Arły, pieŭni i žuraŭli. Jakija ptuški jość na hierbach biełaruskich haradoŭ?
Na sučasnych hierbach biełaruskich pasieliščaŭ šmat usiaho — ad rek i snapoŭ siena da rycaraŭ i histaryčnych simvałaŭ. A jašče na ich jość ptuški. Amal u kožnaj z abłaściej jość pa niekalki nasielenych punktaŭ, hierb jakich maje takoje ŭpryhožańnie. Vydańnie Palatno raskazvaje, jakija ptuški jość na biełaruskich hierbach i što jany tam simvalizujuć.
Čyrvony pievień u Bastyni
Bastyń — heta vioska ŭ Łuninieckim rajonie. Pra jaje było viadoma jašče ŭ XV stahodździ, dziakujučy Radziviłam. Zatym jana pierajšła va ŭładańnie da Kišak. U XVIII stahodździ vioska stała raści, jaje arandavaŭ pamieščyk Ščyt — i jon davaŭ vialikija srodki na budaŭnictva carkvy. Praź niekalki stahodździaŭ hetu carkvu razburać pry kamunistyčnym režymie.
Simvał dla hierba vybirali miascovyja žychary — syšlisia na bajavym pieŭni. Čorny i bieły kolery na ščycie aznačajuć aziory, ich tak i nazyvajuć — Biełaje i Čornaje voziery.
Hancavickija žuraŭli
Na hierbie jašče adnaho nasielenaha punkta ŭ Bresckaj vobłaści, horada Hancavičy, raźmiaščajucca žuraŭli.
Čamu žuraŭli? U rašeńni miascovaha rajvykankama heta tłumačycca tak: simvał Paleśsia, imknieńnie ŭ budučyniu, miralubivaść i ščaście — vybirajcie toje, što vam bližej.
Jašče na hierbie jość cikavostka — załataja zorka i paŭmiesiac. Heta častka hierba, jakaja naležała ŭładalniku Hancavičaŭ Huten-Čapskamu naprykancy XIX stahodździa.
Hałuby Drahičyna jak relihijny simvał
Na hierbie Drahičyna taksama jość ptuški. Kab padkreślić datyčnaść da Bresckaj vobłaści, na hierbie jość łuk sa strałoj i žałudy (simvały duba sustrakajucca i ŭ inšych haradach Brestčyny).
A adkul hałuby? Usia sprava ŭ carkvie, što isnavała ŭ Drahičynie ŭ XIX-XX stahodździach. Heta była carkva ŭ honar Strečańnia Haspodniaha. Strečańnie Haspodniaje — chryścijanskaje śviata ŭ pamiać pra toje, što na sarakavy dzień paśla naradžeńnia Isusa prynieśli ŭ chram dla paśviačeńnia Bohu. U daŭnija časy pry hetym treba było prynieści i vykup, tamu Panna Maryja i jaje muž Iosif prynieśli dla achviary dvuch ptušaniat hałuboŭ.
«Havoračy» hierb Łunina
Na hierbie vioski Łunin Łuninieckaha rajona, pra jakuju viadoma ź siaredziny XV stahodździa, adlustravana tolki adna ptuška. Takoj ptuški niama bolš ni na adnym biełaruskim hierbie. Heta ptuška — łuń.
Łuni vielmi lubiać sfahnavyja bałoty, zarosłyja łuhi i miełkavodnyja aziory. Łuń zaniesieny ŭ Čyrvonuju knihu Biełarusi.
Maleč z apostałam i pieŭniem
Vioska Maleč u Biarozaŭskim rajonie viadomaja z časoŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. U XVII stahodździ jana była miastečkam z mahdeburhskim pravam. U sučasnaj Biełarusi hety nasieleny punkt źjaŭlajecca vioskaj.
Na hierbie Malečy jość apostał Piotr, jakomu Isus uručyŭ klučy ad raju i piekła. A voś pievień zaŭsiody ličyŭsia atrybutam Piatra, tamu jon taksama jość na vyjavie hierba. Sutnaść u tym, što Isus padčas Apošniaj Viačery pradkazaŭ, što Piotr adračecca ad jaho try razy — pierš čym zaśpiavaje pievień.
Samaja bujnaja kałonija čaplaŭ la Sinkievičaŭ
Vioskaj Sinkievičy ŭ Łuninieckim rajonie vałodaŭ rod Mantyhirdavičaŭ, zatym — Radziviły. Akramia Hieorhijeŭskaj carkvy ŭ Sinkievičach i vakolicach unikalny i raznastajny žyviolny śviet. Darečy, mienavita tut byŭ stvorany pieršy ŭ našaj krainie bijałahičny zakaźnik. Heta adbyłosia ŭ 1985 hodzie i nazyvaŭsia jon «Vuście Łani».
La Sinkievičaŭ žyvuć kala 60 vidaŭ ptušak, a kałonija šeraj čapli — najbujniejšaja ŭ siaredniaj pałasie Jeŭropy. Voś čamu na hierbie namalavanaja čapla.
Stolinski busieł
Stolinam vałodali słavutyja rody Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. U roznyja časy praz Stolin prachodzili varožyja vojski i, adpaviedna, bajavyja dziejańni.
Sučasny hierb Stolina raspracoŭvali ŭ rajvykankamie, i śćviardžajecca, što busieł abrali nie prosta tak, a z-za «hłybokaha sensu». Zhodna z tłumačeńniami čynoŭnikaŭ, busieł šmat što i dzie aznačaje (ale nie kažuć, što značyć tut, u Biełarusi). Abrańnie busła tłumačycca luboŭju baćkoŭ da dziaciej, daŭhalećciem, viartańniem viasny, znakam kachańnia i ščaścia.
U dziubie stolinski busieł trymaje dubovuju halinku. Čynoŭniki tłumačać heta taksama «hłybokim sensam»: simvał bahaćcia, pryhažość pryrody, rost i raźvićcio horada.
Miorski lebiedź
Na hierbie Mioraŭ, horada ŭ Viciebskaj vobłaści, raźmiaščajecca lebiedź. Źjaŭleńnie lebiedzia ŭ rehijonie, što viadomy žuravinami, tłumačycca jašče i vialikaj kolkaściu azior, dzie hniazdujucca biełyja lebiedzi.
Čynoŭniki, što ŭchvalili miorski hierb, tłumačać znachodžańnie lebiedzia na im šmatlikimi pryčynami, akramia toj, što značnaja kolkaść lebiedziaŭ hniazdujecca na Miorščynie. Heta i simvał z chryścijanstva, i prysutnaść lebiedzia na inšych hierbach jeŭrapiejskich haradoŭ.
Jašče adzin busieł, hetym razam lelčycki
Haradski pasiołak Lelčycy taksama maje hierb z ptuškaj — tam raźmiaščajecca busieł. Čamu mienavita busieł jość na lelčyckim hierbie, tłumačycca Biblijaj (tam busieł — simvał ščaścia) i słavianskimi vieravańniami.
Razam z busłam na hierbie jość vyjava vianka z dubovaha liścia.
Mazyrski aroł praz stahodździ zastaŭsia na hierbie
Adzin sa starejšych biełaruskich haradoŭ Mazyr z daŭnich časoŭ mieŭ svoj hierb. Jašče ŭ XV stahodździ heta byŭ hierb z załatym polem i čornym arłom z kniažackaj karonaj, u jakoha na hrudziach byŭ hierb «Truby». Z časam vyjava hierba źmianiałasia, na im navat była manahrama Stefana Batoryja. Padčas akupacyi biełaruskich ziamiel Rasijskaj impieryjaj na hierbie Mazyra byŭ dvuchhałovy impierski aroł.
Na sučasnym hierbie nijakich spasyłak da staradaŭniaj historyi — časoŭ VKŁ i Rečy Paspalitaj — nie zastałosia. Na hierbie na błakitnym poli raźmiaščajecca tolki sam čorny aroł.
Radziviłaŭski aroł Mira
U Mira doŭhaja historyja, jakaja pačałasia jašče ŭ XIV stahodździ. U XVI stahodździ Mir staŭ centram hrafstva — dziakujučy rodu Illiničaŭ, a zatym Mir staŭ častkaj uładańniaŭ Radziviłaŭ.
Elemienty radavoj hieraldyki — Illiničaŭ i Radziviłaŭ — znajšli svajo adlustravańnie ŭ sučasnym hierbie Mira. U vierchniaj častcy — radziviłaŭski aroł, a ŭ nižniaj — elemient hierba Illiničaŭ «Korčak».
Nieviadomyja ptuški Lubani
Lubanski hierb zachavaŭ słavutuju historyju minuŭščyny. Na hierbie jość čyrvony koler ad rodu Alelkavičaŭ, elemienty hierbaŭ Tyškievičaŭ i Radziviłaŭ.
U Lubani na hierbie jość dźvie ptuški — ich namalavali ŭ dekaratyŭna-prykładnym styli. Što heta za ptuški — nieviadoma, jak i sens ich raźmiaščeńnia na hierbie. Ptuški siadziać na liści stylizavanaha čarotu.
Čorny aroł Niaśviža
Čornamu arłu na svaim hierbie Niaśviž pavinien dziakavać Mikałaju Radziviłu Čornamu, jaki atrymaŭ razam z tytułam kniazia Śviaščennaj Rymskaj impieryi i hetu ptušku ŭ radavy hierb.
Ciapier čorny aroł zastajecca častkaj hierba Niaśviža. Hierb źjaviŭsia ŭ 2001 hodzie.
Zdajuć u arendu katedž zahinułaha chakieista Cypłakova ŭ Drazdach. Voś interjery FOTY14
Kamientary