziam vydaje supracoŭnik Upraŭleńnia, jakomu dapamahaje aficer pamiežnaj słužby. Adzin čałaviek moža atrymać vyklučna adzin kvitok u ruki, kab nie złoŭžyvać čarhoj», — adznačaje Jakub Dudziak, pres-sakratar Upraŭleńnia.
Pry hetym Dudziak źviartaje ŭvahu, što nahruzka na dziaržaŭnyja orhany, jakija zajmajucca zamiežnikami, apošnim časam mocna vyrasła.
«Z pačatku hetaha hoda zaŭvažna pavialičyłasia kolkaść zajaŭ na mižnarodnuju abaronu ŭ Polščy. Naprykład, u studzieni takija zajavy padali mienš za 900 zamiežnikaŭ, a ŭ mai — 1,6 tysiač. Usiaho ž za pieršyja piać miesiacaŭ hetaha hoda zajavy na atrymańnie statusu ŭciekača padali 5,8 tysiač zamiežnikaŭ — prykładna na 65% bolš, čym za toj ža pieryjad u 2023 hodzie».
Taksama «Naša Niva» nakiravała svaje pytańni pa mahčymym rehulavańni prablemy z čerhami Tomašu Cytrynoviču, kiraŭniku Upraŭleńnia pa spravach inšaziemcaŭ, u pamiežnuju słužbu i ŭ profilnaje adździaleńnie MUS. Jak tolki tam adkažuć na našy zapyty, my apublikujem ich adkazy asobna.
U Polščy zatrymali biełarusa, jaki arhanizavaŭ nielehalny pryjezd u krainu 2 tysiačam mihrantaŭ. Jamu pahražaje 15 hadoŭ
«Zakazny artykuł z metaj dyskredytacyi». Hieroj rasśledavańnia pra pašpart Novaj Biełarusi raskazvaje svaju viersiju padziej
Da padpałaŭ u polskich handlovych centrach datyčny imavierny ziać biełaruskaha dypłamata
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary8
Kamientary