«Mužyki, kali skažuć brać udzieł, ja viešaju kiciel i idu da dziaciej». Jak prachodzili pieršyja dni vajny na aeradromie Mačuliščy
Načalnik skazaŭ: «Kali raptam nam skažuć, što my prymajem udzieł, ja viešaju kiciel i idu dachaty da dziaciej».
Na jutub-kanale pałka Kalinoŭskaha źjaviłasia intervju z dobraachvotnikam z pazyŭnym Chip. Siarod inšaha, mužčyna zhadvaje pra situacyju na aeradromie Mačuliščy, dzie jamu daviałosia prachodzić słužbu padčas pačatku vajny.
«Pačatak poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia byŭ dastatkova sumburnym. My vielmi doŭha nie razumieli, što adbyvajecca. Ja znachodziŭsia ŭ čaści ŭ Mačuliščach. Prosta niejki chaos tvaryŭsia ŭ načalstvie. Pastajanna niekaha niekudy vyklikali, niechta niekudy biehaŭ. Kuča bartoŭ vylatała. My tolki da dzieviaci ranku ŭśviadomili, što adbyvajecca, što pačałasia vajna. I niepasredna naš aeradrom udzielničaje ŭ hetaj vajnie».
Pa słovach aficera, jon adrazu pazvaniŭ žoncy i skazaŭ: «Źbiraj rečy, źjazdžaj. Tut znachodzicca niebiaśpiečna». «Dzieści ŭ hałavie ja razumieŭ, što Ukraina nie budzie bić pa hetym aeradromie. Vielmi heta było niebiaśpiečna. I ŭ niejkaj miery ja razumieŭ, što va Ukrainy niama takich srodkaŭ. Ale strach usio roŭna zachoŭvaŭsia», — dadaje mužčyna.
Jak zhadvaje Chip, bližej da abiedu ich sabraŭ načalnik padraździaleńnia i skazaŭ:
«Mužyki, hladzicie, situacyja ciapier sumnaja. Davajcie budziem ščyrymi. Kali raptam nam skažuć, što my biarom niepasredny ŭdzieł, ja viešaju kiciel i idu dachaty da dziaciej». I šmat u kaho jon znajšoŭ razumieńnie.
Dobraachvotnik zaŭvažaje, što ź jaho šaści niepasrednych sasłužyŭcaŭ tolki adzin vyjaviŭ žadańnie ŭ vypadku nieabchodnaści zastacca na słužbie. Astatnija byli hatovy pajści pad trybunał, ale brać udziełu nie chacieli.
Jak tłumačyć Chip, aeradrom Mačuliščy vykarystoŭvaŭsia na praciahu ŭsich vajennych vučeńniaŭ «Sajuznaja rašučaść — 2022» z 10 pa 20 lutaha:
«Hety aeradrom vykarystoŭvali dla ŭźlotaŭ, adpracoŭki niejkich zaniatkaŭ. Heta taksama byŭ asnoŭny aeradrom, praź jaki asabovy skład Rasii prylataŭ u Biełaruś. Usie vylety ŭ Kazachstan prachodzili praź jaho taksama.
23 lutaha pierad tak zvanym śviatam usie sałdaty hruzilisia i byli hatovy vylatać. Vučeńni skončylisia. Usio. Nichto ničoha nie čakaŭ. Aeradrom byŭ praktyčna pusty. A kali nam pazvanili, padniali bajavuju tryvohu, my pryjechali i ŭbačyli, što ŭsio, što ŭlacieła, viarnułasia i rychtujecca da bajavych vyletaŭ».
Uzajemaadnosiny z rasijskimi vajennasłužačymi
Što tyčycca ŭzajemaadnosin pamiž rasijskimi i biełaruskim vajennasłužačymi ŭ čaści, Chip charaktaryzuje ich jak naciahnutyja i dadaje, što było zabaroniena ź imi kamunikavać:
«U nas nie było takoha, kab možna było spakojna pajści pahavaryć z chłopcami, niešta abmierkavać.
Ale pry hetym ich načalstva zaŭsiody źviartałasia da nas pa dapamohu. Tamu što ŭ nas była techničnaja baza, dobra padrychtavanyja ŭ techničnym płanie rabotniki, ludzi, jakich ja nie mahu nazvać vajennymi. Jany dobryja inžyniery, ludzi, jakija zajmajuć svaje pasady nie prosta tak.
Tamu vielmi časta rasijskija vajennyja źviartalisia za dapamohaj u ramoncie sudoŭ i hetak dalej. I ŭžo z hetaha boku nam načalstva davała vybar: chočacie — dapamahajcie, nie chočacie — nie dapamahajcie. I tady vielmi šmat chto ź biełarusaŭ admaŭlaŭsia pracavać. Ja ŭ tym liku admoviŭsia. Tamu što dla mianie heta było raŭnaznačna ŭdziełu ŭ vajnie.
I atrymałasia tak, što svajoj raboty ŭ nas praktyčna nie było. Tamu što naša avijacyja ŭ hety momant nie ekspłuatavałasia ŭ tym maštabie, jak da hetaha. Tamu my prosta prastojvali, siadzieli, čakali».
Nastroj rasijskich vajennych
Mužčyna apisvaje stan rasijskich piłotaŭ i techničnaha piersanału, jakija znachodzilisia na aeradromie Mačuliščy, adnoj maleńkaj historyjaj:
«Praz sutki paśla pačatku poŭnamaštabki va ŭsich kramach u akruzie skončyłasia harełka. <…> Prylatali viertaloty, kali litaralna vyvalvaŭsia piłot, u kabinie katalisia butelki harełki. Jany biez šklanki nie ŭźlatali».
Mužčyna zhadvaje, što siarod rasijskich vajennych byli tyja, što kryčaŭ: «My lacim va Ukrainu, budziem rezać ukropaŭ, budziem dušyć chachłoŭ». I byli ludzi, jakija vylatali na bajavyja sa słovami:
«Nu kali bolš zapłaciać, to možna i pa Kramli ***ć» Byli ludzi, jakija «prosta vykonvali svaju rabotu», dla jakich «nie było praciŭnika, tolki kropki na manitory».
Ale pry hetym, śćviardžaje dobraachvotnik, siarod rasijskich vajennych jon nie sustreŭ nivodnaha, chto b skazaŭ: «Usio. Nie chaču i nie budu rabić».
Što aznačaje zahadkavy kod R99 u pryčynach śmierci Uładzimira Makieja i Vitolda Ašurka?5
Kamientary