Što adbyvajecca z klimatam? Takaja śpioka letam budzie zaŭsiody?

Z kožnym hodam Biełaruś, jakaja znachodzicca ŭ zonie ŭmierana kantynientalnaha klimatu z dastatkova ŭstojlivymi ŭmovami nadvorja, usio čaściej traplaje pad uździejańnie anamalna vysokich tempieratur. Hetyja źmieny stali zaŭvažnymi z kanca 1980-ch hadoŭ, adznačajuć biełaruskija ekśpierty «Zialonaj sietki».

Pry hetym najbolšy rost tempieratur (na 2-2,6°C) adznačajecca ŭ zimova-viesnavy pieryjad (studzień-krasavik). Adnačasova zimoju pavialičvajecca kolkaść apadkaŭ, jakija vielmi časta vypadajuć u vyhladzie daždžu.

Śpiecyjalisty kanstatujuć skaračeńnie zimovaha pieryjadu i rost praciahłaści letniaha. Zhodna z nazirańniami, z kanca 1980-ch hadoŭ tempieratury ŭ letni pieryjad vyraśli na 0,8-1,5°C. U toj ža čas letam istotna vyrasła praciahłaść chvalaŭ haračyni. Kali raniej haračymi byli tolki niekalki dzion zapar, to ciapier haračynia moža praciahvacca 5-10 dzion.

Pry ahulnym skaračeńni kolkaści apadkaŭ usio čaściej jany vypadajuć u vyhladzie trapičnych liŭniaŭ, kali za niekalki hadzin vylivajecca bolš za pałovu miesiačnaj normy. Prykmietna ŭzrasła kolkaść niebiaśpiečnych źjaŭ — navalnic, hradu, urahannaha vietru.

Što nas čakaje ŭ dalejšym?

Ci źjaŭlajucca hetyja źmieny klimatu časovymi? Śpiecyjalistka pa ekałahičnaj i klimatyčnaj palitycy i ŭstojlivym raźvićci haradoŭ, kandydat hieahrafičnych navuk Maryja Fałalejeva zapeŭnivaje, što heta nie tak. «U apošniaje stahodździe ŭ nas adbyvajecca sistemnaje i dastatkova rezkaje pavyšeńnie tempieratury. Pryčym u Jeŭropie heta zaŭvažna bolš jaskrava, čym u inšych rehijonach».

Pavialičyć

Hałoŭnaj pryčynaj źmien klimatu źjaŭlajecca tak zvany parnikovy efiekt z-za vykidu ŭ atmaśfieru ŭ pieršuju čarhu vuhlakisłaha hazu, a taksama mietanu. Pieršy ź ich zastajecca ŭ atmaśfiery kala 200 hadoŭ, druhi — 30-40 hadoŭ, ale akazvaje bolšy parnikovy efiekt.

Takim čynam, adbyvajecca nazapašvańnie hetych hazaŭ u atmaśfiery. Tamu źmieny klimatu, jak śćviardžajuć ekśpierty, niepaźbiežnyja, i my znachodzimsia tolki ŭ ich pačatku. I najbolš heta adčujuć našy dzieci i ŭnuki.

Ekśpierty raspracavali niekalki scenaryjaŭ raźvićcia padziej. Zhodna z prahnozami, toj abjom vykidaŭ, jaki jość ciapier, moža pryvieści da pavyšeńnia tempieratury na 3 i bolš hradusaŭ. I heta vielmi niebiaśpiečna.

Pavialičyć

Pry pavyšeńni tempieratury na 1-1,5°C praciahłaść pieryjadaŭ zasuchi składzie kala 2 miesiacaŭ. Pry pavyšeńni na 2°C hety pieryjad užo dasiahnie čatyroch miesiacaŭ. Istotna pavialičycca i płošča terytoryj, jakija padvieržanyja ryzycy lasnych pažaraŭ.

Daśledavańnie vučonych ź Vialikabrytanii, apublikavanaje ŭ časopisie Nature Sustainability, pakazała, što pry ciapierašniaj klimatyčnaj palitycy nas čakaje paciapleńnie na 2,7°C vyšej za daindustryjalny ŭzrovień. Heta pieravysić miažu paciapleńnia ŭ 1,5°C, nieabchodnuju dla praduchileńnia «klimatyčnaj katastrofy», jakuju vyznačyła Mižuradavaja hrupa ekśpiertaŭ AAN pa źmianieńni klimatu (MHEZK).

U vypadku takoha paciapleńnia da 2100 hoda dva miljardy čałaviek — kala 20% prahnazavnaha nasielnictva Ziamli — buduć padviarhacca ŭździejańniu niebiaśpiečnaj dla žyćcia śpiakoty i ekstremalnych umoŭ nadvorja.

Siaredniaja hłabalnaja tempieratura pieravysić 29°C, što vyviedzie nas za miežy «klimatyčnaj nišy čałavieka» — umovaŭ, u jakich ludzi pryvykli žyć. Aptymalnaja tempieratura dla čałavieka składaje ad 13 da 25°C.

Tamu asnoŭnaja zadača, jakaja staić pierad usimi — źnizić uździejańnie na klimat šlacham skaračeńnia parnikovych hazaŭ, arhanizavać mityhacyju (adaptacyju da niepaźbiežnych źmien) i zabiaśpiečyć mahčymaści dla ekanamičnaha i sacyjalnaha raźvićcia.

• 2
• 2
• 1
• 0
• 19
• 14
• 1
• 2