Danyja novaha daśledavańnia pa biełarusach u Litvie — niečakanyja vysnovy
Vysnovy istotna adroźnivajucca ad vynikaŭ sacyjałahičnych apytańniaŭ. Kolkaść palityčnych mihrantaŭ i ajcišnikaŭ, što pierajechali, zusim nie taja, jakuju ŭjaŭlali raniej.
28 lutaha ŭ Vilni byli pradstaŭlenyja vyniki daśledavańnia mihracyjnych pracesaŭ ź Biełarusi ŭ Litvu za apošnija 20 hadoŭ. Pravodziŭ daśledavańnie instytut «Palityčnaja śfiera» ŭ ramkach prajekta European Network for Belarus.
Istotnuju ŭvahu na mihracyju źviarnuli paśla 2020 hoda. U adroźnieńnie ad inšych, hetaje daśledavańnie było zasnavanaje nie na ankietavańni ci intervju, a na zbory i analizie šyrokaha masivu statystyčnych danych pra hramadzian Biełarusi ŭ Litvie. U pieršuju čarhu vykarystoŭvalisia danyja Departamienta mihracyi MUS Litvy i śpiecyjalnaja statystyka litoŭskaha Ministerstva adukacyi.
Daśledavańnie dazvoliła vyznačyć kolkaść hramadzian Biełarusi ŭ Litvie, ich śfieru zaniataści i miesca navučańnia, kvalifikacyju, uzrostavuju i pałavuju strukturu, suadnosiny palityčnaj i pracoŭnaj mihracyi, upłyŭ na mihracyjnyja pracesy palityčnaha kryzisu 2020 i vajny va Ukrainie 2022 hoda, uzrovień mihracyi siemjaŭ ź dziećmi i inšaje.
Analiz danych dazvalaje atrymać zasnavanaje na faktach ujaŭleńnie pra pamier, skład, pryčyny i historyi farmavańnia novaj biełaruskaj dyjaspary ŭ Litvie, taksama pierahledzieć šmat mifaŭ i stereatypaŭ u dačynieńni da jaje.
Vysnovy aŭtaraŭ istotna adroźnivajucca ad vynikaŭ daśledavańnia biełaruskaj dyjaspary ŭ Litvie, zasnavanych na sacyjałahičnych apytańniach. U 2022 hodzie było nie mienš za try takija apytańni i ŭsie jany mieli istotnyja prablemy.
1. Usiaho ŭ Litvie žyvie da 48 tys. hramadzian Biełarusi (realnaja ličba moža być mienšaj, ale naŭrad ci mienšaj za 40 tys.). Ź ich paśla kryzisu 2020 pryjechała 19-25 tys. Heta značyć, pałova — heta «staraja» mihracyja.
Andrej Kazakievič na padstavie hetaha adznačaje: «Usie daśledavańni, dzie siarod apytanych pad 80% i bolš pryjechała paśla 2020 hoda, majuć prablemu z reprezientatyŭnaściu».
2. Palityčnaja mihracyja składaje 30-50% ad tych, chto pryjechaŭ, heta značyć, dzieści 9-12 tysiač. Heta ŭ hienieralnaj sukupnaści kala 25%.
Kazakievič padkreślivaje: «Navat kali ŭsich, chto pryjechaŭ paśla 2020 hoda, zapisać u «palityčnyja» (što daloka nie tak), atrymajecca tolki pałova».
3. Struktura pavodle połu. U mihracyi ź Biełarusi ŭ Litvu daminujuć mužčyny (70-90 pracentaŭ). U adroźnieńnie ad mihracyi ŭ Niamieččynu i Italiju, dzie žančyn jakraz kala 70%.
4. Śfiera zaniataści. Tut absalutna daminuje transpart i łahistyka. U hetych śfierach u 2021 hodzie było pracaŭładkavana 68,82% hramadzian Biełarusi. Jašče 16,2% byli zaniatyja ŭ budaŭnictvie, a 4,8% — u apracoŭčaj pramysłovaści. Dola IT na rynku pracy — 5,58 pracenta.
Pa słovach Andreja Kazakieviča, «navat kali ŭsich časova nie zaniatych i h.d. adnieści da «tvorčych» halin, śfiery absłuhoŭvańnia i da taho padobnaha, na łahistyku i inšaje pryjdziecca kala pałovy. Heta značyć, vielmi daloka ad IT-NDA-hłamurnaha vobraza, jakija budujuć ŚMI».
5. Siamiej ź dziećmi pierajechała paśla 2020 hoda kala 300. Usiaho takich u Litvie kala 500. 63,7% atrymlivajuć adukacyju na ruskaj movie, 15,7% — na biełaruskaj, 13,5% — na litoŭskaj, 7,1% — na inšych. Litoŭskija dziciačyja sady naviedvajuć 110 biełaruskich daškolnikaŭ.
6. Padstavy dla pražyvańnia. Na kaniec 2022 hoda časovy vid na žycharstva (VNŽ) u Litvie mieli 30 815 biełarusaŭ (u 2021-m — 20 550, u 2020-m — 13 088). Dazvoł na pastajannaje pražyvańnie da kanca minułaha hoda byŭ vydadzieny 505 hramadzianam Biełarusi.
Jak adznačajuć aŭtary, vyniki mohuć być karysnymi dla vyznačeńnia zapatrabavańniaŭ i intaresaŭ, stratehii kamunikacyi i pracy z dyjasparaj, a taksama prahnazavańnia jaje raźvićcia.
Kamientary