Śviet33

«Mnohija hladziać biełaruskija kanały». Cikavy raspovied pra Prydrujsk — viosku ŭ Łatvii nasuprać Drui

Ci jość u Prydrujsku łatyšy, ci nie bajacca jany takoj blizkaści da Biełarusi i z čym źviazanaja takaja papularnaść biełaruskaha telebačańnia? 

Nina Vasiljeva, apiakunka muzieja ŭ Prydrujsku. Skrynšot / Novaja Hazieta — Bałtija / YouTube

Pijedruja, jakuju biełarusy tradycyjna nazyvajuć Prydrujskam, — maleńkaja łatvijskaja vioska na samym paŭdniovym uschodzie Łatvii. Na supraćlehłym bierazie Dźviny — biełaruskaja Druja, ź jakoj u Prydrujska supolnaja historyja i ciesnyja suviazi. Suviazi, praŭda, razarvanyja.

Siońnia dva svajackija pasieliščy padzielenyja dziaržaŭnaj miažoj, što vielmi ŭpłyvaje na štodzionnaje žyćcio miascovych žycharoŭ.

Pra hetaje žyćcio, a taksama pra historyju i kulturu vioski raskazvaje apiakunka viaskovaha muzieja Nina Vasiljeva ŭ vypusku YouTube-kanała vydańnia «Novaja hazieta — Bałtyja».

Spadčyna rodu Sapiehaŭ 

Prydrujsk uźnik jak častka Drui jašče za časami, kali tutejšyja ziemli tut naležali rodu Sapiehaŭ. Pasielišča paŭnavartasna aformiłasia ŭ XVI stahodździ dziakujučy Janu Sapiehu. 

Tradycyjnyja najmieńni («Za-druja», «Druja-Słabada», «Pry-drujsk») śviedčać pra toje, nakolki ciesna žyćcio Piedrui było paviazana ź biełaruskaj Drujaj. Łatyšskaja nazva vioski Piedruja litaralna značyć «Pry-Drui», abo prosta «Prydrujsk».

Šmatnacyjanalnaść

U XVIII stahodździ ŭ Prydrujsku žyli ludzi roznych nacyjanalnaściaŭ i relihij. Asnoŭnaja častka miascovych žycharoŭ (kala 70%) była jaŭrejskaj. Jany zajmalisia handlem, ramiostvami, viali kramy. 

Na vulicach hučali, mabyć, adrazu niekalki movaŭ: biełaruskaja, idyš, polskaja, łatyšskaja. 

«Siońnia jaŭrejaŭ vielmi mała, zatoje šmat biełarusaŭ, ruskich, łatyšoŭ i palakaŭ. Bolšaść pieravažna razmaŭlajuć pa-rusku» — paviedamlaje Nina Vasiljeva.

Hranica

U saviecki čas hranica isnavała tolki na karcie: biełarusy i łatyšy svabodna pierapraŭlalisia na łodkach abo paromie, kab schadzić u Druju ŭ mahazin, dapamahčy svajakam abo źjeździć na kirmaš. 

«Zabiehčy tudy ŭ mahazin nie składała nijakaj prablemy. Niekatoryja navat padčas abiedu biehali kupić tam knihi abo bociki dla dziciaci. Heta było zvyčajnaj spravaj» — kaža spadarynia Nina.

Siońnia situacyja kardynalna inšaja. Časam da Vierchniadźvinska (bližejšy biełaruski rajonny centr) možna dajechać za paŭhadziny, a časam treba hadzinami stajać u čerhach na miažy. 

Tym nie mienš, dla mnohich siemjaŭ abapał Dźviny hetyja pajezdki ŭsio adno zastajucca zvykłymi: svajakoŭ i siabroŭ pamiž Drujoj i Prydrujskam nie razłučyš — zaŭvažaje spadarynia Nina. «Maja kaleha, naša biblijatekarka Lena, jana, uvohule, hledziačy na toj bok, bačyć svoj rodny dom, tamu što ŭ svoj čas jana tam vučyłasia».

Skrynšot / Novaja Hazieta — Bałtija / YouTube

Mienš za dźvieście žycharoŭ

Siońnia ŭ Prydrujsku, pavodle aficyjnych źviestak, žyvie mienš za dźvieście čałaviek. Šmat chto farmalna prapisany ŭ vioscy, ale pracuje i žyvie siezonna ŭ inšych miescach, u tym liku i ŭ Biełarusi. 

Uletku vioska ažyvaje: pryjazdžajuć svajaki, unuki, siabry, kab adpačyć na pryrodzie i adčuć poviaź z rodnymi miescami. Pakolki pasiołak znachodzicca ŭ pryhraničnaj zonie, tut dobra pracuje mabilnaja suviaź (dziakujučy pahraničnaj vyšcy). 

A voś z telebačańniem — prablema. Biełaruskija kanały prymajucca vydatna, zatoje sihnał łatvijskich časta nie dachodzić. U vyniku mnohija hladziać biełaruskija naviny, bo prosta nie majuć techničnaj mahčymaści hladzieć łatvijskija.

«Mahčyma, varta było b ukłaści srodki va ŭstalavańnie vyški abo ŭzmacnialnika, kab ludziam było lahčej prymać łatvijskaje telebačańnie» — kaža Nina Vasiljeva.

Ale muziej jość

U vioscy na vałanciorskaj asnovie paŭstaŭ muziej. Usio pačałosia z taho, što ludzi prynosili z ułasnych haryščaŭ i kładovak staryja rečy, jakija raniej ličyli nieprydatnymi.

Paźniej dałučylisia i tyja, chto daŭno vyjechaŭ z Prydrujsku, ale chacieŭ pakinuć na pamiać svaje siamiejnyja rarytety. U vyniku ŭ muziei źjavilisia starynnyja prasy z «dušoj» (nahravalnaj płaścinaj), roznyja staradaŭnija pasudziny i łatunnyja padšklańniki, kožny ź jakich unikalny. 

«Duša» prasa. Skrynšot / Novaja Hazieta — Bałtija / YouTube

Jość i sapraŭdnaja žamčužyna — patefon 1936 hoda, jaki dahetul možna zapuścić, kali staranna zavieści miechanizm. 

«Škada tolki, što spružyna ŭžo znošanaja, i majstra, zdolnaha jaje zamianić, pakul nie znajšli. Ale kali ŭdajecca jaho ŭklučyć, adčuvańnie, nibyta viartaješsia na niekalki dziesiacihodździaŭ u minułaje» — dzielicca ŭražańniami spadarynia Nina.

«Nie baimsia»

Časam byvajuć kurjoznyja momanty, kali ludzi ź inšych rehijonaŭ dumajuć, što tut «kožny druhi zajmajecca kantrabandaj» i «pieraciahvaje tavary na viaroŭkach». Niekatoryja navat pryjazdžali z prośbaj: «A pakažycie nam fatahrafii, jak heta adbyvajecca».

Kamientujučy pytańnie biaśpieki (jak-nijak Biełaruś i Łatvija pa roznyja baki barykadaŭ), spadarynia Nina adkazvaje: «Nu, zaŭsiody ŭźnikaje, asabliva ciapier, u hety pieryjad, pytańnie: ci nie niebiaśpiečna, ci nie baimsia my?»

«Nie, nie baimsia — kaža. — My žyviom u siabie doma, zajmajemsia svaimi spravami. Chacia palityčnaja situacyja davoli składanaja».

Kamientary3

  • Janak
    28.01.2025
    u mianie znajomyja u Polščy la biełaruskaj miažy. Zaraz jak ź biełaruskaha boku, tak i z polskaha, niemahčyma hladzieć televiziju , adpaviedna polskuju i biełaruskuju. Zahłušana. A raniej palaki hladzieli, i u polskaj viescy było davoli mnoha polskich łukašystaŭ
  • Histaryčnaja spraŭka
    28.01.2025
    Sprava ŭ tym, što stahodździami miaža pamiž, naprykład, VKŁ(Biełaruśju) i Livonskim ordenam(Łatvijaj) prachodziła pa race Indryca, pravym prytoku Dźviny, jaki ŭpadaŭ nižej za Prydrujsk, tamu heta pasielišča stahodździami było biełaruskim. Tam prachodziŭ tarhovy šlach ź Vilni ŭ Rasieju, pamiž Drujaj i Prydrujskam była pieraprava i ŭsie pasieliščy vakoł hetaha šlacha praćvitali. I tolki ŭ 1920 hodzie polskija vojski pa pravym baku Dźviny zachapili Drysu, a potym pieradali hetu terrytoryju Łatvii, a sami pierajšli na levy bok raki dzie dajšli až da Połacka jaki, adnak, zachapić nie zmahli. U toj čas Viciebskaja hubiernija ŭvachodziła ŭ skład RSFSR i pad čas mirnaj damovy saviecki bok pieradaŭ Łatvii ad Pskoŭskaj hubiernii Pytałava, a ad Viciebskaj hubiernii dźvie vołaści Drysienskaha ŭjezda - Prydrujskuju i Pustynskuju. Tak što Prydrujsk u Łatvii tolki sto hod. U 1944 hodzie RSFSR zabrała ad Łatvii Pytałava i kali b Viciebskaja vobłaść była ŭ składzie Rasiei, zabrała b i hetyja vołaści, adnak Viciebsk byŭ u BSSR i tamu stała tak jak stała. A tak nasielnictva tam niełatyšskaje, ŭ mižvajenny čas i pad čas niamieckaj akupacyi niedaleka ŭ Indry(Balbinava) navat pracavała biełaruskaja himnazija.
  • Biełarus
    28.01.2025
    Znoŭku niejkaja błytanina z palarnaściu. Biełaruskaje telebačańnie - heta ŭsio ž Biełsat. Niachaj i ŭ składzie polskaha chołdynhu. A łukašenkaŭskaje telebačańnie - heta łukašenkaŭskaje telebačańnie.

Karpienka nie vyklučyŭ, što prezidenta buduć abirać praz UNS20

Karpienka nie vyklučyŭ, što prezidenta buduć abirać praz UNS

Usie naviny →
Usie naviny

Eduardu Babaryku spoŭniłasia 35 hadoŭ1

Miasajedy majuć bolš šancaŭ znajści sabie paru — daśledavańnie4

Padčas miemaryjalnych mierapryjemstvaŭ u Aŭšvicy Cichanoŭskaja sustrełasia z Čarlzam Kušnieram9

U Sumach šachied udaryŭ pa šmatpaviarchoviku: čatyry čałavieki zahinuli, dzieviać paranienych

Złodziej zalez u kvateru praz dach, spuściŭšysia ŭ kvateru praz pavierch na viaroŭcy

Tramp vyšle studentaŭ, što padtrymali napad CHAMAS na Izrail11

«Tranzit moža adbycca tolki pad Kolu». Łatuška prapanuje ŭvažliva sačyć za karjeraj małodšaha syna Łukašenki13

Žychar Mahilova pradaje 20-kapieječnuju manietu za 480 rubloŭ. U čym jaje asablivaść?2

Lidar hrupoŭki CHTŠ Achmied al-Šaraa abvieščany časovym prezidentam Siryi1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Karpienka nie vyklučyŭ, što prezidenta buduć abirać praz UNS20

Karpienka nie vyklučyŭ, što prezidenta buduć abirać praz UNS

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić