«26 tysiač biełarusaŭ vučacca ŭ polskich škołach. Ci buduć jany adčuvać u sabie biełaruskuju identyčnaść?»
U navučalnych ustanovach Polščy zarehistravali 26 tysiač biełarusaŭ. Pradstaŭnicu Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta pa nacyjanalnym adradžeńni Alinu Koŭšyk hetaja ličba zasmučvaje. «Ci buduć jany adčuvać u sabie biełaruskuju identyčnaść?» — kamientuje jana źviestki Ministerstva adukacyi i navuki Polščy.
Źviestki polskaha viedamstva Alina Koŭšyk apublikavała ŭ fejsbuku i supravadziła ich emacyjnym dopisam.
«Usio bolš dziaciej biełaruskich emihrantaŭ stanoviacca vučniami polskich škoł, — piša jana. — Ci zmožam my zachavać u sercach našych dziaciej luboŭ i pavahu da rodnaj Biełarusi, a ŭ junych hałovach — razumieńnie, chto jany…»
U hutarcy z «Našaj Nivaj» Alina Koŭšyk adznačyła, što atrymanyja Pierachodnym kabinietam danyja dazvalajuć vyznačyć, kolki biełarusaŭ asieła ŭ Polščy i nakolki zapatrabavanyja biełaruskimi dziećmi kulturnickija i navučalnyja prajekty.
Jana kaža, što niamała addanych biełaruskaj spravie dziejačaŭ arhanizujuć raznastajnyja hurtki dla dziaciej, ale nie zaŭsiody jany źbirajuć šmat naviedvalnikaŭ.
«My stvarajem sietku biełaruskich škołak na bazie varšaŭskaj škoły Alesia Łozka i zaniepakojenyja, ci pryjduć u ich dzieci, ci hatovyja baćki achviaravać svaim časam i časam dziaciej na dadatkovaje biełaruskaje navučańnie dla taho, kab zachavacca biełarusami ŭ mocnym polskamoŭnym asiarodździ», — davodzić Alina Koŭšyk.
Škoła Alesia Łozka pačała nabirać dziaciej na novy navučalny hod. U joj pa subotach prachodziać biaspłatnyja zaniatki pa biełaruskaj movie, litaratury, historyi, hieahrafii.
Adna z asnoŭnych prablem u navučańni biełaruskich dziaciej za miažoju i zachavańnia ich nacyjanalnaj identyčnaści — toje, što biełarusy apynulisia ŭ roznych krainach z roznymi sistemami adukacyi.
«U škołach jany akunajucca ŭ inšamoŭnaje asiarodździe i z časam asimilujucca, stanoviacca, naprykład, polskamoŭnymi. Tak dzieciam praściej. Jany nie chočuć być inšymi i starajucca stać svaimi. Heta praviła ŭniviersalnaje dla znachodžańnia ŭ čužym moŭnym asiarodździ, i z hetym składana niešta zrabić», — kamientuje situacyju pradstaŭnica Pierachodnaha kabinieta.
Nie ŭva ŭsich krainach, kudy biełarusy emihravali, zakony dazvalajuć vyvučać nacyjanalnuju movu dzieciam-niehramadzianam.
Takoje prava majuć, naprykład, u Polščy tolki pradstaŭniki nacyjanalnych mienšaściaŭ z hramadzianstvam. Situacyja vymahaje źmienaŭ zakanadaŭstva ab adukacyi.
«Nad hetym ciapier pracujem», — zapeŭnivaje Alina Koŭšyk.
Jašče adna prablema ŭ tym, što pieravažnaja bolšaść biełarusaŭ na radzimie była dalokaja ad biełaruščyny. Dzieci nie chadzili ŭ biełaruskamoŭnyja škoły, a sama rodnaja mova dla ich baćkoŭ była tolki fonam.
«Situacyju źmianiŭ 2020 hod. Mnostva biełarusaŭ na pratestach adčuli siabie biełarusami, u ich źjaviŭsia intares da svajho. Jany stali cikavicca biełaruskaj litaraturaj, muzykaj, naohuł biełaruskaj kulturaj. Tady pačała paŭstavać novaja Biełaruś, i kali b nie represii, my b žyli ŭ inšaj krainie. Ale biełaruskaść ciapier žyvie ŭ emihracyi i čakaje viartańnia», — adznačaje Alina Koŭšyk.
Jana kaža, što da 2020 hoda biełarusy najčaściej dałučalisia da ŭkrainskich ci rasijskich emihracyjnych supolnaściaŭ, a ciapier ža majuć svaje.
Ale, na jaje pohlad, biełaruščyna, pakul nie stała dla bolšaści biełarusaŭ uśviadomlenaj kaštoŭnaściu. A ciaha da jaje moža być vyklikanaja šokam ad vymušanaj emihracyi.
«Tamu važna, kab na źmienu situacyjnaj prychilnaści da rodnaha pryjšło asensavanaje žadańnie hadavać u biełaruskaści dziaciej. Razumieńnie kaštoŭnaści biełaruščyny vyhadna navat z prahmatyčnaha hledzišča. Čym bolš viedajuć dzieci, tym bolš jany adukavanyja, lepiej raźvivajecca ich intelekt», — upeŭnienaja pradstaŭnica Kabinieta.
Jana ličyć, što być biełarusam i trymacca biełaruščyny lahčej za miažoju, čym ciapier na radzimie, dzie panuje hvałt.
«U zamiežžy nichto nie skaža kiepskaha słova i nie paciahnie ŭ pastarunak za biełaruskuju movu, apranutuju vyšyvanku, čytańnie biełaruskaj knihi ŭ publičnaj miescy, udzieł u biełaruskamoŭnaj ekskursii ci dyskusii na palityčnyja temy. Usio heta ŭ demakratyčnym śviecie ličycca asabistaj prastoraj, jakuju šanujuć i miežy jakoj nie dazvolena parušać», — adznačaje Alina Koŭšyk.
Biełarusam nie chapaje nachabnaści adstojvać svajo, jak praciahvaje jana:
«My zanadta spakojnyja, paźbiahajem demanstravać svaju nacyjanalnuju prynaležnaść».
Na dumku pradstaŭnicy Pierachodnaha kabinieta, składanaść situacyi taksama ŭ tym, što niekatoryja publičnyja asoby havorać pa-biełarusku na imprezach, a ŭ siamji i ź dziećmi pa-rusku.
Surazmoŭnica ŭpeŭnienaja: vyhadoŭvańnie ŭ dzieciach biełaruščyny pačynajecca ŭ siamji, a sadki i škoły jaje ŭzbahačajuć.
«Niezdarma rodnuju movu nazyvajuć matčynaj, — padkreślivaje jana. — Mnostva rečaŭ, jakija ŭ žyćci stanoviacca važnymi, my vynosim ź siamji.
Siamja, dom, tyja miescy, dzie my adčuvajem siabie abaronienymi, dzie možam miž saboju być ščyrymi.
Ad pryncypovaści i addanaści biełaruskaj spravie baćkoŭ zaležyć, ci tryvała spaznajuć dzieci biełaruski śviet u sabie, kab z honaram kazać, što jany biełarusy».
«Biełaruś zaŭždy była častkaj Jeŭropy, ale Biełaruś patrebnaja pieradusim samim biełarusam, i ad ich zaležyć, jakaja budzie jaje budučynia, — kaža dalej Alina Koŭšyk. —
U historyi našaha kraju było šmat składanych i losavyznačalnych pieryjadaŭ, ale my ich pieraadoleli. Pieražyviom i hety, i z nami budzie žyć biełaruskaja mova».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
PARIE padtrymała rezalucyju ab likvidacyi jurydyčnych pieraškod dla biełarusaŭ u vyhnańni
Siłaviki ŭzialisia za karystalnikaŭ tvitara — dziasiatki akaŭntaŭ zvyčajnych biełarusaŭ stali «ekstremisckimi»3
Kamientary