Jak prapahandyst Ihar Tur staŭ lubimčykam Łukašenki i kolki zarabiŭ u 2020-m
Kali były kiraŭnik łukašenkaŭskaha puła na ANT Dźmitryj Siemčanka zvolniŭsia, pierad Iharam Turam adkryłasia ściežka navierch. Raskazvajem, jak składałasia karjera zorki prapahandy, pra što jon škadavaŭ padčas Płoščy-2006 i kolki zarabiŭ u 2020-m.
«Čamu voś heta ŭsio mienavita ŭ hod majho vypusku?»
Kažuć, kali Ihar Tur zajechaŭ va ŭniviersitecki internat, to zaviešaŭ ścianu ŭ pakoi svaimi školnymi dypłomami.
Na žurfak BDU pravincyjny chłopiec (Ihar ros u pasiołku Pieršamajski, što ŭ 10 kiłamietrach ad Lidy) pastupiŭ, kab stać spartyŭnym žurnalistam. Choć raniej maryŭ być futbalistam: zajmaŭsia ŭ Lidskaj DIUSŠ pa futbole, ale zrazumieŭ, što ŭ topavyja spartoŭcy nie vybjecca.
Mieŭ dobraje pačućcio humaru, imknuŭsia da papularnaści, duša kampanii — tak apisvali Ihara tyja, chto vučyŭsia ŭ toj čas.
«Jon nie byŭ skvapny. Vučyŭsia narmalna, nikoli nie traplaŭ u drennyja situacyi. Nie pamiataju, kab jon niehatyŭna vykazvaŭsia nakont apazicyi ci Łukašenku adkryta padtrymlivaŭ. Jaho pieraŭvasableńnie było vielmi niečakanym. Jość studenty, pa jakich vidać, što jany addanyja beersemaŭcy, a za im ja takoha nie zaŭvažaŭ», — uspaminaŭ raniej jaho adnakurśnik.
«Dziaŭčaty zaŭsiody byli pry im. Prahnuŭ uvahi, lidarskich pazicyj», — zhadvaje inšy.
Na žurfak, nakolki viadoma, Tur pastupiŭ pa metavym raźmierkavańni. Ale adpracoŭvać u rajoncy piać hadoŭ nie pajechaŭ. Kažuć, što jeździŭ tudy pieraraźmiarkoŭvacca — i niejak uładziŭ pytańnie, choć pa zakonie zrabić heta było niemahčyma.
Sam Ihar paźniej narakaŭ, što Płošča-2006 zdaryłasia za tydzień da jaho 17-hodździa.
«Ja ŭ toj čas ad palityki byŭ jak da Miesiaca i nazad — raz 100. Ale ŭ toj hod mnie treba było pastupać na žurfak BDU (ja źbiraŭsia tolki tudy, biez varyjantaŭ) i pierajazdžać u Minsk, tak što za padziejami ŭ stalicy ja paziraŭ.
Tady ŭ internecie ŭžo pisali «ŭsio, režym chutka padzie». Heta junaha (i, adpaviedna, durnoha) Ihara Tura vielmi chvalavała, ale pa banalnaj pryčynie. «Maŭlaŭ, a čamu voś heta ŭsio mienavita ŭ hod majho vypusku sa škoły? Možna ja narmalna pastuplu va ŭniviersitet, a potym užo ŭsio astatniaje?..» — pisaŭ jon.
Kolki kaštuje praca ŭ pule Łukašenki?
Padčas vučoby Ihar supracoŭničaŭ ź Pieršym nacyjanalnym kanałam Biełaruskaha radyjo. Paśla było radyjo «Bi-Ej», budaŭničy partał Stroyka.by.
Na ANT Tur pryjšoŭ u 2014 hodzie. U prezidenckim pule pracuje z 2017-ha.
«Prychod u puł — praces pastupovy. Usio pačynajecca z prostych tem. Kali atrymlivajecca niadrenna, žurnalistu prapanujuć bolš składanyja siužety, vyšej pa viorstcy, bližej da palityčnaha paradku dnia. I tolki paśla hetaha čałaviek sprabuje ŭ pule», — dzialiŭsia Tur.
Były videainžynier ANT zhadvaŭ, jak ludziej pryciahvajuć u puł:
«Čym bolš ty robiš, čym bolš u ciabie atrymlivajecca, i ciabie pavoli pačynajuć padciahvać u puł. Kažuć uvieś čas, što heta vielmi vialikaja adkaznaść — heta ciešyć. Tam ludzi pracujuć jak sabaki. Pryčym zarobki nie hihanckija. Navošta jany heta robiać? Dziela kvater u jakich-niebudź Mačuliščach. Usio robicca dziela adnoj dumki: ci spadabajecca heta ŭ administracyi? Nichto nie robić, kab hledaču spadabałasia».
Tych, kaho dapuskajuć u puł, praviaraje słužba biaśpieki i pres-słužba Łukašenki.
Niekatoryja sa znajomych kažuć, što Ihar abraŭ prapahandu, bo heta byŭ chutki sposab uźlacieć pa karjernaj leśvicy dla chłopca z pravincyi.
«Ihar pieražyvaŭ, što ŭ svaim uzroście jašče nie maje ŭłasnaj kvatery», — zhadvajuć.
Z prychodam Tura ŭ łukašenkaŭski puł kantakty sa mnohimi byłymi pryjacielami źnikli.
Kažuć, što kali ŭ pule byŭ Dźmitryj Siemčanka, to zorkaj byŭ jon, inšyja nie mahli prabicca ŭ lidary. Paśla zvalnieńnia Siemčanki z ANT, mahčyma, Ihar zrazumieŭ, što heta jaho šanc. Siemčanku ŭ 2022-m zatrymajuć i asudziać da troch hadoŭ kałonii za «raspalvańnie varožaści». Tur paśpieje atrymać miedal Francyska Skaryny i stanie adnym ź lubimčykaŭ Łukašenki.
Staŭka na vyhadu syhrała.
Za 2020 hod Tur zarabiŭ «čystymi» amal 19 tysiač dalaraŭ, ci 1580 dalaraŭ na miesiac (takija danyja pryvodziacca ŭ bazie FSAN, źviestki ź jakoj pradastaviŭ «Biełpoł»).
Maci — deputatka, žonka — z MNS
Baćka Ihara Tura — inžynier u Lidskich elektryčnych sietkach, maci — rajonnaja deputatka i dyrektarka haradskoha Pałaca kultury. Pałacam kultury ŭ Lidzie jana kiruje bolš za 15 hadoŭ, z uznaharod maje nahrudny znak Ministerstva kultury «Za ŭkład u raźvićcio kultury Biełarusi». U Pałacy kultury pracuje i siastra prapahandysta.
U 2022-m Tur ažaniŭsia — z pres-sakratarkaj Homielskaha abłasnoha ŭpraŭleńnia MNS Ksienijaj Šynhirej (cikava, što i muž siastry Ihara — z MNS). Ksienija na dva hady maładziejšaja za muža. Sama z Rečycy, aktyvistka BRSM, skončyła homielski filijał Univiersiteta hramadzianskaj abarony MNS Biełarusi, vychoŭvała maleńkuju dačku.
Z Turam paznajomiłasia na kaladnym pryjomie ŭ Łukašenki. Major MNS, jakaja dahetul bačyła prapahandysta ŭ efiry, sama praciahnuła jamu ruku, kab pavitacca. Toj ruku pacałavaŭ, pierakinuŭsia paraj słoŭ. A praz paru tydniaŭ napisaŭ joj u sacsietkach.
Ź viasiellem paru vinšavaŭ Łukašenka. U padarunak u dadatak da čyrvona-zialonaha bukieta pieradaŭ kielichi ad škłozavoda «Nioman».
U 2023-m u pary naradziŭsia syn. Nazvali Alaksandram. Tur kaža, što nie ŭ honar Łukašenki — jamu padabaŭsia hieroj Saša Bieły z «Bryhady», tamu i chacieŭ dać synu takoje imia. Dyj žonka sama prapanavała nazvać Alaksandram.
«Udały dzień — heta kali tabie vitalna kiŭnuŭ i Alaksandr Ryhoravič, i Uładzimir Uładzimiravič»
Kali Azaronak z teleekrana pyrskaje ślinaj, zaklikajučy da raspraŭ nad palityčnymi apanientami i razdajučy ordeny Iudy, 34-hadovy Tur abraŭ bolš strymanuju rolu. Ciapier asnoŭnyja pieradačy Tura na ANT — «Budiet dopołnieno» i «Prapahanda». U pieršaj jon prachodzicca pa apazicyi, u druhoj pierakonvaje, nakolki mudry Łukašenka i jaho rašeńni. DziaržTB nazyvaje heta aŭtarskaj žurnalistykaj — na jaje prapahandyst pieraklučyŭsia paśla padziej 2020 hoda.
Uvaha z boku Łukašenki jamu pryjemnaja. Lepš — tolki kali Pucin zaŭvažyć.
«Udały dzień — heta kali tabie vitalna kiŭnuŭ i Alaksandr Ryhoravič, i Uładzimir Uładzimiravič. Moža, kiŭnuli nie kankretna tabie, a ŭsiaho tolki ŭ tvoj bok, ale heta ŭžo niuansy», — pisaŭ Tur u sacsietkach paśla aśviatleńnia sustrečy dvuch palitykaŭ.
«Dla mianie miašok bulby ad prezidenta kudy bolš kaštoŭny, čym pajezdka ŭ Dubaj», — zapeŭnivaŭ jon u tok-šou na STB.
Ihar taksama vykładaje na žurfaku BDU na kafiedry telebačańnia i radyjoviaščańnia. Jon pravodzić dla treciakurśnikaŭ majstar-kłasy «Prafiesijnaje majsterstva tele/radyjožurnalista». Z prapahandysckimi pramovami jeździć i pa zavodach.
Ivan Padrez, u minułym dyrektar dyrekcyi śpiecprajektaŭ ANT, tak adhukaŭsia pra Tura:
«My nie byli siabrami, ale pierasiakalisia ŭ kuryłkach. I padčas pracy na telebačańni ja da jaho niejkaha tatalnaha niehatyvu nie adčuvaŭ. Tym bolš što da apošniaha času Tur vyhladaŭ dastatkova intelihientna. Taki słužaka, jaki nie moža adździalić svajo mierkavańnie ad linii partyi.
I ŭ 2020, i ŭ 2021 hadach mnie zdavałasia važnym nie vykreślivać takich, jak jon, z ahulnaha dyskursu, a praciahvać ź imi razmaŭlać. Navat, moža, nie stolki ź im kankretna, kolki ź jaho aŭdytoryjaj u sacsietkach, kab tyja ludzi bačyli niešta alternatyŭnaje.
Ciapier, paśla 24 lutaha, ja razumieju, što heta ŭsio ž było pustoj spravaj.
Ihar Tur vydatna ŭsio razumieje, kaniečnie. Ale miarkuju, užo nie moža saskočyć. Ihar nie durny chłopiec. Dumaju, jaho zakryjuć, kali jon pasprabuje syści, jon užo śmiarotnik. Bo jon u pule. Jašče ŭ 2020 hodzie byli zvalnieńni z pułu — i tady ludziam pomścili. A ciapier usio budzie bolš žorstka».
«Vaša demakratyja — haŭno»
Tura možna nazvać umieranym łukašenkaŭcam. Jon nie padzialaje radykalizm danosčycy Bondaravaj i biełarusafobskija nastroi jaje koła.
Naprykład, piarečyŭ Bondaravaj, kali taja ŭziałasia za biełaruskuju movu. I navat praściabaŭ jaje ŭ razhar kampanii suprać łacinki — raźmiaściŭ post, imitujučy pravapis łacinkaj.
Bondarava nie raz najazdžała na pradstaŭnika łukašenkaŭskaha pułu. Naprykład, za toje, što Tur nie staŭ klejmavać Mieładze (Tur napisaŭ, što jamu ŭsio adno, što artysty kažuć, kab być paśpiachovymi ŭ aŭdytoryi).
Ale nie varta začaroŭvajecca. Mahistralnuju liniju režymu Tur całkam padtrymlivaje.
U efiry Tur pahražaŭ tym, chto pakryŭdzić prychilnicu Łukašenki, jakaja ananimna paskardziłasia na TB, što jaje nazyvali izhojem:
«Kali ŭ jaje bok prylacić abraza, źjedlivy žart, kasy pozirk, vy atrymajecie administracyjnuju spravu z maksimalna mahčymym pa zakonie pakarańniem. Kali vy vusna ci ŭ pierapiscy dazvolicie sabie pahražać jaje zdaroŭju ci žyćciu, vy atrymajecie kryminalnuju spravu z maksimalna mahčymym pa zakonie terminam. Navat padzieńnie vołasa ź jaje hałavy budzie aznačać dla vas hady źniavoleńnia».
«Vaša demakratyja — haŭno, — złavaŭsia prapahandyst, kali fejsbuk časova jaho zabłakavaŭ. — Ja nie lublu hiejaŭ. Ja nie rasist (ładna, krychu rasist), ale čorny — čorny, tamu što ŭ jaho taki koler. Biaspołaja istota — heta nienarmalna, moda vaša — biezhustoŭny adstoj, fieminizm prydumany niepryhožymi žančynami, Krym i Danbas — rasijskija, Ukraina — nie dziaržava, a Bajden — stary».
Paśla padryvu Krymskaha mosta ŭ kastryčniku 2022-ha Tur hatovy byŭ ustać u šerahi z rasijskimi sałdatami.
«Uładzimir Uładzimiravič, rodnieńki — stralaj ža! (…) Jak pa mnie, časam lepšy sposab pazbavicca ad strachu — zrabić rašučy krok jamu nasustrač. Piša heta vam zvyčajny žurnalist ź Biełarusi, jaki traplaje ŭ vypadku čaho ŭ pieršuju ž chvalu mabilizacyi i vydatna heta ŭśviedamlaje», — pisaŭ Tur u svaim telehram-kanale.
Razam z KDB jon razvodziŭ aktyvista-emihranta z Mahilova Aleha Aksionava. Historyja skončyłasia tym, što na sieminar pa biaśpiecy ŭ Biełaruskim moładzievym chabie ŭklučyŭsia aficer KDB Kanstancin Byčak.
Prapahandyst u svaich pieradačach pierakonvaŭ, što krainie patrebny pravadyr i dyktatar-papulist.
«Prychodzić niejki inšy prezident, kaža «jość prablema, jakija ŭ vas, śpiecyjalistaŭ, jość varyjanty raźviazańnia?», śpiecyjalisty adkazvajuć «vykanajem usie vašy rasparadžeńni» — a rasparadžeńnia ad inšaha prezidenta nie pastupaje… Pakul jość Łukašenka — jon adnaasobna i hetuju prablemu moža kupiravać, i robić heta».
Łukašenka takuju addanaść cenić — i niaredka vyłučaje Tura padčas svaich pajezdak.
Za svaju pracu na łukašenkaŭskuju prapahandu Tur trapiŭ pad sankcyi ES, Kanady i Šviejcaryi. Što, mahčyma, ciešyć jaho samalubstva.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary11
Kamientary