Svołač, padła i pan: intervju z BČB-kambajnieram i mužčynam, jaki danios na jaho
Niadaŭna «Kibier-Partyzany» ŭzłamali bazu źviestak vyklikaŭ dziažurnaj słužby 102. Chakiery apublikavali bolš za dźvie tysiačy danosaŭ ad «nieabyjakavych hramadzian», dzie tyja skardziacca i zakładvajuć pratestoŭcaŭ — kaleh, znajomych, svajakoŭ. Siarod danosaŭ byŭ i taki: «Pa vioscy na kambajnie jeździć Zasimovič Hienadź ź bieł-čyrvona-biełym ściaham». Zakładnaja vyklikała rezanans u sacyjalnych sietkach, a «Jeŭraradyjo» daviedałasia pra sutnaść zdareńnia niepasredna ad danosčyka i samoha kambajniera.
«Kali heta bieła-čyrvony, značyć, heta ŭžo svołač!»
— Ja jechaŭ na mašynie dadomu, a jon jechaŭ na pole ŭbirać hrečku i na kambajnie pastaviŭ hety ściah bieła-čyrvony. Nu i pajechaŭ, jak durań. Heta asabista ja paviedamiŭ i nie chavaju. Tamu što maich svajakoŭ hetyja biełapalaki ŭ čas vajny zabili. I voś hetaja ŭsiakaja padła ź bieła-čyrvonymi… tamu ja hetych fašystaŭ… — nie moža strymać emocyi ŭ razmovie z «Jeŭraradyjo» mužčyna, jaki danios na BČB-kambajniera.
Pytajemsia: dyk a čym danosčyku nie dahadziŭ ziamlak? Tolki tym, što ściah na techniku prystasavaŭ?
— Beneefaviec! Na dziaržavu [drenna adhukajecca. — «Jeŭraradyjo»], maŭlaŭ, u Polščy ludzi žyvuć, a ŭ nas prapadajuć. Choča, kab, jak u Polščy, datacyi fiermieram i ŭsio astatniaje. A sam amatar taho, kab za čužy košt. Ale ž honaru kolki! A jak ža — pšek, pan!
Kali heta bieła-čyrvony, značyć, heta ŭžo svołač! Tamu staŭleńnie pavinna być adno!
A što rabić ź biełarusami, u jakich inšaja hramadzianskaja pazicyja? Vysialać?
— A navošta vysialać? Prosta zabaranić [BČB-simvoliku. — «Jeŭraradyjo»], i ŭsio. Parušyŭ — artykuł! Navat kali ŭ Hiermanii jość pakarańnie za fašysckuju simvoliku, to čamu ŭ nas da hetaha času nie pryniali?!
«Pan» Hienrych Zasimovič
Zavuć kambajniera-buntara Hienrych Zasimovič, žyvie jon u vioscy Sialavičy Słonimskaha rajona. Tut ža znachodzicca fiermierskaja haspadarka «Bikievičy», jakuju mužčyna zasnavaŭ u 2005 hodzie.
— Paśla vybaraŭ 2020-ha pastaviŭ na kambajn ściah. Takim čynam, skažam tak, vykazvaŭ svaju pazicyju, — raskazvaje «Jeŭraradyjo» fiermier. — Na kambajnie ściah prabyŭ sa žniŭnia da listapada 2020-ha.
I voś u listapadzie ja jechaŭ na svajo pole. Pa darozie sustreŭ hetaha čałavieka [danosčyka. — «Jeŭraradyjo»], jon mianie abahnaŭ na mašynie. Krychu paźniej mnie telefanuje syn: zdymaj ściah, pryjazdžała milicyja, pytałasia, kudy ty źnik.
Potym učastkovy pryjechaŭ na pole, skłaŭ pratakoł, maŭlaŭ, što heta majo pole, moj kambajn, moj ściah. Złačynstva nijakaha, jak akazałasia, niama, prosta im pastupiŭ sihnał, i jany, skažam tak, adpracoŭvajuć jaho. Ściah zdymać ja admoviŭsia i pracavaŭ dalej.
Ciapier z BČB-ściaham na kambajnie Hienrych nie jeździć: žonka mužčyny schavała pałotnišča ad hrachu dalej. A kab pašyć novy, u mužčyny niama ni materyjału, ni času.
«Nichto ŭ rajvykankamie nie choča, kab vy zabahacieli»
U Hienrycha Zasimoviča jość 45 hiektaraŭ pola, raźmieščanaha za dziesiać kiłamietraŭ ad Sialavičaŭ. U rasparadžeńni ŭ fiermiera sielhastechnika — kambajn, traktar, płuhi, siejałka, pahruzčyk, — jakoj užo daŭno za tryccać hadoŭ.
— Kupić novuju techniku niama hrošaj. Navat u lizinh nie ŭziać — umovy nie tyja, — kaža mužčyna. — Pa zakonie možna atrymać dapamohu ad dziaržavy. Ale kolki ja ni źviartaŭsia ŭ rajon, mnie ŭsie admaŭlajuć. Techniku b/k u dziaržhaspadarkach lepš śpisać, parezać na mietałałom, a tabie nichto ničoha nie daść.
Jak skazaŭ paru hadoŭ tamu adzin načalnik, «Adolfavič, nichto tut u rajvykankamie nie choča, kab vy zabahacieli, kupili džyp i nam duli pakazvali praz akno». Idzi, maŭlaŭ, kuplaj. A dzie ty tut kupiš, kali hrošaj amal niama? Dosyć tolki na «padtrymku štanoŭ».
Ale voś mužčyna, jaki paskardziŭsia ŭ milicyju, nazyvaje Hienrycha «panam». Adkul takoje staŭleńnie?
— Tamu što ja adziny fiermier u našaj miascovaści. Bolš nichto tut nie zajmajecca fiermierstvam. «O, dy ty pan, ty pan!» Viedajecie, u ich prosta niejkaja chibnaja psichałohija i fiłasofija. Čałavieka ja hetaha viedaju, ale tołku ź im havaryć? Što ty jamu skažaš?
«Siadzieć i maŭčać — heta nie vyjście»
A navošta naohuł fiermieru palityka? Ściahi, prablemy ź milicyjaj — navošta heta ŭsio?
— U 1999-m u Hrodnie była palityčnaja akcyja. Ja taksama tam byŭ, potym adsiedzieŭ sutki. I kali vychodziŭ, mnie adzin načalnik skazaŭ: «Što vy tut jeździcie? My vas bolš u Hrodna nie puścim, idzicie ziamlu kapajcie!» — uspaminaje Hienrych. — I voś tady ja vyrašyŭ dakazać, što hetaja sistema nikoli nie budzie dapamahać ludziam, jakija niešta robiać samastojna, dumajuć samastojna i da niečaha imknucca. A ničoha nie kazać, siadzieć i maŭčać — heta nie vyjście.
Mužčyna, jaki zakłaŭ Zasimoviča, zhadaŭ, što fiermier znachodzicca ŭ BNF. Akazvajecca, Hienrych Adolfavič sapraŭdy kaliści pačynaŭ palityčny šlach u Biełaruskim narodnym froncie.
— Kali tam pačaŭsia raskoł, to ja i vyjšaŭ. Słuchaŭ voś niadaŭna Zianona Paźniaka, što jon tut kazaŭ nakont Cichanoŭskaj. Niešta nie toje jon kaža. Razumiejecie, jon tam, za miažoj, a my tut. Nu što ty tam siadziš? Pryjazdžaj, stanavisia kandydatam. A siadzieć i dumać, što jon bolš za ŭsich viedaje, — ja liču, heta niapravilna.
Kali Paźniak pryjedzie, to vidavočna, što buduć prablemy z uładami. Moža być, navat pasadziać.
— Usich sadziać. Dyktatura takaja, jakaja jana jość, što ty chočaš? Moža, treba trochi i pasiadzieć?
U 2020 hodzie Hienrycha Zasimoviča sudzili. Mužčyna prachodziŭ pa sumna viadomym artykule 23.34 KaAP, ciapier artykuł 24.23. Jamu staviłasia ŭ vinu toje, što jon braŭ udzieł u niesankcyjanavanym mitynhu, jaki adbyŭsia 25 kastryčnika ŭ Słonimie kala pomnika Lvu Sapiehu. Vynik — štraf 5 bazavych vieličyń (135 rubloŭ).
Čytajcie taksama:
«Prosta mocna vypiła». Maci raskazała, navošta zdała dačku milicyi ŭ žniŭni 2020-ha
«Na mianie samoha napisali čatyry danosy». Historyk Ihar Kuźniacoŭ pra źlituju bazu zvarotaŭ u milicyju i paraleli z 1930-mi
Vialikaja hutarka z Alinaj Koŭšyk — pra intervju z Padsasonnym, skandał z Kulejem i reformy na «Biełsacie»6
Kamientary