Jak za 20 kiłamietraŭ ad Biełarusi prachodzić fiestyval Tutaka ŠMAT FOTA
Pra atmasferu, udzielnikaŭ i hrošy — repartaž «Svabody».
Siamiejny farmat
Tutaka adbyvajecca va ŭročyščy Baryk kala vioski Haradok pad Biełastokam u Polščy. Ciaham 30 hadoŭ tam ładzili lehiendarny festyval biełaruskaj alternatyŭnaj i rok-muzyki «Basovišča». Užo ŭ treci raz — fest u novym farmacie. Pavodle tradycyi, impreza idzie try dni, 12-14 lipienia. Sioleta ad abiedu piatnicy da poźniaha viečaru niadzieli.
U hetym hodzie fest vyhladaŭ vielmi siamiejnym. Mnohija pryjechali ź dziećmi ŭsich uzrostaŭ.
«Pamiarkoŭny, siamiejny festyval, usio šlachietna, fajna, akuratna, intelihientna, cikava i… nudnavata ŭ hetym usim», — skazaŭ adzin z udzielnikaŭ festu.
«Sioleta tak spakojna, pa-siamiejnamu. Mnie padabajecca», — adznačyła surazmoŭca, jakaja pryjechała na fest z unučkaj.
«Ja ŭpieršyniu za doŭhi čas sieŭ udzień pačytać knihu. Značyć, mnie tut spakojna i biaśpiečna», — zaŭvažyŭ jašče adzin udzielnik.
Cymusam festu mnohija adznačali mahčymaść ubačycca i abniacca sa znajomymi, i siabrami, jakich nia bačyli pa piać hadoŭ.
«Tutaka — heta miesca, dzie ŭsim zručna sustrecca. Tut usie prykładna ŭ adnolkavych umovach pavodle adlehłaści i dajezdu», — adznačyŭ naviedvalnik festu Barys.
Dyskusii, zabavy i hamaki
Admietnaść arhanizacyi — šmat placovak festu: Tutaka, Tamaka, Chillaka, Hamaka, Dzieści-Dzieści, Prosta tancuj!, Kirmaš. Paralelna ŭ niekalkich lakacyjach adnačasna niešta adbyvałasia.
Udzień — dyskusii na temu palitviaźniaŭ z Andrejem Stryžakom, biełaruskaha biznesu z Alaksandram Knyrovičam, pra kulturnickuju adukacyju z Alinaj Koŭšyk. Možna było atrymać jurydyčnyja parady ad Hanny Macijeŭskaj i Maryi Kolesavaj-Hudzilinaj. Kaciaryna Vadanosava prezentavała žanočyja biełaruskija tradycyjnyja stroi ad XI stahodździa z vychadam madelaŭ, jakich apranała pierad aŭdytoryjaj.
Fond BySol arhanizavaŭ svaju kropku. Za danat u 5 dalaraŭ možna było pastavić na sabie piačatku «ekstremist» i namazacca bliskaŭkami. Tyja, chto zadanacili, vyłučalisia nadpisami na ciele i mihatlivymi tvarami. U latarei jany razyhrali tramvaj z nadpisam BySol. Supracoŭniki padzialilisia, što za dzień sabrali šmat achviaravańniaŭ, bo ŭvieś čas da ich chtości padychodziŭ. Padličyć sumy jany nie paśpieli.
Kamuści padabałasia pieramiaščacca pamiž kropkami i vybirać cikavaje dla siabie. Inšyja adznačali, što ŭsio raskidana, i składana ŭsačyć za tym, što dzie adbyvajecca. Uviečary suboty daviałosia vybirać pamiž sustrečaj sa Śviatłanaj Cichanoŭskaj, abmierkavańniem vybaraŭ 2025 hodu z Arciomam Šrajbmanam i lekcyjaj ad Alaksandra Čarnuchi pra post-pank.
Dzieciam pakazvali batlejku, ładzili hulni, zabavy, kvesty. Častka dziciačaj prahramy adbyvałasia na rasiejskaj movie. Było čuvać, jak niekalki ŭdzielnikaŭ narakali, što prahramu nie zrabili całkam biełaruskamoŭnaj. Dzieci i sami znajšli, čym siabie zaniać. Niekatoryja źbirali danaty za pakazanaje salta i zarablali na prodažy ŭłasnaruč zroblenych limanadaŭ.
Chtości nie anhažavaŭsia ŭ aktyŭnaści. Adpačyvali na hamakach i pledach u zonie relaksu, pili ź siabrami vino, hutaryli pra svajo. Badaj što samym relaksacyjnym miescam była łaźnia z prapanovaj masažu i medytatyŭnaj muzykaj. Na ŭvachodzie možna było ŭbačyć rasparanaha Alaksandra Pamidorava. Kala łaźni ŭvieś čas byli naviedvalniki. Niekatorym nie chapała varušniaku, i jany źjaždžali na častku dnia na voziera abo kudyści ŭ cyvilizacyju.
Z Francyi, Švajcaryi, ZŠA
Na festyvali było čuvać biełaruskuju, rasiejskuju, polskuju, ukrainskuju, anhielskuju movy. Udzielniki pryjechali z roznych miescaŭ Polščy, Litvy, Belhii, Francyi, Švajcaryi, Hruzii, ZŠA.
Siamja biełarusaŭ, jakija žyvuć u ZŠA, pryjechali ŭ Eŭropu na adpačynak z raźlikam, kab trapić na Tutaku.
«Ja jeździła na «Basovišča» z 2000-ch. Kaniešnie, ja chaču siudy viarnucca, kab ubačyć ludziej, jakich nia bačyła, moža, piać hadoŭ. Idu i sustrakaju to taho, to taho», — raskazała surazmoŭca.
Jana adznačyła, što ŭdzielniki festu ŭ Haradku ŭžo mienš vypivajuć, čym raniej. Bo mnohija ź ich jeździli siudy jašče ŭ maładości, a ciapier heta darosłyja ludzi ź dziećmi.
Udzielnik festyvalu Jarasłaŭ ź Biełastoku havoryć pa-polsku. Jon pryjechaŭ na fest ź siamjoj, bo ŭsio jahonaje žyćcio źnitavanaje ź Biełaruśsiu. Jon žanaty ź biełaruskaj. Jahonyja prodki pachodzili z-pad Biełastoku i havaryli «padobna da biełaruskaj movy», «po-prostu». Niadaŭna jon jeździŭ u Biełaruś, kab zrabić aperacyju, jakoj u Polščy mieŭsia čakać čarhi da kanca 2026 hodu. Jon nabyŭ bieł-čyrvona-bieły ściah, «kab paradavać žonku, bo jana pieražyvaje toje, što adbyvajecca ŭ Biełarusi», i nia moža viarnucca na radzimu.
«Zaŭsiody hetaja Biełaruś jość u nas», — dadaŭ Jarasłaŭ.
«RSP», nieanansavany hurt i padlaskija duety
Bližej viečaru pačynalisia kancerty. Heta byŭ asnoŭny punkt prahramy, na jaki źbirałasia najbolš naviedvalnikaŭ. Ciaham festu ich ładzili na troch scenach. Najbolš čakanym hurtom, pavodle vykazvańniaŭ mnohich udzielnikaŭ, byŭ «Raźbitaje serca pacana», jaki śpiavaje na trasiancy. Adnak jany vystupali nie apošnimi. Na pytańnie, ci jany ličać siabie chedłajnerami festyvalu, muzyki adžartavalisia.
«Ja idu pa vulicy, i ŭsio — ja chedłajner hetaj vulicy, zbolšaha chedłajner», — adkazaŭ muzyka «RSP» Dzianis Tarasienka.
Muzyki byvali raniej na «Basoviščy» i adznačyli, što tady było bolš brutalna i pankava. Na Tutacy ž bolš siemjaŭ ź dziećmi.
«My nia možam haravać uvieś čas. Heta ž festyval adzin raz u hod. Nia toje, što ŭ nas karnavał kožny dzień, i my takija bieskłapotnyja. Ludzi ciažka žyvuć. I chočuć paradavacca, «adaravacca» choć raz u hod», — vykazaŭ dumku jašče adzin muzyka «RSP» Pavał Haradnicki na pytańnie pra balavańnie padčas taho, jak u Biełarusi nie ścichajuć represii.
«Kožny čałaviek vybiraje svoj śviet. Ad kožnaha zaležyć, dzie być: na festyvali ci pa toj bok festyvalu», — dadaŭ Dzianis.
«RSP» sabrali maksymum publiki i «raskačali» tancplacoŭku. Ich klikali na bis abo pa-biełarusku «Ja-šče, ja-šče».
U piatnicu zaśpiavaŭ Alaksandar Pamidoraŭ. Dobryja vodhuki było čuvać pra hurt B.N., praŭda, na ichnim vystupie adklučałasia aparatura. Niečakana ŭ subotu vystupiŭ nieanansavany lehiendarny rok-hurt, muzyki jakoha zastajucca žyć u Biełarusi. Słuchačy ich nie chacieli adpuskać.
Zaviaršali subotni kancert na hałoŭnaj scenie dva padlaskija duety. U abodvuch udzielničaŭ modny polski pradusar Sw@da z padlaskimi i kalumbijskimi karaniami. Razam ź im śpiavali Valeryja Dele (Koob) ź Biełarusi, jakaja ciapier žyvie ŭ Niamieččynie, i Nika Jurčuk (Niczos) z Padlašša. Ichnija pieśni ŭklučajuć biełaruskija i polskija falklornyja matyvy, ale ŭ sučasnym elektronnym tancavalnym hučańni. Paśla vystupu «RSP» ludzi razyšlisia, ale chutka viarnulisia, pačuŭšy zapalnyja huki padlaskich duetaŭ.
— Dzie vy jość? — pytałasia sa sceny Valeryja Koob.
— Tutaka.
Mnohija ŭdzielniki vykazvalisia, što im nie chapała ŭ prahramie bolš viadomych muzykaŭ, jak u papiarednija hady. Ź ichnych słovaŭ, praz heta ichnija znajomyja vyrašyli zusim nia jechać na fest.
Admysłovy ciahnik
Sioleta na fest Tutaka jechaŭ admysłovy ciahnik. U raskładzie na vakzale Biełastoku, a taksama na samym ciahniku, byŭ nadpis Tutaka. Usiaho dadali piać festyvalnych rejsaŭ u bok vioski Haradok i ŭ advarotnym kirunku. Viarnucca ŭ horad z festyvalu možna było a druhoj hadzinie nočy. Ciahnik vyhladaŭ jak adzin vahon z kabinaj mašynista. U roznyja rejsy, pavodle śviedčańniaŭ udzielnikaŭ, jon nia byŭ mocna pierapoŭnieny, ale ludziej było bolš, čym miescaŭ dla siadzieńnia.
Sioleta taksama pastavili płot vakoł terytoryi festyvalu dziela biaśpieki ŭdzielnikaŭ, bo fest adbyvajecca prosta ŭ lesie. U paraŭnańni z papiarednimi hadami byŭ pašyrany fudkort, možna było źjeści bliny, šašłyki, vehanskija stravy i navat marožanaje. Z alkaholu było ŭ asnoŭnym tolki piva, ale mnohija ŭziali «z saboj». Možna było skarystacca dušam i prybiralniami.
Dziela arhanizacyi placoŭki festu pracavali 30 valanteraŭ. Jany pačali padrychtoŭku za tydzień, 6 lipienia, i planujuć navieści paradak paśla imprezy.
Admoviŭsia sponsar
Jak zvyčajna, možna było načavać na namiotavym poli. Uvachod tudy na adnaho čałavieka kaštavaŭ 15 eŭra, u apošnija dni pierad festam — 20 eŭra. Dzieciam da piaci hadoŭ uvachod biaspłatny. Mnohija vykazvalisia, što heta doraha dla miesca ŭ namiocie ŭ lesie. Pry hetym uvachod na festyval va ŭsie hady byŭ i zastaŭsia biaspłatnym.
Arhanizatar festyvalu Tutaka Pavał Stankievič miarkuje, što zaraz heta samy bujny festyval dla biełarusaŭ, chacia, moža, i nia samy papularny. Letaś na fest pryjechali kala 5 tysiač čałaviek. Sioleta arhanizatary čakali takuju ž kolkaść. Adnačasna Stankievič adznačyŭ, što zaŭzieje za ŭsie inšyja festyvali dla biełarusaŭ za miažoj: «Hraj», «Varušniak», «Hučna-fest».
Stankievič raskazaŭ, što traty na festyval, pavodle papiarednich padlikaŭ, siahajuć 300 tysiač złotych (kala 80 tysiač dalaraŭ — RS). Ź ich značnaja dola idzie na arhanizacyju sanitarnaj zony — prybiralniaŭ, dušaŭ. Impreza finansujecca z roznych krynicaŭ. Adnak za niekalki dzion da festyvalu asnoŭny jahony sponsar admoviŭsia finansava padtrymać fest. Ciapier u fonda prykładna na pałovu mienš srodkaŭ, čym ich treba dziela apłaty ŭsich vydatkaŭ.
«U apošnija dni my namahalisia rezać, ad čaho my jašče paśpiejem admovicca, kaho my možam paprasić, kab zrabili biaspłatna. Ja ŭdziačny achovie, technicy, što pahadzilisia pajści ŭ nul, udziačny ŭsim valanteram, jakija tut robiać vielizarnuju pracu. Ludzi, jakija staviać prybiralni, ludzi, jakija staviać achovu, ludzi, jakija stvarajuć scenu, jany nie NDA. Im treba płacić hrošy. A ciapier možna skazać, što jany taksama NDA, bo pahadzilisia pajści ŭ nul», — adznačyŭ Stankievič.
Jon zaŭvažyŭ, što arhanizatary pakul što chočuć pakinuć uvachod biaspłatnym dla ŭdzielnikaŭ i nadalej. Źnižki dla ŭvachodu na namiotavaje pole dla ŭraźlivych katehoryj ludziej jany pakul nie planujuć rabić.
«Kali zrabić źnižki adnym, mohuć pačacca pytańni ad druhich», — zaŭvažyŭ Stankievič.
Jon dadaŭ, što ludzi mohuć načavać u namiotach «dzika» u lesie, a nie namiotavym poli, taksama — u hatelach pobač, abo viartacca načavać u Biełastok.
Arhanizatara nie biantežyć, što fest «Tutaka» praciahvajuć paraŭnovać ź jahonym papiarednikam «Basoviščam».
«Paraŭnańni nieabchodnyja. Dumaju, pavoli my davodzim, što my nie «Basovišča». «Basovišča» było krutym festam. Ja tam pravioŭ svaje junackija časy. Časy źmianiajucca. My inšyja, nia lepšyja, nia horšyja, prosta inšyja. Zaŭsiody paśla kožnaha «Basovišča» było čuvać: «Heta nia toje «Basovišča», jakoje było raniej», — kaža Stankievič.
Pavał raskazaŭ, što jany starajucca zrabić festyval Tutaka miescam, dzie ludzi zmohuć štohod ubačycca sa starymi znajomymi, a taksama zaviazać novyja suviazi i natchniać adno adnaho.
«Nam vielmi važna adčuvać, što navokał šmat adnadumcaŭ, ludziej, jakija dychajuć tym ža pavietram, majuć tyja ž napramki», — skazaŭ jon.
«Ludzi chočuć litaratury pra siabie, i vielmi važna, kab piśmieńniki na heta reahavali». Vydaviec Januškievič raskazaŭ pra pośpiechi i prablemy svajho biznesu
Były viadučy «Słavianskaha bazaru» Dzianis Dudzinski raskazaŭ, kolki jamu płacili za rabotu tam
U Homieli abjavili konkurs šansona. Ale pieśni z matam i žarhonam nie prymuć
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary8
Kamientary
A dzie biełaruskija draniki?