Як палітычныя рэпрэсіі ў асобна ўзятай краіне могуць паставіць на край гібелі ўсю чалавечую цывілізацыю? «Наша Ніва» разабралася, за што навукоўцы абажаюць Лю Цысіня, ці ўдалося перанесці магію ягоных твораў на экран і якая роля ў серыяле ад Netflix дасталася беларускаму акцёру.
Серыял па першай частцы трылогіі «Успаміны пра мінулае Зямлі» кітайскага пісьменніка Лю Цысіня выйшаў 21 сакавіка на стрымінгавай платформе Netflix і адразу трапіў у топ праглядаў.
Першая кніга выйшла ў 2006 годзе, скарыўшы аматараў фантастыкі па ўсім свеце і асабліва спецыялістаў у дакладных навуках. У 2015 годзе Лю Цысінь атрымаў за яе прэмію «Х’юга», найпрэстыжную ўзнагароду ў галіне навуковай фантастыкі.
Важна адзначыць, што раман стаў сапраўдным феноменам не толькі таму, што ўздымаў актуальныя касмалагічныя і цывілізацыйныя праблемы, з якімі чалавецтва можа вось-вось сутыкнуцца, але і таму, што ўпершыню кітайская фантастыка вельмі гучна заявіла пра сябе.
Выкладчыкаў вінавацяць у тым, што яны выкладаюць заходнюю, контррэвалюцыйную навуку. У ганебным каўпаку бацьку Е Вэньцзэ прымушаюць пакаяцца і адмовіцца ад сваіх поглядаў, але той не можа здрадзіць фундаментальным законам фізікі на карысць камуністычнай ідэалогіі.
Е Вэньцзэ разумее, што гэтыя, паламаныя маральна і фізічна людзі, засталіся поўныя злосці, крыўды і ні ў чым не раскаяліся. Цяпер яна перакананая, што чалавецтва не можа вырашыць свае праблемы само. Гэтае адкрыццё прадвызначыць лёс Зямлі.
Нам паказваюць, што ўжо ў наш час па ўсім свеце перастаюць працаваць законы фізікі, фундаментальныя даследаванні паказваюць абсурдныя вынікі, а навукоўцы, якія знаходзіліся на пярэднім краі навукі, канчаюць жыццё самагубствам. За расследаванне смерцяў бярэцца Клэрэнс Сі (Бендэкт Вонг).
І тут, у серыяльнай сучаснасці, палягае галоўнае адрозненне ад кнігі. Амерыканская адаптацыя еўрапеізуе літаратурны твор. Замест Кітая дзеянне пераносіцца ў Лондан, а персанажы-кітайцы збольшага становяцца прадстаўнікамі іншых этнасаў — еўрапейцамі, цёмнаскурымі, лацінасамі.
Адна з дзіўных рэчаў на гэтым шляху — надзвычай рэалістычная відэагульня, у якую перад смерцю гуляла іх сяброўка. У гульнявым свеце, які паказаны праз прызму чалавечай гісторыі, прапануецца вырашыць праблему іншаземнай цывілізацыі, якая раз за разам гіне ў непрадказальныя «эры хаосу» — праблему трох целаў.
Даказана, што задача трох целаў не мае матэматычнага вырашэння — дзіўны свет прысуджаны раз за разам гінуць.
Невырашальная задача трох целаў ператвараецца ў не менш складаную задачу выратавання чалавецтва. Ці зможа тэхналагічна адсталая цывілізацыя супрацьстаяць выклікам з бязмежнага космасу?
Насамрэч нішто ў серыяле не выпадковае — ні недарэчны анекдот, ні акварыумная рыбка, ні нават кніжка чароўных казак — глядзіце ўважліва! Усе гэтыя «дробязі» праявяць сябе з нечаканага боку.
Уважліва глядзець варта яшчэ і таму, што ў сёмай серыі серыяла эпізадычную ролю сыграў беларускі акцёр Міця Савелаў. У вобразе доктара Пітэра Дэміхава ён дэманструе галоўным героям эфект гібернацыі на паддоследнай малпе.
Па-першае, варта адзначыць, што гэтая экранізацыя знішчыла толькі культурны феномен, якім была кніга. Добрай навуковай фантастыкі шмат, але добрая кітайская фантастыка — пакуль усяго адна. І яе «еўрапеізацыя» дзеля камерцыялізацыі выглядае злачыннай.
Па-другое, вестэрнізацыя закранула таксама і візуальны складнік — ён занадта «галівудскі», занадта гладкі, прыхарошаны, выглядае як тыповы серыял Netflix…
Канцэнтруючыся толькі на важных для сюжэту героях, раптам выяўляеш, што той левы чувак, які тусаваўся на фоне — яшчэ больш важны персанаж…
Відаць, праз гэта «Задача трох целаў» нагадвае пансіянат для акцёраў з серыяла па творах Марціна. На экране мы бачым сіра Даваса Сіварта (Ліям Канінгем), Сэмвела Тарлі (Джон Брэдлі) і Яго Верабейства (Джонатан Прайс). Дарэчы апошні не далёка пайшоў ад свайго звыклага кінавобраза мудрага лідара рэлігійнага культу — такім ён быў у «Гульні тронаў», такім быў у «Двух Папах», і вось цяпер ізноў.
У «Гульні тронаў» музыка прабірала да дрыжыкаў, яна апярэджвала важныя сюжэтныя моманты, у «Свеце дзікага Захаду» ўдала раскрывала характары персанажаў і падтрымлівала атмасферу эклектычнасці сучаснасці і лямпавай амерыканскай мінуўшчыны.
Што магло быць у музыцы да «Задачы трох целаў»? Магла быць неўраўнаважанасць, як у нестабільнай сістэме трох сонцаў, магла быць вастрыня, адрозныя зямныя і іншаземныя тэмы — але нічога гэтага няма да вялікага расчаравання.
Як любая добрая фантастыка, яна прамацвае невядомасць, у якую скіравана чалавецтва, закранае навуковыя, культурныя і этычныя пытанні, звязаныя з прагрэсам. «Задача трох целаў» цалкам космапесімістычны твор і ён добра адлюстроўвае перакананні, якія сёння пануюць сярод навукоўцаў.
Мы адкрылі ўсе фундаментальныя законы фізікі, дабраліся да самых асноў сусвету, белых плямаў засталося зусім няшмат. Мы сутыкнуліся з мяжой сваіх магчымасцей, за якую без нейкага магутнага тэхналагічнага рыўка мы ніколі не вырвемся. На сёння навукоўцы не бачаць аніякіх намёкаў на тое, што прадказаныя раней фантастамі скачкі ў прасторы і рух ці перадача інфармацыі на скорасці, вышэйшай за скорасць святла, магчымыя.
Але і сваю планету мы можам страціць. Лю Цысінь дае даволі жудаснае тлумачэнне парадокса Фермі, чаму мы не бачым слядоў іншых цывілізацый — ідэю «цёмнага лесу», якая ўсё больш ахоплівае розумы людзей.
Дзяніс Мельянцоў і яго рэалпалітык: ён сапраўды памяняў погляды ці проста раней маскіраваўся?47
Каментары
У мяне таксама засталося непрыемнае "послевкусие", але ад таго, што чалавецтва вывалялі ў брудзе фактычна, разбурыўшы ўсялякую веру ў космас.