«Siarod ich — Tadevuš Kaściuška». Biełarus znajšoŭ dvanaccać tysiač svaich prodkaŭ i raskazaŭ, jak jamu heta ŭdałosia
Fatohraf i žurnalist Pavieł Chadzinski pačaŭ daśledavać radavod u 2007 hodzie. Ciapier u jaho siamiejnym drevie bolš za 12 tysiač svajakoŭ. Žyvyja ź ich — try tysiačy. Ź niekatorymi ŭ Paŭła navat atrymałasia sustrecca. «Naša Niva» daviedałasia, jak jon šukaŭ rodnych i jakija znakamityja i «haniebnyja» svajaki jość u radavodzie.
Kali Paŭłu było 14 hadoŭ (zaraz jamu 37), jon razam sa svaim dziedam pryjechaŭ u viosku Novy Dvor, dzie žyli raniej i byli pachavanyja ich prodki.
«Na adnoj z mahił było napisana — Pavieł Chadzinski. Heta moj svajak, jaki pamior u 1944-m. Staŭ pytacca ŭ dzieda, chto heta. Jon mnie raspavioŭ, što padletkam padčas vajny hety Pavieł kinuŭ hranatu ŭ tank i zahinuŭ. Z taho momantu ja staŭ cikavicca historyjaj svajoj siamji», — raskazvaje fatohraf.
Na toje, kab znajści 12 tysiač svajakoŭ, Paŭłu spatrebiłasia šmat hadoŭ. Pačaŭ aktyŭna zajmacca svaim radavodam jon u 2007-m.
«Atrymlivajecca, što ŭ kožnaha čałavieka jość baćki, čatyry dziady i babuli — i voś tak pavialičvajecca kolkaść ludziej u hieamietryčnaj prahresii.
Ja pačaŭ pytacca ŭ babuli i dziaduli, što jany viedajuć pra naš rod. Ich viedy zakančvalisia pryblizna na ich dziadach, na 1870-ch. Dalej była nieviadomaść.
Pa adukacyi ja historyk, tamu viedaŭ, što šukać źviestki pra prodkaŭ treba ŭ histaryčnym archivie. Jany vałodajuć dakumientami da 1917 hoda. Treba viedać miesca žycharstva prodkaŭ, kanfiesiju. I tady možna daviedacca pra astatnich. I jašče karystaŭsia archivami ŭ Vilni, Pieciarburhu, Harodni».
Žadańnie vyvučać svoj rod u Paŭła spałučajecca z ahulnaj zacikaŭlenaściu historyjaj Biełarusi, z pracesami, jakija tut adbyvalisia.
«Chacieŭ daviedacca, što ludzi z taho ci inšaha sasłoŭja rabili ŭ majontkach, u jakich žyli, pra ich štodzionnaść. I cikava jašče toje, što niejkija admietnaści možna paraŭnoŭvać sa svajakami, jakija žyvuć ciapier.
Šukać ludziej ja jašče nie skončyŭ. Litaralna niekalki dzion tamu ŭ mianie źjaviłasia pryblizna kali 15-17 novych svajakoŭ, ja ich dałučyŭ da dreva. Z adnoj dziaŭčynaj my byli znajomyja siem hadoŭ, i tolki ciapier daviedalisia, što našy prodki pa linii Urban žyli ŭ adnym miescy, i potym ja znajšoŭ, što jany ŭ nas adny i tyja ž.
Dumaju, što praces pošuku budzie praciahvacca zaŭždy. Heta vialiki detektyŭ», — dzielicca jon.
Na hety momant Paŭłu viadoma 19 pakaleńniaŭ u jaho rodzie. Samyje dalokija ź ich — z 15 stahodździa.
Mužčyna kaža, što heta dastatkova redka, kali atrymlivajecca znajści blizkich ad časoŭ Vitaŭta. Usich svajakoŭ Pavieł zapisvaje ŭ śpiecyjalnaj prahramie.
«U cełym maje rodnyja pachodziać ź Minskaha pavietu byłoha VKŁ, vakolic sučasnaj Łošycy, Šabanoŭ. Potym — Vilejski rajon, Rečacki paviet. I jašče jość svajaki, jakija žyli ŭ sučasnaj Polščy i Ukrainie», — kaža mužčyna.
Z admietnych svajakoŭ u Paŭła nacyjanalny hieroj Biełarusi Tadevuš Kaściuška.
«Maja pramaja vosiem razoŭ prababula Kanstancyja ŭziała šlub z Antonijem Žardzieckim, pierajechała ź im ź Bieraściejskaha vajavodstva ŭ Aršanski paviet u falvarak Vierdaŭ, jaki atrymali ad padkanclera VKŁ Sapiehi pry kancy 17 ci pačatku 18 stahodździa.
Ich syn Michał Žardziecki atrymaŭ ad žonki ziamlu ŭ vakolicy Rynia ŭ Rečyckim paviecie. Kanstancyja była dačkoj Alaksandra Jana Kaściuški, a jaje brat — Ambrožy Kazimir Kaściuška byŭ dziedam nacyjanalnaha hieroja Biełarusi Tadevuša. Sam hienierał prychodzicca mnie čaćvierajuradnym šeść razoŭ pradziedam.
Taksama ŭ mianie jość stryječnaja dzieviać razoŭ prababula — Safija Malinoŭskaja, jakaja pa mužu stała Skaryna pryblizna ŭ 1700 hodzie. I ich dzieci adpaviedna taksama. Tamu jašče bolš čakaju viartańnia nazvy praśpiektu.
Jašče ŭ maim siamiejnym drevie prysutničaje 16 ksiandzoŭ i 9 siaścior-manašak», — raskazvaje Chadzinski.
Jość i «haniebnyja vypadki» ŭ radavodzie Paŭła.
Naprykład, adzin ź jaho svajakoŭ byŭ majoram rasijskaj impierskaj armii. Jon atrymaŭ «Bronzavy miedal» za zdušeńnie paŭstańnia Kastusia Kalinoŭskaha ŭ 1864 hodzie.
Tym, chto choča pačać daśledavać svoj rod, Pavieł raić źviartacca ŭ Nacyjanalny histaryčny archiŭ. Jon raskazvaje, što treba rabić.
«Pryjści, napisać zajavu, što vy chočacie znajści svaich svajakoŭ. Pryblizna praz tydni dva dyrektar jaje padpiša, potym treba padyści da supracoŭnicy archiva, jakaja daść nievialikuju biaspłatnuju kansultacyju pa pošuku. Biez płatnych pasłuh budzie składana hetym zajmacca.
Što treba? Viedać, u jakoj vioscy ci horadzie žyli tvaje prodki da 1917 hoda, ich kanfiesiju. Kali takija ludzi znachodziacca, možna zamović piać spraŭ na adzin miesiac. I pracavać ź imi. Heta mohuć być mietryčnyja knihi, tam dzie byli zapisy pra chrosty, šluby i śmierć albo Revizskija kazki, tak zvany pierapis nasielnictva (tady heta rabiłasia dziela nastupnaha padatkaabkładańnia ludziej)», — dzielicca fatohraf.
U litoŭskim archivie, u jakim Pavieł taksama šukaŭ prodkaŭ, usio prachodzić našmat chutčej.
«Jany mnie dali błank, zapisali pašpartnyja danyja i praź niekalki hadzin vydali dziesiać spraŭ, jakija byli patrebnyja. Minus u biełaruskim archivie — što nielha rabić fotazdymki dakumientaŭ na telefon. Jany biaruć hrošy za skany. U litoŭskim možna. Darečy, archiŭ u Vilni ŭtrymlivaje ŭ sabie dakumienty, jakija adnosilisia da byłoha Vilenskaha vajavodstva VKŁ, tamu pa takich rehijonach Biełarusi jak Ašmiany, Vilejka, Harodnia, Bieraście šmat čaho znachodzicca tam.
Dla biełarusaŭ jość mahčymaść šukać svajakoŭ na sajcie marmonaŭ. Akramia svajoj siektanckaj dziejnaści, jany zajmalisia skanavańniem materyjałaŭ pa mietryčnych knihach. Zaraz heta infarmacyja vykładziena amal usia anłajn», — raskazvaje Pavieł.
Taksama mužčyna znajšoŭ šmat žyvych svajakoŭ. Ź niekatorymi navat zmoh paznajomicca i sustrecca.
«Reakcyi, kali ja im pisaŭ, byli roznyja. Niekatoryja kidali adrazu mianie ŭ čorny śpis, a byli tyja, chto dzialiŭsia źviestkami, fotazdymkami. Z maimi dvanaccacijuradnymi bratami i šaściajuradnaj siastroj jeździli ŭ naša rodavaje miesca kala Vilejki — Chodni, Novyja Zimodry. Chadzili tam, dzie žyli našy prodki.
Jość ideja sabrać tych, chto žyvie ŭ Minsku, vobłaści na niejkaj sumiesnaj tusoŭcy, razdać im bejdžyki ź imionami i pamiatku, dzie budzie raśpisana, chto kamu kim źjaŭlajecca», — padsumoŭvaje jon.
U Paŭła viadomyja 59 naŭprostavych radoŭ. Kali vy majecie ŭ siamji niekatoryja z nastupnych proźviščaŭ, źviažyciesia z našym hierojem: Chadzinski, Ažeška, Arciuch, Baryčka, Barejša, Boŭbiel, Bochan, Bulcholcer, Halinoŭski, Hałkoŭski, Halšanski, Hatalski, Hierasimovič, Hruščynski, Hryboŭski, Hrynkievič, Dzieŭčapolski, Dzienisovič, Drabyšeŭski, De Pambek, Žardziecki, Zakreŭski, Zbaramirski, Iźbinski, Kazakoŭ, Kakašynski, Kałantaj, Kaminski, Kaśpiarovič, Kaściuška, Kulašeŭski, Kuravicki, Kuraka, Kučynski, Łazoŭski, Łandykier, Łyka, Malinoŭski, Malčeŭski, Mankievič, Matusievič, Maciajevič, Mačalski, Niadźviecki, Rudzinski, Rusanovič, Słučanoŭski, Sołtan, Stankievič, Urban, Čarniaŭski, Šaban, Šaciła, Škoda, Šeluta, Jazierski, Jankoŭski, Jarmałovič, Jacentovič.
Čytajcie taksama:
Mastak Micia Piślak — pra źniščany murał, Minsk i žyćcio ŭ ZŠA: Amierykancy ličać, što biełarusy płaciać u termin, trymajucca dedłajnaŭ i nie pjuć
Nieviadomy Baradulin. Vyjšli zapisy paeta, jakija chavalisia navat ad samych blizkich i rodnych
«U metach adarvańnia ad Rasii». Carskaja Rasija ci łukašenkaŭskaja RB: dzie «Našaj Nivie» pracavałasia lahčej
Andrej Dźmitryjeŭ źjeździŭ u Bundestah, kab davieści nieabchodnaść udziełu Łukašenki ŭ mirnych pieramovach11
Kamientary
hdie jeho istoričieskaja rodina? s etim on razobrałsia choť niemnoho choť?