U 2024 hodzie ŭłady płanujuć pavialičyć jak kolkaść samich ŁPP — lačebna-pracoŭnych prafiłaktoryjaŭ, tak i miescaŭ u ich. Taksama budzie sproščany paradak adpraŭki na prymusovaje «lačeńnie» — dla vyniasieńnia papiaredžańnia ab nakiravańni ŭ ŁPP chopić dvuch pratakołaŭ ab pravaparušeńniach u stanie ałkaholnaha apjanieńnia ciaham hoda (ciapier patrebnyja try pratakoły). Jak vyhladaje pobyt u ŁPP? Ci majuć hetyja ŭstanovy štości ahulnaha z prafiłaktoryjami? «Biełsat» parazmaŭlaŭ pra heta z byłym palitviaźniem, jaki prajšoŭ praz ŁPP, pravaabaroncam i lekaram-psichijatram.
«Nu što, daskakaŭsia — pajedzieš u ŁPP»
Žychar Kobryna Vital Žuk trapiŭ u ŁPP u 2021 hodzie, paśla zatrymańnia pa palityčnym artykule («Abraza prezidenta Respubliki Biełaruś»). Mužčyna raspaviadaje, što hetaj ustanovaj milicyjanty pahražali jamu jašče z 2019 hoda, a dva hady tamu ŭ ich źjaviłasia padstava ažyćciavić svaje pahrozy.
«Niekalki hadoŭ tamu ŭ mianie ŭźnik kanflikt z našaj kobrynskaj milicyjaj. Ja padavaŭ skarhu na ich za sfalsifikavany pratakoł. I choć maje skarhi byli adchilenyja, pratakoł pakinuli bieź źmianieńniaŭ, prymusili płacić štraf, usio roŭna pahražali ŁPP, — raspaviadaje Vital. — Na mianie pačali palavać, naprykład, čakali kala restaracyi, dzie my ź siabrami śviatkavali dzień narodzinaŭ. Ja nie paśpieŭ dajści da taksoŭki, jak mianie zatrymali i skłali pratakoł za znachodžańnie ŭ niećviarozym stanie, advieźli da narkołaha, jaki daŭ zaklučeńnie, što mnie patrebnaje prymusovaje lačeńnie ad ałkahalizmu».
Usio abmiažoŭvałasia pahrozami da lutaha 2021 hoda, kali mužčynu zatrymali za kamientar nakont Łukašenki, jaki milicyjanty paličyli abraźlivym.
«U Kobrynskim RAUSie tady milicyjant dastaŭ papku, pakłaŭ pierada mnoj i skazaŭ: nu što, daskakaŭsia, pajedzieš u ŁPP. Niahledziačy na toje, što ja pracavaŭ, mieŭ dobryja rekamiendacyi, u mianie amal skončyŭsia ŭlik u narkołaha, na jaki mianie raniej pastavili i ŭ jakoha nie było da mianie pytańniaŭ, bo ja spraŭna chadziŭ adznačacca», — kaža były palitviazień.
Stupień žorstkaści bolšaja, čym u kałonii
Vitala nakiravali ŭ ŁPP №5 u Navahradku.
«Tam usio, jak u kałonii — kalučy drot, sihnalizacyi, vyški, kanvoj, adsutnaść ramontu ź siaredziny minułaha stahodździa, napeŭna. Adnak stupień žorstkaści, ź jakoj ja sutyknuŭsia tam, našmat bolšaja, čym u kałonii. Heta była žyviolnaja žorstkaść. Supracoŭniki nam tak i kazali: vy — žyvioły, a nam ničoha nie budzie, što b my ni zrabili, bo vam nichto nie pavieryć», — kaža mužčyna.
Pracedura afarmleńnia ŭ ŁPP vyhladaje hetak ža, jak u kałonijach. Vitala spačatku raźmiaścili ŭ karancin.
«Byŭ luty, stajali mocnyja marazy. Mianie pryvieźli biez šapki, palčatak, šalika, i ŭ tym, u čym ja byŭ, štoranicy vyhaniali na vulicu. U dvoryku 4ch4 mietry nas było 60 čałaviek», — zhadvaje palitviazień.
Charčavańnie ŭ ŁPP žudasnaje, kaža Vital.
«Kali ja trapiŭ užo ŭ kałoniju, ja kazaŭ, što tam narmalnaja ježa. Na mianie hladzieli i nie razumieli, jak ja mahu jaje nazyvać narmalnaj. Ale mnie było z čym paraŭnoŭvać», — raspaviadaje mužčyna.
Pavodle Vitala, u ŁPP štodnia ŭ atradach byli atručvańni. Pa vonkavym vyhladzie niekatorych stravaŭ było ciažka skazać, z čaho jany — pa smaku było padobna da hniłoj bulby ci kapusty.
«U pieršyja dni ja ŭvohule nie moh jeści paśla taho, jak ubačyŭ, jak tam heta ŭsio adbyvajecca. Sa stałovaj u budynak karancinu viazucca miachi z-pad bulby i ježa ŭ bitonach. Ty padychodziš, dastaješ z hetaha miechu aluminijevuju misku, jakoj hadoŭ 30-40, napeŭna, — raspaviadaje mužčyna. — Jany ciomnyja, pahnutyja. U takim ža stanie kubki. U šmat jakich tam, dzie byli ručki, zastalisia dzirki z-pad zaklopak. Tabie nalivajuć harbatu ci kisiel, i ŭsio vylivajecca praz hetyja dzirki. Paśpieŭ — vypiŭ, nie paśpieŭ — značyć, nie paśpieŭ. Miski tłustyja, ty biareš i adčuvaješ tłušč na palcach. Usio heta mocna śmiardzieła i vyklikała rvotny refleks».
Paśla ježy misku treba było pamyć u ledzianoj vadzie. Haračaj vady ŭ ŁPP nie było zusim, kaža Vital.
«Kali ty padnosiš misku paśla ježy pad hetuju ledzianuju vadu, na tvaich vačach tłušč na miscy pieratvarajecca ŭ biełuju substancyju. I heta nie admyvajecca. Ty kidaješ hetuju misku ŭ biton z chlorkaj, potym — u toj miech z-pad bulby. Potym usio paŭtarajecca ŭ abied, na viačeru. Čyju ty misku nastupnym razam dastanieš, ty nie viedaješ, hetak ža, jak i chto čym chvareje, bo pa papierach usie zdarovyja, — kaža Vital.
— Maje advakat i žonka rabili zapyt ab maich analizach, i pryjšoŭ adkaz, što jany dobryja, choć u mianie ich nie brali. Potym akazvajecca, što z taboj siadziać ludzi z tubierkulozam, hiepatytam. Byŭ taki vypadak u susiednim atradzie — tam 4 miesiacy razam ź inšymi ludźmi trymali čałavieka z tubierkulozam. Tolki praz 4 miesiacy jaho pieraviali ŭ Bieraściejski tubdyspansier. Maja žonka jeździła da hetaha čałavieka, u mianie jość usie dokazy».
Znachodžańnie ŭ ŁPP časam pryvodzić da surjoznaha paharšeńnia zdaroŭja, kaža Vital i raspaviadaje pra mužčynu, jaki trapiŭ na prymusovaje lačeńnie z amputavanym vialikim palcam nahi.
«Hety čałaviek byŭ zdarovy pa dakumientach. Jamu admianili antybijotyki, pieraviazki, jaho vyhaniali na pracu. Jon skardziŭsia na boli. Vynik — pajšła hanhrena. Heta praciahvałasia niekalki miesiacaŭ, urešcie jamu amputavali abiedźvie nahi. Tak vyhladaje miedycyna ŭ ŁPP», — kaža Vital.
Paśla karancinu nakiroŭvajuć u atrad, jak i ŭ kałonii. Štodnia viaźni ŁPP pavinny pracavać na pramzonie.
Vital staŭ adzinym u ŁPP na momant svajho znachodžańnia, kaho pastavili na ŭlik jak schilnaha da ekstremisckaj i inšaj destruktyŭnaj dziejnaści.
«Praz heta ja štodnia, z 8 ranicy da 8 viečara, kožnyja dźvie hadziny, chadziŭ na KPP i kazaŭ — ja, Vital Žuk, datu naradžeńnia, schilny da ekstremisckaj i inšaj destruktyŭnaj dziejnaści», — raspaviadaje palitviazień.
«Adzinaje lačeńnie — pracaterapija»
Vital nie maŭčaŭ i pisaŭ skarhi na toje, što adbyvajecca. Pastupova inšyja viaźni pačali źviartacca da jaho pa dapamohu, prasili skłaści skarhu dla ich. Vital zaznačaje, što pieradavać skarhi supracoŭnikam ŁPP było biessensoŭna — jany dalej prosta nie išli. Vynosić papiery na volu Vitalu dapamahała jahonaja žonka, jakaja zabirała ich padčas spatkańniaŭ. Adnojčy heta zaŭvažyli i žančynu ledź nie zatrymali.
«Žonku z 1,5-hadovaj dačkoj pamiaścili ŭ dvoryk dla špacyraŭ, trymali ich tam 4 hadziny, pryvodzili mianie, kazali, kab ja «paŭpłyvaŭ», kab žonka addała skarhi», — raspaviadaje Vital.
U vyniku papiery ŭ žančyny zabrali hvałtam, paśla čaho na jaje pačaŭsia cisk — prychodzili ź pieratrusam, orhanami apieki, zavodzili administratyŭnyja spravy.
Ułasna lačeńnia ad ałkahalizmu ŭ ŁPP nijakaha niama, kaža Vital.
«Adzinaje lačeńnie, jakoje tam jość — pracaterapija, jany sami tak i kažuć», — zaznačaje mužčyna.
U štacie jość psichołahi, da jakich vodziać viaźniaŭ.
«Tyja psichołahi — baćka i dačka. Baćka — były supracoŭnik režymnaha adździełu. Heta tam zvyčajnaja reč — na ŭsich pasadach pracujuć svaje ž, a taksama siamiejnyja padrady. Naprykład, miascovy biblijatekar — były načalnik atradu. Načalnik budaŭničaj bryhady — były načalnik ŁPP», — kaža Vital.
U psichołaha mužčyna byŭ dvojčy. Pieršaja razmova ciahnułasia paŭtary hadziny.
«Uvieś hety čas jon mnie dakazvaŭ, što na revalucyi vychodziać narkamany i ałkaholiki, zhadvaŭ pra časy SSSR i jak tam było dobra. I što najbolš ździviła — zapisvaŭ našuju razmovu na samy zvyčajny plonačny mahnitafon, — kaža Vital. — Tam nie lečać, tam całkam prynižajuć čałaviečuju hodnaść i prymušajuć da rabskaj pracy. Heta nijaki nie prafiłaktoryj, heta kancłahier, schavany za šyldaj ŁPP. Zaležnaść ŁPP nie vylečyć, tam i mety takoj niama. U luboj krainie jość zaležnyja ludzi, ale ich nie vykarystoŭvajuć jak rabskuju siłu».
Možna vyznačyć tych, chto pracuje na draŭnianych vuhlach — u ich čornyja praściny
Praca ŭ ŁPP u Navahradku — pieravažna ŭ drevaapracoŭcy. Za pracu praduhledžanaja apłata.
«Za dva miesiacy mnie niejak naličyli 32 rubli. Z hetaj sumy byli vyliki za pražyvańnie, śviet, vadu. U vyniku na ruki vyjšła 7 rubloŭ za dva miesiacy. Niekatoryja za miesiac atrymlivali 40 kapiejek, a niekatoryja akazvalisia navat u minusie», — raspaviadaje Vital.
Na pramzonie viaźni ŁPP vyrablajuć paddony, tak zvanyja «jeŭrapakiety» — doški, budki dla sabak, košyki, draŭnianaje vuholle.
«Umovy pracy žachlivyja, asabliva na vuhli — adtul ludzi prychodziać čornyja. A ŭ duš puskajuć raz na tydzień. Možna pahladzieć na praściny ŭ atradzie i tak vyznačyć, chto pracuje na vuhlach — u ich čornyja praściny. Heta samaja piakielnaja praca», — zaznačaje mužčyna.
Supracoŭniki ŁPP vykarystoŭvajuć pracu viaźniaŭ, kab budavać sabie łaźni sa zrubu, budki dla sabak, a paddony, jeŭrapakiety praz złačynnyja schiemy adpraŭlajucca ŭ Jeŭropu, kaža Vital. Pra heta mužčyna daviedaŭsia ad viaźniaŭ, supracoŭnikaŭ, kiroŭcaŭ, jakija vyvozili vyraby.
«Spačatku našaja pradukcyja advozicca na miascovuju firmu, tam adbyvajecca pierazahruzka i heta ŭsio viaziecca ŭ Litvu dy Polšču, tam znoŭ pierapakoŭka — nibyta heta ź miascovaha lesu, bo naŭprost zakuplać u kałonijach i ŁPP jany nie mohuć. Tamu heta ŭsio robicca praz pryvatnyja firmy, — raspaviadaje palitviazień. — Dalej pradukcyja pierapradajecca ŭ Niamieččynu, Niderłandy, jeŭrapakiety — u Šviecyju, dzie potym z hetaha robiać doški, jak mnie raspaviadali. Mahčyma, tam navat nie viedajuć, dzie nasamreč była zroblenaja hetaja pradukcyja. Taksama praz nas pad vidam drovaŭ vyvoziać dub — ź jaho potym u Jeŭropie robiać parkietnuju dubovuju došku».
«Čałaviek u cyvilnym papiaredziŭ, što mianie mohuć znajści na adnym z drevaŭ za aknom»
Usiu atrymanuju infarmacyju Vital pieradavaŭ na volu. Praź niekatory čas jaho vyklikali na razmovu da čałavieka ŭ cyvilnym, jaki pradstaviŭsia supracoŭnikam słužby biaśpieki.
«Jon sprabavaŭ vyklikać davier, kazaŭ, što čuŭ pra toje, što adbyvajecca ŭ ŁPP, što jany sabie robiać łaźni, maŭlaŭ, raspaviadzicie, što vam viadoma, — kaža Vital. — Kali tak nie atrymałasia, pačaŭ pahražać, papiaredziŭ, što mianie mohuć znajści paviešanym na adnym z drevaŭ za aknom. Ja tady mocna pierapužaŭsia, ale skazaŭ, što lepš im hetaha nie rabić, bo adrazu ž usia infarmacyja pra ichnyja spravy budzie apublikavanaja. Kali jon źjechaŭ, pačali sačyć za kožnym maim krokam, navat pa načach, prychodzili ź lichtarykam i hladzieli, ci na svaim ja miescy. Taksama mocna sačyli, kali ŭ mianie z žonkaj byli praciahłyja spatkańni. Kali mianie vazili ŭ lakarniu, rabili heta pad uzmocnienym kanvojem».
Vital zaŭvažyŭ taksama, što ŭ ŁPP №5 pryvozili vielmi šmat śpiecyjalistaŭ pa pracy z drevam, valščykaŭ lesu — nibyta admysłova padbirali, kaža mužčyna.
U žniŭni 2021 hoda Vital vyjšaŭ z ŁPP, adnak jaho adrazu ž źmiaścili ŭ SIZA ŭ Baranavičach, praz 4 miesiacy asudzili i nakiravali ŭ kałoniju ŭ Babrujsk. Vyzvaliŭsia Vital 17 śniežnia 2022 hoda. Praz 4 dni paśla vyzvaleńnia razam ź siamjoj źjechaŭ ź Biełarusi — spačatku ŭ Hruziju, potym u Italiju, dzie i znachodzicca dahetul i čakaje razhladu prašeńnia ab prytułku.
ŁPP — pazbaŭleńnie voli biez ździajśnieńnia złačynstva
Juryst pravaabarončaha centru «Viasna» Pavieł Sapiełka ličyć, što ŁPP treba nie refarmavać ci madernizavać, a całkam źlikvidavać i ŭvohule źmianiać pryncyp pracy ź ludźmi, jakija ciarpiać ad zaležnaści ad psichaaktyŭnych rečyvaŭ, na sučasnyja formy, pryznanyja efiektyŭnymi ŭ cyvilizavanym śviecie.
«ŁPP — heta pazbaŭleńnie voli biez prykmiety ździajśnieńnia złačynstva. Heta niedapuščalna, — kaža pravaabaronca. — Tudy adpraŭlajuć tych, chto ździejśniŭ administratyŭnaje pravaparušeńnie i ŭžo panios za jaho adkaznaść. Kali čałavieka pazbaŭlajuć voli, u jaho musić być peŭny nabor pracesualnych pravoŭ, čaho ŭ dadzienym vypadku niama. Niahledziačy na toje, što rašeńnie pra nakiravańnie ŭ ŁPP prymaje sud, heta adbyvajecca ŭ hramadzianskim pracesie, a nie kryminalnym. U vyniku čałaviek pazbaŭleny abaroncy. Druhaja pretenzija pravaabaroncaŭ da ŁPP — prymusovaja praca, jakaja tam praktykujecca».
Spadar Pavieł zaznačaje, što ŭ biełaruskim hramadstvie, adnak, siońnia isnuje peŭny ŭzrovień padtrymki instytutu ŁPP jak sposabu baraćby z ałkahalizmam i jaho nastupstvami.
«I zusim nie tamu, što heta dobraja forma, a tamu, što niama realnaj alternatyvy ŭ baraćbie z chatnim hvałtam, — kaža juryst. — Niahledziačy na niejkija zruchi, naprykład, uviadzieńnie pradpisańniaŭ nie nabližacca da achviary hvałtu, heta pakul nie pracuje tak, jak pavinna. Tamu ŭ śviadomaści achviaraŭ chatniaha hvałtu ŁPP zastajecca efiektyŭnaj mieraj».
Adnak nasamreč ŁPP nijak nie dapamahaje vyrašyć prablemu, a tolki adkładaje jaje na peŭny čas.
«Čałavieka pazbaŭlajuć voli na hod, paŭtara, ciapier možna i na daŭžejšy termin, ale jon usio roŭna viartajecca nazad. Jaho nie vylečyli, jamu prosta zrabili prymusovuju remisiju. Adnak remisija maje značeńnie tady, kali heta dobraachvotnaja admova ad ałkaholu. Akramia taho, čałaviek tam atrymlivaje peŭnyja novyja sacyjalnyja ŭstanoŭki, i ŭ takim stanie viartajecca ŭ siamju», — kaža spadar Pavieł.
Dzie jašče, akramia Biełarusi, jość ŁPP?
Pavodle pravaabaroncy, tolki paradku 5% ludziej paśla prymusovaj admovy ad ałkaholu hublajuć zaležnaść.
«Ja tak razumieju, heta tyja, u kaho jana nie była hłybokaj, — kaža Pavieł Sapiełka. — Da nas u «Viasnu» jašče ŭ Biełarusi prychodzili ludzi, jakija absalutna vypadkova trapili ŭ ŁPP. Jany mieli stałuju pracu, što ŭžo kazała za toje, što rašeńnie ab ich nakiravańni ŭ ŁPP było zaŭčasnym».
Pavieł Sapiełka paćviardžaje, što ciapier biełaruskaja dziaržava vykarystoŭvaje ŁPP u tym liku dziela baraćby ź niełajalnymi hramadzianami — pravaabaroncam viadoma prynamsi niekalki vypadkaŭ adpraŭki ŭ hetyja ŭstanovy ludziej, jakija mieli dačynieńnie da pratestaŭ.
Da 2020 hoda ŭ Biełarusi byli sproby pieraasensavać sam pryncyp prymusovaha lačeńnia, dyfierencyravać padychod da tych, chto ŭpieršyniu traplaje ŭ ŁPP, i chto tam byŭ užo bolš za dva razy. Ciapierašnija źmianieńni ŭ zakanadaŭstvie vyklučajuć z šerahu asobaŭ, jakich možna adpravić u ŁPP, tak zvanych abaviazanych, što parušyli pracoŭnuju dyscyplinu (naprykład, baćki, pazbaŭlenyja pracoŭnych pravoŭ, jakija musiać kampiensavać dziaržavie vydatki na ŭtrymańnie ichnych dziaciej) — hetaje novaŭviadzieńnie Pavieł Sapiełka ličyć pazityŭnym.
Pavodle pravaabaroncy, ŁPP, akramia Biełarusi, siońnia zachavalisia ŭ Prydniastroŭi, adnak tam krychu inšy padychod — na prymusovaje lačeńnie nakiroŭvajuć tych, chto admoviŭsia ad dobraachvotnaha.
Psichijatryja i narkałohija ŭ Biełarusi dahetul karnyja
Pavodle lekara-psichijatra Paŭła Pierapiołkina, lačeńnie zaležnaści ŭ ŁPP nie praduhledžana, choć peŭnyja zachady, nakiravanyja na stvareńnie niepieranosnaści ałkaholu, mohuć užyvacca.
«Heta vykarystańnie lekaŭ, naprykład, teturam, mietranidazoł, jakija, pry ŭžyvańni ałkaholu vyklikajuć niepryjemnyja pačućci i paharšeńnie stanu. Nieefiektyŭnaść hetych mietadaŭ paćviardžajecca dziesiacihodździami. Tak jak i nieefiektyŭnaść samich ŁPP vidavočnaja pa niaspynnaj ałkahalizacyi nasielnictva, rostu kolkaści zaležnych asobaŭ, u tym liku i tych, jaki nakiroŭvajuć u ŁPP, ab čym śviedčać i namahańni rasšyryć praktyku nakiravańnia ŭ ich, paŭtornych nakiravańniach u ŁPP, dalejšym užyvańni ałkaholu i narkotykaŭ asobami, jakija vyzvalilisia z ŁPP, — kaža lekar. — Z umoŭna pazityŭnych momantaŭ možna adznačyć tolki toje, što čałaviek peŭny čas znachodzicca va ŭmovach, jakija vyklučajuć užyvańnie, i jon hety čas nie psuje svoj arhanizm psichaaktyŭnymi rečyvami. Ale hetym ni małuju dolu nielha abhruntavać supraćpraŭnaje pazbaŭleńnie voli».
Prablema zaležnaściaŭ i ich lekavańnia ŭ Biełarusi, u tym liku, vynikaje z taho, što psichijatryja i narkałohija ŭ našaj krainie nie adyšli ad karnych pryncypaŭ, i heta datyčyć nie tolki ŁPP, kaža spadar Pavieł. Navat prosta nahlad u narkołaha nie redka maje karny charaktar.
«Budzieš pić — my ciabie na ŭlik pastavim!». Jak u takim stanie možna kazać ab matyvacyi ludziej źviartacca pa dapamohu? — pytajecca lekar. — Zrazumieła, zaležnyja ludzi namahajucca naadvarot, abyści mahčymaść trapić u pole zroku lekara. Tak i ŁPP vykonvaje «prafiłaktyčnuju» funkcyju vyklučna ŭ kantekście taho, što čałaviek baicca ŭ im apynucca. I nie pierastaje ŭžyvać, a namahajecca «nie traplacca».
ŁPP nie vyrašajuć, a tolki pahłyblajuć prablemu zaležnaściaŭ
Efiektyŭnaść pieraadolvańnia zaležnych pavodzinaŭ naŭprost źviazanaja z uśviedamleńniem čałaviekam najaŭnaści ŭ jaho prablemy i imknieńniem atrymać dapamohu, kaža lekar. U toj ža čas, pavodle spadara Pierapiołkina, prymusovaje lekavańnie zaležnaści isnuje ŭ šerahu krain i čaściej za ŭsie jano źviazanaje z hrupavoj terapijaj.
«I heta ŭžo maje peŭny sens, bo hrupavaja dynamika, tak ci inakš, upłyvaje na stan i pavodziny čałavieka, žadaje jon taho albo nie. Ale hetyja mietady nie majuć i blizka ničoha ahulnaha z našymi ŁPP», — kaža lekar.
Spadar Pavieł ličyć, što ŭ Biełarusi ŁPP vykonvajuć peŭnuju sacyjalnuju funkcyju — jany na peŭny čas zdymajuć kłopat z asiarodździa zaležnaj asoby.
«Ale i heta nie bolš čym iluzija i instrumient manipulavańnia režymu, — kaža lekar. — Kali ludzi, źniasileŭšy ad ułasnaj baraćby z zaležnaściu blizkaha, užo prosta kryčać u prastoru: dy zrabicie ŭžo choć što-niebudź, ułady jak raz i prapanujuć im heta «što-niebudź». Na nievialiki čas jany pazbaŭlajuć ludziej peŭnych turbot, ale pa viartańni zaležnaha z ŁPP hetyja turboty, čaściej za ŭsio, nie tolki praciahvajucca, ale i ŭzmacniajucca i pašyrajucca, što pahłyblaje i biez taho surjoznuju prablemu».
Pavieł Pierapiołkin pierakanany, što isnavańnie ŁPP parušaje bazavyja pravy čałavieka i nie maje ni pravavoha, ni miedyčnaha, ni maralnaha abhruntavańnia.
Na dadzieny momant u Biełarusi naličvajecca 8 lačebna-pracoŭnych prafiłaktoryjaŭ, ź ich try — žanočyja. Usie ŭstanovy znachodziacca ŭ padparadkavańni Ministerstva ŭnutranych spravaŭ. Viedamstva płanuje pašyracca ŭ hetym nakirunku.
Pavodle Ukaza Alaksandra Łukašenki № 333 ad 19 kastryčnika, u trochmiesiačny termin papraŭčaja kałonija № 5 u Ivacevičach pavinna być likvidavanaja, a na jaje miescy stvorany lačebna-pracoŭny prafiłaktoryj № 8.
Što zapisana aficyjnaj pryčynaj śmierci adzinaha syna Jarmošynaj?9
Kamientary