«A Łatuška sam siabie budzie lustryravać za toje, što čynoŭnikam pracavaŭ?» Spoviedź byłoha supracoŭnika BiełTA
Što adbyvałasia ŭ BiełTA paśla 2020-ha, za što pisali tłumačalnyja pry Žuku i pra što prasiła Akułovič? Niekatorymi detalami padzialiŭsia były supracoŭnik. A taksama parazvažaŭ, jak sami žurnalisty ŭsprymajuć svaju pracu ŭ dziaržahienctvie i čamu mnohija nie zvalnialisia.
Pa prośbie surazmoŭcy my nie nazyvajem jaho imia i poł. Adznačym tolki, što heta nie fatohraf.
«Pry Žuku daŭ navinu paźniej za Tutbaj — pišy tłumačalnuju»
U BiełTA naš surazmoŭca pryjšoŭ, bo dasiahnuŭ stoli na papiarednim miescy pracy.
«Chaciełasia niečaha novaha pasprabavać u svajoj karjery. A tam jakraz źjaviłasia miesca. U pryncypie, zaŭsiody była mara tam pracavać — na toj momant lepš ničoha nie było i heta zdavałasia nie takoj zapalityzavanaja arhanizacyja, jak «Saŭbielija».
Z kim kankuruje BiełTA, składana skazać, razvažaje były supracoŭnik. Pry Žuku (kiravaŭ ahienctvam da 2018-ha) adnym z hałoŭnych kankurentaŭ ličyŭsia Tutbaj: ludzi mahli pisać tłumačalnyja zapiski, kali dali navinu paźniej na 5 chvilin, čym Tutbaj. Pry Akułovič takich tłumačalnych jon nie pamiataje.
«Nichto asabliva nie žyravaŭ. Zarobki — 1400—1700 rubloŭ. Nie zavobłačnyja hrošy», — zhadvaje surazmoŭca pra zarobki zvyčajnych rabotnikaŭ u 2020-2021 hady.
Kali pracuješ u dziaržahienctvie, u ciabie dziejničaje samacenzura, tłumačyć.
«Było takoje, što davali nakirunak, u jakim rabić tekst. Ale mianie nie prymušali niešta pisać. «Vy sami ŭsio razumiejecie» — heta ŭniviersalnaja biełaruskaja fraza. Mahli zamietku mižnarodnuju nie pryniać, kali tam była niepažadanaja infarmacyja ci piersony. I skazać u apraŭdańnie, što heta nie tyčycca Biełarusi.
U redaktaroŭ svoj śpis zabaronienych tem, taho, što možna stavić u zahałovak, što nielha, i nie zaŭsiody ty pra heta viedaješ».
U niepažadanych piersonach paśla 2020-ha byli, naprykład, tyja, chto padpisaŭ listy suprać hvałtu.
«Dziŭna, kali čałaviek na chvali pratestaŭ pierachodzić ź BiełTA ŭ «Sputnik» ci «Saŭbieliju»
Siarod supracoŭnikaŭ BiełTA byli tyja, chto chadziŭ na mitynhi ŭ 2020-m i zvalniaŭsia pa ŭłasnym žadańni. «Kala dziasiatka čałaviek», — kaža surazmoŭca pra tych, chto syšoŭ z ahienctva adrazu paśla vybaraŭ. Niekatorych «niełajalnych» zvolnili paźniej.
«Byli, napeŭna, i tyja, chto vyrašaŭ na hetaj chvali svaje prablemy. Zhadziciesia, dziŭna, kali čałaviek pierachodzić ź BiełTA ŭ «Sputnik» ci «Saŭbieliju», naprykład. Pabačyŭ čałaviek, što «Sputnik» — nie biełaruskaje dziaržaŭnaje ŚMI, i pajšoŭ tudy. Ja b na hetu vatnuju prapahandu pracavać, naprykład, nie staŭ. Tut užo na hetu pracujučy — nu ładna…
Ale ja nie liču siabie niejkaj zbrojaj prapahandy ci karnikam. Chapaje tych, dla kaho heta prosta praca. Dumaju, kali b taki čałaviek pracavaŭ u «Našaj Nivie» ci «Radyjo Svaboda», jon z takim ža zapałam vykryvaŭ by antybiełaruskuju palityku Łukašenki.
Naprykład, čałaviek sprabuje ŭładkavacca ŭ niezaležnyja miedyja, ale jaho nichto nie biare. Čamu jon jak prafiesijanał pavinien zakopvać svoj talent?»
Surazmoŭca kaža, što niekatoryja nie śpiašalisia zvalniacca, bo ličyli, što kali na ich miesca voźmuć rasijan, to budzie jašče horš.
«Sami razumiejecie, jak jany buduć pracavać i jakaja budzie ŭ ich hramadzianskaja pazicyja.
Akramia hetaha, uspomnicie, jak u 2021 hodzie byli nastroi, što pieramoha blizka. A tady jaki sens sychodzić? Usio adno ludzi patrebnyja buduć. Čałaviek, moža, patryjot, a jamu niama dzie bolš pracavać. Šmat kaho abstaviny siamiejnyja trymali».
Paśla vybaraŭ i žorstkich razhonaŭ pratestoŭcaŭ hiendyrektarka BiełTA Iryna Akułovič źbirała kalektyŭ na razmovu.
«Tłumačyła, što takija kroki jak padpisańnie lista suprać hvałtu, ź joj treba ŭzhadniać. Błytana razvažała, što ŭ jaje siamja i hetak dalej. Prafiłaktyčnaja takaja razmova adzin raz była, pa-mojmu. «Vy razumiejecie situacyju, razumiejecie, što da čaho», — kazała jana nam.
Irynu Akułovič były supracoŭnik ahienctva charaktaryzuje koratka: «Lubić paradak. Jana starałasia. Choć dla jaje heta sprava była novaja, jana raniej pracavała na telebačańni. Moža, i dalej chacieła tam pracavać, ale los skłaŭsia pa-inšamu».
Adździeł, jaki aśviatlaje dziejnaść Łukašenki, staić u ahienctvie asabniakom.
«Heta takaja BiełTA ŭ BiełTA. Tam ludzi pryvielijavanyja. Kali navina-pierakład ź Bi-bi-si kaštavała 1 rubiel, aŭtarskaja zamietka — 3 rubli, to ŭ hetych hanarary byli pa 7-8 rubloŭ za zamietku.
U dva razy daražej, čym zvyčajna. Praca hetaha adździeła zvonku vyhladaje tak. Umoŭna, vam pryjšła z Administracyi prezidenta tema budučaj narady i pramova. Jany robiać čarnaviki, paśla dasyłajuć na redakturu. I potym paśla taho, jak Łukašenka sustreŭsia z kimści, žurnalisty telefanavali i kazali: vypuskajcie. Abo karektavali tekst pa chodzie dziejańniaŭ.
Časam kaleham byvała kryŭdnavata, što pracuješ ź imi na niejkim adnym mierapryjemstvie, jany cytujuć Łukašenku, u ich hanarar bolšy, a ty apytvaješ inšych udzielnikaŭ narady i za heta płaciać inakš».
«Paviejała 1937 hodam: Adziarycha byŭ i raptam źnik»
Surazmoŭca zhadvaje adnu z kibieratak na sajt BiełTA.
«Trochi abciažaryła heta pracu, ale nie skažu, što mocna. Nu, pakłali buchhałteryju. Tolki ludziej razzłavali. A jaki sens? Ja razumieju, zaleźci ŭ Minabarony, MUS. A voś hetyja ataki na ŚMI, haziety — bolš rekłama, čym efiekt», — ličyć.
Vosieńniu 2021 hoda zatrymali namieśnika hiendyrektara BiełTA pa ideałohii Siarhieja Adziarychu. Jaho paźniej asudzili na 5 hadoŭ za źlivy pradstaŭniku Narodnaha antykryzisnaha ŭpraŭleńnia i telehram-kanału «Nik i Majk». Razmova išła pra zakrytuju infarmacyju ab pracoŭnym hrafiku Alaksandra Łukašenki.
«Ja pamiataju, što prychodziš na pracu — Adziarychi niama. Dzie jon, nichto ničoha nie kazaŭ. A potym takija: sami ŭsio razumiejecie. Paviejała 1937 hodam: čałaviek byŭ i raptam źnik. Nam, prostym rabotnikam, nie dakładvali, što zdaryłasia. Mnohija ździŭleny byli — jon absalutna nie byŭ padobny da apazicyjaniera».
Da vidnych prapahandystaŭ, kaža były biełtaviec, u jaho kole pijetetu nie było.
«Nu, jak moža padabacca Azaronak? Heta navat nie prapahanda. Prapahanda pavinna być mastactvam. Chacia niekatoryja nie pavažali, nie pavažali, a ciapier u ich u instahramie ŭmoŭny Ihar Tur u siabrach».
Sam surazmoŭca čytaŭ i dziaržaŭnyja miedyja, i niezaležnyja. Zhadvaje, jak na Dzień Voli ŭ 2021-m jaho spyniŭ siłavik u horadzie i paprasiŭ pakazać telefon.
«U mianie telefon uziali pravieryć, ale batareja skončyłasia, milicyjant nie paśpieŭ. Tamu skazaŭ: dziakuj, idzicie».
«A Pał Pałyč Łatuška sam siabie budzie lustryravać?»
Były supracoŭnik ahienctva tłumačyć svajo bačańnie, što rabić tym, chto nie padtrymlivaje režym, ale zastaŭsia ŭ dziaržaŭnych miedyja, što zajmajucca prapahandaj.
«Ja tak liču: kali ty nie daješ alternatyvy, patrabavać ad čałavieka zrabić taki adkazny ŭčynak nielha. Heta amaralna, ja liču. Šmat chto, moža, i zvolniŭsia b ź dziaržaŭnych ŚMI, kali b jamu skazali: voś, prychodź da nas. Tak, niekatorych brali, ale nieachvotna.
Što da lustracyj. Kali jon prapahandyst adkryty, prychilnik režymu, to tady tak, treba kab jon u budučyni adkazaŭ za svaje ŭčynki.
A voś, voźmiem, čałaviek u kulturnickim vydańni pracuje, piša pra balety, śpiektakli, vystavy — čym jon škodzić biełaruskaj spravie? A Pał Pałyč Łatuška sam siabie budzie lustryravać za toje, što čynoŭnikam pracavaŭ?
Siarod prychilnikaŭ demakratyčnych pieramien jość niamała byłych supracoŭnikaŭ dziaržaŭnych orhanaŭ… Z adnaho boku jany, a ź inšaha — dziaŭčyna z fataaparatam: jaje redaktar pasłaŭ, jana sfotkała toje, što prasili, redaktar padpisaŭ. I ciapier ź jaje robiać słuhu režymu.
Kali patrabuješ — treba davać alternatyvu».
Čytajcie taksama:
Stała viadoma, kolki zarablajuć Iryna Akułovič i inšyja kiraŭniki BiełTA
Byłaja fatohrafka BiełTA, jakaja pierajechała ŭ Varšavu: Vy zmahajeciesia nie z tym złom
Što viadoma pra tajamničy ŭzłom BIEŁTA, paśla jakoha aryštavali namieśnika dyrektara pa ideałohii?
Dyrektar Instytuta sacyjałohii patrabuje vybačeńniaŭ ad BiełTA, bo ad jaho imia apublikavali fejk
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary11
Kamientary