Kolki vy zmožacie pražyć biez zarobku? Praviły, jak padrychtavacca i vyžyć u kryzis
Šok ad novych kursaŭ u abmieńnikach u pieršyja dni vajennych dziejańniaŭ va Ukrainie źmianiaje finansavaja niavyznačanaść. Vidavočna, što devalvacyja — surjoznaje, ale daloka nie adzinaje nastupstva taho, što adbyvajecca. Jak mianiać svaje vydatki, kali ŭsie havorać ab padzieńni zarobkaŭ, što rabić z zapłanavanym adpačynkam i jak ciapier źbierahać nazapašanyja srodki? Pra heta Office Life pahavaryŭ ź viadučym finansavym kansultantam kansałtynhavaj hrupy «Asabisty kapitał» Vitalom Runco.
Zanačku nie čapajcie, ale da stamatołaha schadzicie
Na žal, zaciahvańnie pajasoŭ — nieabchodnaść dla ŭsich, a nie tolki dla biznesaŭ i pradpryjemstvaŭ. Ekśpiert upeŭnieny: usim treba rychtavacca da skaračeńnia dachodaŭ, źnižeńnia ŭzroŭniu žyćcia i, nie vyklučana, da deficytu niejkich tavaraŭ.
«Ciapier jak nikoli važny vaš reziervovy fond, tamu da raschodavańnia nazapašanaha na čorny dzień treba padyści maksimalna abdumana. Kali niama vostraj nieabchodnaści, to tracić zanačku ciapier nie varta naohuł — najhoršyja časy jašče nie nastupili, — papiaredžvaje Vital Runco. — Viadoma, kali vam terminova spatrebilisia hrošy, naprykład, na pachod da stamatołaha abo kuplu kampjutara dla pracy, adkładvać hetyja pakupki nie treba. Ale nabyvać novy televizar, tamu što my viedajem, što technika chutka padaražeje, sapraŭdy nie treba».
Inšaja sprava, kali vašy nakapleńni (abo ich častka) lažać u rublach, jakija adnaznačna buduć abiasceńvacca. Tut, pavodle śpiecyjalista, jość sens padumać i, mahčyma, ździejśnić niejkija traty, jakija vy płanavali, ale adkładvali.
Pa-raniejšamu buduć apraŭdanyja ŭkładańni ŭ adukacyju — svaju i dziaciej, tym bolš, što dziakujučy pandemii, mahčymaści ŭ hetaj śfiery šmatkroć pavialičylisia.
Nakapleńniaŭ pavinna chapać minimum na try miesiacy žyćcia
Pamiatajecie adno z samych hałoŭnych finansavych pravił? Vašych nakapleńniaŭ pavinna chapać minimum na try miesiacy žyćcia ŭ vypadku, kali vy zastanieciesia biez pracy ci mocna stracicie ŭ dachodach. Mienavita tamu ekśpiert raić užo ciapier pierahledzieć strukturu svaich vydatkaŭ.
«Situacyja raźvivajecca tak imkliva, što miesiaca ci dvuch na razvarušvańnie ŭ vas prosta niama, — kaža Vital Runco. — Vy pavinny dakładna razumieć, kolki ŭ vas sychodzić na abaviazkovyja vydatki (kamunalnyja płaciažy, transpart, pradukty, hurtki dla dziaciej, repietytaraŭ i hetak dalej). Vyłučycie toje, ad čaho vy nie zmožacie admovicca, i skaracicie ŭžo ciapier toje, biez čaho možna pražyć (naprykład, pajezdka ŭ adpačynak abo pachody ŭ restarany).
Mahčyma, situacyja budzie składvacca tak, što hetyja hrošy vy chutka budziecie tracić na žyćciova nieabchodnyja rečy».
Viadoma, adznačaje ekśpiert, kali vy ŭpeŭnienyja, što vašy finansy padrychtavanyja da stresavaj situacyi, to admaŭlać sabie va ŭsim — niapravilna.
«Kali vaša siamja ŭvieś čas karystajecca aŭtamabilem abo jon patrebny vam dla pracy, značyć, jaho treba kuplać, kali jość mahčymaść. Kali vy płanavali adpačynak, i hrošy, vydzielenyja na jaho, nie apošnija, to adpačyvać možna i treba. Niachaj navat zamiest Turcyi vy pajedziecie ŭ biełaruski sanatoryj. Zusim inšaja sprava — kuplać novy iPhone abo rabić darahi ramont.
Hetyja traty apraŭdanyja tolki ŭ tym vypadku, kali vy razumiejecie, što paśla takich pakupak vašy dzieci buduć, naprykład, apranacca i charčavacca hetak ža, jak da kryzisu».
Nie ekśpierymientujcie ź inviestycyjami
Jašče adno pytańnie: jak ciapier zachoŭvać zaroblenyja hrošy. Pa słovach Vitala Runco, mahčymaści dla inviestycyj rezka abmiežavanyja. Pa sutnaści, my viarnulisia ŭ 90-ja, kali ŭkładvać zarobak možna było tolki ŭ tavary ci nabyćcio valuty.
«Razumnaść adkryćcia ŭkładaŭ u nadziei zarabić vyklikaje sumnievy. My ŭsie bačym vopyt Rasii: spačatku banki prapanavali tam układy na 33 dni ŭ valucie pad davoli vysokija 8% hadavych, a praź niekalki dzion uviali abmiežavańni na vydaču depazitaŭ. Dumaju, takija ž tendencyi mohuć być i ŭ nas, tamu adkryvać układy ciapier varta tolki tady, kali vy dakładna viedajecie: hetyja hrošy vam u bližejšy čas nie spatrebiacca, i vy hatovyja da taho, što jany mohuć «zavisnuć» u bankaŭskaj sistemie. Isnuje daloka nie nulavaja ryzyka atrymać zamiest valuty častku svajho ŭkładu ŭ rublach pa kursie ‒ u Rasii ciapier situacyja raźvivajecca mienavita tak.
Adnaznačna nie varta sprabavać ekśpierymientavać, nie majučy dośviedu, z takimi instrumientami, jak kupla kaštoŭnych papier. Naprykład, vykazvalisia mierkavańni, što kali akcyi rasijskich kampanij ciapier abiascenilisia, to varta razhledzieć ich pakupku ŭ nadziei na rost u dalokaj pierśpiektyvie.
Užo ciapier inviestary ź vialikim vopytam sutyknulisia z tym, što nie viedajuć, jak kiravać svaimi srodkami ŭ rasijskich aktyvach i kolki jany buduć kaštavać u budučyni, — kanstatuje Vital Runco. — Dla Rasii my zjaŭlajemsia nierezidentami i traplajem na šerah istotnych abmiežavańniaŭ u dačynieńni da dziejańniaŭ z rasijskimi kaštoŭnymi papierami. Tak što abyvacielam biez dośviedu pracy sapraŭdy nie varta čakać adkryćcia tarhoŭ na fondavym rynku ŭ Rasii ŭ nadziei zarabić lohka i chutka.
Nie treba razhladać i takija ekzatyčnyja varyjanty ŭkładańnia svabodnych rubloŭ, jak, naprykład, nabyćcio kitajskaha juania.
U budučyni vam za ich naŭrad ci pradaduć pradukty ŭ kramie, tak što skončycca ŭsio tym, što vy pojdziecie zdavać ich u toj ža bank, u jakim kupili. Ale pakolki banki ŭmieła rasstaŭlajuć spredy na kuplu-prodaž, to na hetym vy nie zarobicie», — pieraścierahaje ekśpiert.
Adznačym, što, naprykład, na momant napisańnia materyjału roźnica pamiž pakupkaj i prodažam juania ŭ niekatorych abmieńnikach dasiahała 12 razoŭ!
Toje ž samaje tyčycca fizičnaha zołata, jakoje ličycca schoviščam padčas fors-mažoraŭ. Śpiecyjalist źviartaje ŭvahu, što košt pakupki ciapier na 10% bolšy, čym pry prodažy. Heta značyć, z-za spredaŭ vy hublajecie ŭžo ŭ momant pakupki mietału. Razhladać układańni ŭ zołata možna tolki na vielmi praciahłyja terminy, a nijak nie na niekalki miesiacaŭ ci hod.
Ci treba chutčej hasić kredyty?
«Kali vaš kredyt u rublach i pad fiksavanuju staŭku, to biehčy i pahašać jaho raniej za termin dakładna nie treba, — upeŭnieny Vital Runco. — Bolš za toje, kali vy chočacie ŭnieści płaciažy napierad, varta padličyć, ci jość u hetym ekanamičnaja metazhodnaść: pahašać bolš chutkimi tempami varta ŭ tym vypadku, kali pamienšycca suma, na jakuju bank naličvaje pracenty».
Pry hetym ekśpiert raić ludziam, u jakich jość kredyty, mieć na ich pahašeńnie asobny reziervovy fond na vypadak straty pracy.
Ciapier ryzyka sutyknucca ź biespracoŭjem rezka vyrasła va ŭsich. I kali ŭ vas buduć adkładzienyja na pahašeńnie kredytu choć niejkija hrošy, vam budzie lahčej vieści pieramovy z bankam, naprykład, ab vydzialeńni kredytnych kanikuł abo refinansavańni zapazyčanaści.
«Ja taja jašče pamidorka». Što Ihar Tur piša ŭ telehram-čatach sa svajho asnoŭnaha akaŭnta11
Kamientary