«Mnie b chaciełasia, kab isnavała adukacyjnaja sistema biez pryviazki da peŭnaj krainy». U čym plusy školnaha anłajn-navučańnia?
Vieranika hod tamu pierajechała ŭ Hruziju z synam, jaki na toj momant skončyŭ piać kłasaŭ. Raniej babrujčanka dzialiła navučańnie i vychavańnie dziciaci napałam, razam ź jaho baćkam. Ale ciapier mužčyna — palitviazień u Biełarusi, i ŭsie kłopaty pra padletka lahli na surazmoŭnicu vydańnia «1387». Jak jana vyrašyła pytańnie z navučańniem syna ŭ čužoj krainie, jaki i biez taho byŭ traŭmavany pierajezdam i situacyjaj z tatam? Vieranika kaža, što vyratavańniem stała anłajn-škoła: «Pakul my zrabili vybar na karyść spakoju, psichałahičnaha i emacyjnaha kamfortu».
Ciapier Rusłan, syn Vieraniki, vučycca ŭ šostym kłasie, nieŭzabavie jamu budzie 13 hadoŭ. Jahonaja maci kaža, što ŭ pačatkovaj škole chłopčyk byŭ na chatnim navučańni.
«My vučyli syna samastojna, razam ź jaho baćkam. Prosta padzialili tyja pradmiety, jakija byli — chto što bolš razumieje, viedaje i lubić. I tak sumiesna navučali dzicia. My razyšlisia, tamu syn častku času žyŭ sa mnoj, častku — u svajho taty. Tak my padzialili i navučańnie, i vychavańnie na dvaich.
U piaty kłas Rusłan pajšoŭ u afłajn-škołu. Bo mnie było strašna, što my nie zmožam vučyć jaho niejkim śpiecyfičnym navukam, kštałtu chimii i fiziki, jakija sami nie dastatkova dobra viedajem. Ale, jak pakazała praktyka, heta nie tak składana ŭ školnaj prahramie, što isnuje. Pra heta jašče raskažu paźniej.
I voś, los skłaŭsia tak, što ŭ minułym hodzie my z synam źjechali ŭ Hruziju. Paŭstała pytańnie — jak abrać jamu škołu?»
Vieranika kaža, što na pieršy pozirk u Hruzii školnaje pytańnie padajecca prostym, bo jość ruskamoŭny siektar, kudy možna pajści dzieciam, i dla ich heta nie budzie nadta vialikim stresam. Ale ź inšaha boku — hetych škoł nie tak šmat.
«Ciapier u Hruzii dla małych stvarajecca davoli šmat kłasaŭ i pačatkovych škołak. A dla starejšych — nie, tamu ŭ ciabie jość varyjant pajści ŭ dziaržaŭnuju ruskamoŭnuju škołu, biez anijakaha vybaru. To-bok, ty prosta idzieš tudy, dzie jość miescy. Škoła moža nie pasavać tabie terytaryjalna, ci sam budynak moža nie padabacca, ale vybaru nijakaha niama — ty prosta idzieš u ruskamoŭny siektar škoły, dzie jość miescy», — tłumačyć Vieranika.
Na jakija faktary źviartała ŭvahu žančyna, kali pieršapačatkova abirała afłajn-škołu? Pa-pieršaje, jana znajomiłasia z adukacyjnaj prahramaj, nakolki jana moža być hnutkaj, i ci buduć u dziciaci viedy.
«Adnak było jašče šmat «ale», — zaŭvažaje Vieranika. — Heta fizičnaja dasiahalnaść škoły, bo mnie chaciełasia, kab syn sam moh tudy chadzić, i kab heta nie zajmała ŭ jaho šmat času. Taksama ja zaŭsiody hladžu na budynak škoły, kab u im było kamfortna dziciaci, bo ŭ jaho jość asablivaści ŭ zdaroŭi. Dla jaho asabliva važna, kab u škole nie było vilhotna, chałodna. Heta, biezumoŭna, važna dla ŭsich, ale kali ŭ ciabie niama vybaru, ty pahadžaješsia na toje, što jość. A dla mianie takija situacyi nadta dyskamfortnyja.
Viadoma, možna pajści vučycca płatna, ale takija škoły vielmi darahija. I tut dla mianie paŭstała pytańnie: kali jość mahčymaść abirać płatnaje navučańnie, to čamu my nie možam navučacca niedzie ŭ inšaj krainie, naprykład, u brytanskaj anłajn-škole?»
Vieranika pačała šukać varyjanty i cikavicca, ci mohuć biełarusy abirać płatnaje anłajn-navučańnie ŭ inšych krainach, akramia ruskamoŭnych. I jana sutyknułasia z prablemaj, što navat kali šukaješ infarmacyju pra jeŭrapiejskija ci amierykanskija anłajn-škoły, tam vielmi šmat rasijskich pasiarednikaŭ.
«Atrymlivajecca, što ty ŭsio adno prachodziš praz rasijskuju sistemu pastupleńnia. A mnie chaciełasia b, kab isnavali biełaruskija pasiaredniki, ź jakimi možna pastupać u zamiežnyja škoły.
U vyniku my tak i nie znajšli dobry varyjant. Tamu dla mianie zaraz vielmi aktualnyja ŭsie hetyja pytańni — chto b moh dapamahać u padobnych situacyjach, jakaja arhanizacyja — biełaruskaja ci jeŭrapiejskaja», — razvažaje surazmoŭnica.
Zaraz syn Vieraniki navučajecca anłajn — u biełaruska-ŭkrainskaj škole.
«Jość šmat pytańniaŭ da hetaj škoły, ale ź inšaha boku — heta toj varyjant, jaki zaraz dla nas bolš ci mienš zručny. Tam jość viedy i davoli kamfortnaja situacyja dla syna. Jamu nie treba niekudy daloka jeździć na zaniatki, bo vučycca anłajn, niama dadatkovaha stresu.
Adznaču, što Rusłan padletak, u jakoha zaraz vielmi składany čas, jon nie maje mahčymaści bačycca z baćkam — bo toj palitźniavoleny ŭ Biełarusi. I syn maje praz heta vialikija pieražyvańni, jakija mocna na jaho ŭpłyvajuć. Tamu mnie chaciełasia zrabić jak maha bolš, kab lišni raz nie traŭmavać jaho.
A što tyčycca adukacyjnaj sistemy — jany adroźnivajucca ŭ roznych krainach. Ciažka kazać, što tut jana lepiej. Mnie padajecca, nie zusim słušna paraŭnoŭvać.
Tut, chutčej, asnoŭnaje pytańnie ŭ tym, čaho my chočam dla našych dziaciej? Naprykład, kab biełaruskaja mova była asnoŭnaj u navučańni dy pierachodziła ŭ akademičny asiarodak? Ci my chočam kab dzicia navučałasia pa-anhielsku, i dalej u jaho było bolš mahčymaściaŭ? To-bok zaležyć ad taho, čaho my chočam.
I kali my pryjazdžajem u inšuju krainu, ci možam atrymać tuju adukacyju, jakuju chočam? Ci — možam paźbiehnuć usich hetych miežaŭ, kali jość anłajn?»
Vieranika razvažaje, čamu, kali jość mahčymaść pracavać addalena, nie moža ŭźniknuć i novaja sistema anłajn-adukacyi? Kab dzieci, biez zaležnaści ad taho, u jakoj krainie znachodziacca, mahli vučycca ŭ dobrych škołach. Atrymlivać adukacyju i dypłomy inšych krain.
«U mianie šmat pytańniaŭ i dumak na hety kont. I asnoŭnaje — čamu my pavinny abirać tolki niejkija ruskamoŭnyja škoły ŭ anłajnie, a nie anhielskamoŭnyja. Čamu naahuł nie moža źjavicca peŭnaja mižnarodnaja adukacyjnaja sistema, kudy mahli b prychodzić dzieci, jakija chočuć tak vučycca?
Zrazumieła, heta budzie pasavać nie dla ŭsich. Bo vielmi važna dla kožnaha dziciaci vyrašać indyvidualna, jak jano budzie navučacca — anłajn ci afłajn. Siamiejnaja heta budzie ci kłasičnaja sistema adukacyi.
Tamu dla mianie bolš važna nie paraŭnoŭvać sistemy adukacyi, a mieć mahčymaść vyjści pa-za sistemu niejkaj krainy i samastojna vybudoŭvać svoj adukacyjny płan.
Bo nadalej dla nas z synam paŭstaje jašče bolš pytańniaŭ: dzie vučycca dalej, jaki budzie dypłom, kudy jon ź im zmoža pajści? Ci heta znoŭ buduć abmiežavańni praz toje, što nie vučylisia ŭ peŭnaj krainie ŭ ahulnaadukacyjnaj sistemie. Ale heta ŭsio dla mianie pytańni na budučyniu…
Pakul my zrabili vybar na karyść spakoju, psichałahičnaha i emacyjnaha kamfortu. Ciapier bolš siłaŭ moža sychodzić na dadatkovuju adukacyju dy samaadukacyju», — adznačaje Vieranika.
Surazmoŭnica razvažaje na temu raniejšych strachaŭ pierad anłajn-adukacyjaj.
«Raniej ja kazała, što bajałasia śpiecyfičnych pradmietaŭ — chimii, fiziki. Ale na praktycy ŭsio akazałasia praściej, i kali ŭ syna niešta ŭ anłajnie nie atrymlivajecca, my prosta siadajem pobač, šukajem patrebnyja zaniatki na jutubie, prahladajem, razam abmiarkoŭvajem. Siońnia sapraŭdy chapaje technałohij, jakija dazvalajuć hetuju školnuju prahramu vyvučać samastojna. Zaraz bolš pytańniaŭ da matyvacyi, budovy indyvidualnaha padychodu. I naahuł kab dzieci razumieli, navošta jany vučacca, što jany chočuć vyvučać, dzie im budzie cikaviej raźvivacca, i hetak dalej.
Abapirajučysia na pieražyty vopyt, jašče raz adznaču, što mnie vielmi chaciełasia b stvaryć niejkuju inšuju adukacyjnuju sistemu. Jakaja nie budzie pryviazvacca da krainy, a bolš — da roznych varyjantaŭ adukacyi. Kab jana mahła być na luboj patrebnaj movie, a vučni sami abirali peŭnyja pradmiety.
Nakštałt univiersitetaŭ, jakija bolš pašyryli mahčymaści, i siońnia ŭ anłajnie ty možaš atrymoŭvać vyšejšuju adukacyju ŭ roznych krainach.
Čamu tak nie robiać škoły? Kali ty možaš abirać sabie lubuju ź ich, biez pryviazki da krainy.
Ja šmat dumaju pra takuju sistemu adukacyi, bieź miežaŭ. Heta cikava i hetym mahli b navat biełarusy zaniacca. Baču, jak šmat robicca ŭ kirunku farmalnaj, niefarmalnaj, dadatkovaj adukacyi — i dla padletkaŭ i dla darosłych, to-bok, patencyjał jość.
Adzinaje, što ja z sumam zaŭsiody adznačaju, jak dzieci našy chutka rastuć i nie ŭsie paśpiejuć pavučycca ŭ novaj sistemie adukacyi. I ja razumieju, što syn chutčej skončyć škołu, čym niešta ŭ hetaj śfiery źmienicca», — reziumuje surazmoŭnica.
Vialikaja hutarka z Alinaj Koŭšyk — pra intervju z Padsasonnym, skandał z Kulejem i reformy na «Biełsacie»17
Kamientary