I kala Drazdoŭ, i ŭ lesie ŭ Ściapiancy. Dzie ŭ Minsku pabudujuć novyja damy
Sioleta nas čakaje niekalki budaŭničych cudaŭ. Kali ŭsio atrymajecca, Minsk pryraście pa-sapraŭdnamu znakavymi abjektami, a za mietry ŭ niekatorych ź ich moža pačacca surjoznaje palavańnie z boku dolščykaŭ. Charakterna, što ŭ 2023-m pravić bal buduć stroha UKB, pakolki kamiercyjnyja zabudoŭščyki zapas ziamli vyčarpali i ničoha novaha nam pakul nie prademanstrujuć. Što dzie budzie pabudavana, pahladzieŭ Onliner.by.
Byŭ les, a stanie elitny ŽK z taŭnchausami i katedžami
Sapraŭdny furor u kancy 2022-ha zrabiła navina pra zabudovu terytoryi ŭ miežach vulic Padlesnaja — Parnikovaja — Dačny prajezd. Hety ŭčastak ziamli ŭ Ściapiancy-2 navat nie razhladaŭsia jak patencyjnaja budplacoŭka: usio ž taki husty sasnovy les u miežach horada sustrenieš nie tak časta — treba šanavać. Tak, kaliści ŭ minskich uładaŭ była ideja akulturyć hety ŭčastak — pieratvaryć jaho ŭ haradski park z atrakcyjonami, spartyŭnymi placoŭkami i šapikami ź ježaj i napojami, ale nie bolš. I tut — taki pavarot: vialiki i «raznapłanavy» žyły kompleks.
Jak mienavita budzie vyhladać ŽK «Utulny», pakul nie jasna: prajekt jašče pavinien prajści ekśpiertyzu i atrymać uchvaleńnie na ŭsich uzroŭniach. Tamu ŭ «Minskbudzie», jaki i budzie zajmacca zasvajeńniem terytoryi, nie stali raskryvać padrabiaznaści. Ale budaŭniki paabiacali, što kvartał budzie «zialonym» — z maksimalna mahčymym zachavańniem nasadžeńniaŭ. Zrešty, hledziačy na pieršyja rendary, razumieješ, što biez maštabnaj vysiečki ŭsio ž nie abyścisia: pasprabuj «pasadzi» taki šmatpaviarchovik, padviadzi da jaho kamunikacyi i zabiaśpieč prajezd techniki.
Taksama viadoma, što ŭ cichim i prestyžnym kvadracie pavinny vyraści nie tolki šmatpaviarchoviki. Prajektam praduhledžana budaŭnictva taŭnchausaŭ i asobnych katedžaŭ, a heta ŭžo cikava. ŽK — całkam kamiercyjny (kali ničoha nie źmienicca), tamu čarhavikam nie varta čakać zaprašeńniaŭ z vykankamaŭ. Tolki rynačnaja cana i nijakich subsidyj.
— Pierad nami staić zadača ŭžo ŭ śniežni vyjści na placoŭku z budaŭnictvam inžynierna-transpartnaj infrastruktury, — udakładniali ŭ «Minskprajekcie» jašče ŭ listapadzie. Ale pabyvaŭšy na miescy ŭ samym kancy minułaha miesiaca, my nie zaŭvažyli budaŭničaha ruchu. Značyć, usio jašče napieradzie.
«Uščylnić» Cichuju vulicu
Jašče adna cikavaja navina ad «Minskbuda»: sioleta śpiecyjalisty chočuć zajści na nieprykmietnuju vulicu, raźmieščanuju pamiž vadaschoviščam Drazdy i praśpiektam Pieramožcaŭ. Treba bolš aryjenciraŭ? Tady zhadvajcie, dzie znachodziacca handlovy centr Arena City i biznes-centr «Pakroŭski»: jany jakraz «zakryvajuć» saboj Cichuju.
Što i kazać, rajon elitny: katedžnaja i nizkapaviarchovaja zabudova, adnosnaja blizkaść da centra (pa praśpiekcie možna damčać za ličanyja chviliny), niadrenna raźvitaja infrastruktura. A z ekałahičnaha punktu hledžańnia naohuł raj (nakolki heta mahčyma ŭ miehapolisie).
Na jaki mienavita ŭčastak upaŭ vybar prajekciroŭščykaŭ, pakul nie viadoma: na Cichaj jość try pustyja plamy, jakija całkam padlahajuć zabudovie. I ŭsie try varyjanty niadrennyja: niešta bližej da lesu i vady, niešta — da praśpiekta i «cyvilizacyi».
Start budaŭnictva zapłanavany na pačatak 2023 hoda. Heta budzie žyły kompleks, jaki «nie maje pa architektury anałahaŭ u horadzie Minsku». Adpaviedna, možna vykazać zdahadku, što i hety prajekt budzie całkam kamiercyjnym. Ale ŭ takim miescy sam boh zahadaŭ zarablać pa poŭnaj.
Uspomnili pra «Hałandski kvartał»
A voś, narešcie, i dla čarhavikoŭ dobryja naviny padjechali. Pryčym jakija! Viestki z hetych krajoŭ čakali z 2018 hoda. Mienavita tady hałoŭny architektar Minska zajaviŭ, što ŭ miežach vulic Arłoŭskaja — Staravilenski trakt — zavułak Navavilenski budzie pabudavany «Hałandski kvartał». Pryčym anansavaŭsia nie zvyčajny «panelnik», a sučasny ŽK z damami źmiennaj pavierchavaści (ad troch da piaci) i aryhinalnymi fasadami».
Na vyciahnutym učastku chacieli raźmiaścić 83 kvatery i dvuchpaviarchovy parkinh z ekspłuatavanym dacham. Mnohija minčuki pačali ablizvacca, hledziačy na prajekt (i adkładać hrošyki na budučuju kuplu). Ale hod za hodam pierachod ad słoŭ da spravy tak i nie adbyvaŭsia.
I voś śvietły pramień u ciomnym carstvie: na piśmovy zapyt niezaležnaha ekśpierta pa žyłoj nieruchomaści Natalli Litoŭskaj u UKB Centralnaha rajona adkazali, što prajektnaja dakumientacyja ŭžo raspracavana, zaklučeńni «Hałoŭbudekśpiertyzy» atrymanyja, u druhim kvartale 2023-ha pavinny pačać budaŭnictva.
Budziem spadziavacca, što za doŭhija hady prajekt nie spraściŭsia da niepaznavalnaści i na vychadzie my taki atrymajem stylny ŽK, u jakim zachočuć žyć ludzi. Pakul ža na budučaj placoŭcy ŭsio pa-staromu, nijakich budaŭničych namiokaŭ.
Vialikaja budoŭla na Vyhockaha/Miadziołki
Heta, viadoma, uskraina Minska, ale ŭ toj ža čas heta mahčymaść dla tysiač siemjaŭ abzavieścisia ŭłasnym žyllom u novym domie. I pa adnosna padobnym košcie, bo budavać na pustcy buduć tolki dla čarhavikoŭ.
Kala navinak pačnuć asvojvać novy ŭčastak ziamli, stała viadoma ŭ žniŭni minułaha hoda. Tady ž stała zrazumieła, što kompleks budzie vielmi ščylnym: šerahi šmatpaviarchovak, admalavanych na rendary, uražvajuć. Ale zatoje dvary abiacajuć zrabić pryhožymi i sučasnymi.
Zakazčykam asvajeńnia hetaj terytoryi vystupaje «Minskbud», hienpadradčykam — Zavod efiektyŭnych pramysłovych kanstrukcyj (ZEPK). Novyja kvartały raźmieściacca na svabodnaj terytoryi praz darohu ad užo isnujučaj zabudovy pa vulicy Paŭliny Miadziołki. Usiaho zapłanavana ŭźvieści 10 dźviuch— abo trochsiekcyjnych 19-paviarchovych damoŭ u novaj sieryi ZEPK. Ahułam žyllo budzie źmiaščać bolš za 18 kvater. Budučym dolščykam abiacajuć dobryja płaniroŭki: prastornyja žyłyja pakoi, vialikija kuchni, dva sanvuzły. Unutry adnaho kvartała raźmieścicca dziciačy sad na 350 miescaŭ, unutry inšaha — škoła na 1020 navučencaŭ. Dla zachoŭvańnia transpartu płanujecca ŭźvieści dźvie šmatuzroŭnievyja stajanki, adna ź jakich budzie z ubudavanymi pamiaškańniami, dzie zmohuć raźmiaścicca abjekty absłuhoŭvańnia.
Charakternaja asablivaść — aciapleńnie i padahreŭ vady ŭ novaj zabudovie buduć za košt elektryčnaści. Miarkujecca vykarystoŭvać tak zvanuju suchuju schiemu enierhazabieśpiačeńnia, to bok elektrakanviektary dla abahravańnia pamiaškańniaŭ i bojlery dla padahrevu vady ŭ kožnaj kvatery.
Pakul heta samaja «žyvaja» budplacoŭka (z novych) u horadzie: pa terytoryi ŭžo jeździć budaŭničaja technika (prakładvajucca inžyniernyja sietki, vykonvajecca viertykalnaja płaniroŭka placoŭki, zdymajecca hrunt i vyznačajucca miescy dla budučych katłavanaŭ). A za niepasrednaje ŭźviadzieńnie dvuch pieršych damoŭ budaŭniki voźmucca ŭ druhim kvartale nastupnaha hoda.
Techniku — na Zacharava
Jašče adno pryvitańnie ź minułaha. Zabudovu kvartała ŭ miežach vulic Andrejeŭskaj i Zacharava anansavali jašče vosieńniu 2021 hoda. Pačać raboty abiacali ŭ siaredzinie 2022-ha. Ale paśla hučnaj prezientacyi nastupiła poŭnaje zacišša. Pryčym navat znosu starych pabudoŭ (a ich tut dastatkova) nie ŭbačyli. Choć, dumajecca, placoŭka cikavaja mnohim minčanam: tut, viadoma, jość svaje niedachopy ŭ vyhladzie čyhunki i svojeasablivaj pramzony, ale i plusoŭ chapaje, bo da centra horada rukoj padać, a infrastruktura ŭžo paśpieła skłaścisia.
Da taho ž sam ŽK abiacali zrabić davoli simpatyčnym: sučasnyja formy, aktualnyja kolery fasadaŭ, «hulnia» z voknami. «Niadaŭna Kamitet architektury i horadabudaŭnictva Minharvykankama ŭchvaliŭ našu kancepcyju ź niekatorymi karekciroŭkami. Ciapier treba ŭnieści ich u dakumientacyju. Dumaju, što ciaham paŭtara miesiaca my heta zrobim i praciahniem prajektavańnie», — udakładniali vosieńniu minułaha hoda ŭ «Minskbudzie».
Jak bačym, praces idzie, i, vierahodna, užo sioleta za placoŭku narešcie voźmucca. Prynamsi, na hrandyjozny znos možna raźličvać — zabudoŭščyk navat choča vydzielić čerhi, kab pracavać rytmična i biez błytaniny. A ŭžo kali budzie čysta, budavać nie prablema.
Pa płanie ŭ hetaj častcy horada pavinna źjavicca piać słupkoŭ na 30 tys. kvadratnych mietraŭ žylla, z zakrytaj ad aŭtamabilaŭ zonaj adpačynku i hulniavymi placoŭkami. Pa pierymietry kompleksu buduć raźmiaščacca mašyna-miescy.
Zhodna ź pieršapačatkovaj kancepcyjaj, žylla dla majučych patrebu na Andrejeŭskaj — Zacharava nie praduhledžana. Kvatery płanavali realizoŭvać na kamiercyjnych umovach. Paźniej daviedajemsia, jakija mienavita karekciroŭki byli ŭniesieny ŭ prajekt i jak mocna jany paŭpłyvajuć na abličča i «ŭtrymańnie» žyłoha kompleksu.
Šmat mietraŭ u Masiukoŭščynie
Hetyja abšary, što kaliści byli pustkami, pryvatnym siektaram i raznamasnymi pabudovami, dačakalisia narešcie svajho budaŭničaha času (a to ŭsio znos dy znos). U 2023-m rabočyja płanujuć zajści na šyrokuju terytoryju ŭ miežach vulic Michasia Łyńkova — Piatra Hlebki — prajezdu Masiukoŭščyna. Dla zručnaści ŭčastak razabjuć na dźvie častki — Masiukoŭščynu-3 i Masiukoŭščynu-4, a za ŭźviadzieńnie damoŭ voźmucca ŭžo bližej da leta.
Prajekt choć i maštabny, ale z dušoj: damy źmiennaj pavierchavaści, a fasadnuju nudu raźviaduć erkierami i jarkimi kvietkami. «Novaja Baravaja» na minimałkach.
Takim čynam, čaho ž čakać? U Masiukoŭščynie-4 budzie čatyry žyłyja damy (na 416 kvater) vyšynioj ad 5 da 10 pavierchaŭ. Jašče dva damy — vyšynioj ad 5 da 9 pavierchaŭ. Damy zhrupujuć pa dva, kab atrymać utulnyja dvary, svabodnyja ad transpartu. Płoskasnyja parkoŭki raźmieściacca zvonku kvartała.
Masiukoŭščyna-3 budzie značna bolšaj. Tut vyraście 18 damoŭ vyšynioj ad 7 da 16 pavierchaŭ i jašče piać 19-paviarchovych słupkoŭ. Usiaho — 3100 kvater. Budynki zapłanavany ŭ roznych kanstrukcyjach ad MAPIDa i Minskaha domabudaŭničaha kambinata. Tut taksama namiečany zakrytyja dvary, płoskasnyja stajanki vyniesienyja za ich miežy. Da dźviuch hrup vysotak zaprajektavanyja padziemnyja parkoŭki na 200 miescaŭ kožnaja. Pa detalovych płanach taksama zakładziena try dziciačyja sadki i dźvie škoły.
Chto moža raźličvać na žyllo na miescy byłoha vajennaha haradka? Čarhaviki i šmatdzietnyja siemji. I, budziem spadziavacca, u novym kvartale vyraście mienavita toje, što namalavana na rendary.
Znos na Filimonava i budaŭnictva doma dla «raśsialencaŭ»
Da ŭčastka niedaloka ad Zaparožskaj płoščy i Ślapianskaj vodnaj sistemy budaŭniki chacieli padstupicca ŭžo daŭno. Spyniała tolki adna vielmi istotnaja akaličnaść — nieabchodnaść znosu starych pabudoŭ. A tak kvartał u miežach vulic Filimonava — Staletava prosta cud (i sapraŭdnaje zołata). Ale bolš za šeść dziasiatkaŭ dvuchpaviarchovak sami siabie nie źniasuć, a tamu, abliznuŭšysia, budaŭniki adsoŭvali płany pa zavajovie hetaha kvadrata ŭ doŭhuju skryniu.
— Hetaja placoŭka z adsialeńniem i znosam. Znos vydzieleny ŭ asobnyja čerhi. Kvartał №3 užo padrychtavany da znosu, źnieści treba budzie čatyry staryja, jakija nie prydatnyja pa normach dla pražyvańnia žyłyja damy (try dvuchpaviarchovyja i adzin trochpaviarchovy). Usie pravy hramadzian tut realizavanyja. U budučym hodzie pačniom budaŭnictva na svabodnaj ad znosu placoŭcy pieršaha žyłoha doma dla tych, chto maje patrebu, — №3.2 pa hienpłanie, a taksama ŭźviadzieńnie jašče adnaho (dvuchsiekcyjnaha 19-paviarchovaha) — №3.3 pa hienpłanie. Raspracoŭka prajektnaj dakumientacyi na zaviaršalnaj stadyi. Šmatpaviarchovik pryznačany dla raśsialeńnia žycharoŭ damoŭ, jakija iduć pad znos.
— Žyłyja abjekty prajektujucca pa novaj sieryi 24-RS z kanstrukcyj Zavoda efiektyŭnych pramysłovych kanstrukcyj. Usiaho na płoščy 16,19 ha pabudujuć bolš za 100 tys. kvadratnych mietraŭ žylla (vydzielena šeść čerhaŭ budaŭnictva). Praduhledžana taksama raźmiaščeńnie parkinhaŭ i abjektaŭ sacyjalnaj infrastruktury, — raskryvaje karty načalnik upraŭleńnia kapitalnaha budaŭnictva DVA «Minskbud» Ryhor Šakolin.
Stareńkija dvuchpaviarchoviki i praŭda vyhladajuć sumna. Tak što novyja damy pryjducca darečy. Abiacanyja jarkija kolery fasadaŭ i panaramnyja vokny zrobiać zabudovu viesialejšaj.
Taja samaja Vałhahradskaja
A ŭ hetym kutku raboty viaducca ź leta minułaha hoda. Za pačatkam hrandyjoznaha znosu nazirali ŭsie razam. Častka dvuchpaviarchovikaŭ i dziasiatak siadzib ŭžo źnikli z tvaru ziamli. Ale niekatoryja pabudovy ŭsio jašče na miescy ŭ čakańni, kali ž koŭš ekskavatara dakraniecca da cahlanych ścien, kab pieratvaryć ich u budaŭničaje śmiećcie.
Na samaj spravie miesca dla zabudovy vydatnaje, i mnohija chacieli b tut žyć: kvadrat u miežach vulic Łahojski trakt — Vałhahradskaja — Knoryna — Sievastopalskaja ŭjaŭlaje saboj hetkuju załatuju siaredzinu, kali pad voknami jašče cicha, ale da horada — chviliny jazdy.
Zakazčykami budaŭnictva na hetym učastku vystupajuć UKB Centralnaha i Savieckaha rajonaŭ. Jany buduć uzvodzić šeść 16-paviarchovych damoŭ i parkinh na 362 mašyna-miescy. Umovy ŭdziełu ŭ budaŭnictvie pakul nie ŭdakładniajucca.
Małapaviarchoviki na Kalcova
Žyć u horadzie, ale pry hetym u dvuch— abo trochpaviarchovaj novabudoŭli chacieli b mnohija. Adnak pašancuje tolki tym, chto žyvie ŭ čakańni palapšeńnia žyllovych umoŭ. Prosta zaraz niedaloka ad Cnianskaha vadaschovišča, u 4-m zavułku Kalcova, viadziecca budaŭnictva charakternych va ŭsich sensach damoŭ.
Pracami zajmajecca UKB Savieckaha rajona, jaki ŭžo nazapasiŭ bietonu, kieramičnych błokaŭ i inšych nieabchodnych budmateryjałaŭ. U kožnym z novych damoŭ budzie pa dva padjezdy: u pieršym usiaho 16 kvater, u druhim — 20, u trecim — 24. Na vybar tolki trojki i čaćviorki, inšych płanirovak niama.
Čystavoje azdableńnie ŭ novabudoŭlach nie praduhledžana, tak što ramont treba budzie hruntoŭny. Ale zatoje miesca i prajekt — na zajzdraść. Pobač z budynkami abstalujuć parkoŭku na 60 miescaŭ i dva viełaharažy na 15 rovaraŭ. Terytoryju dobraŭparadkujuć: dadaduć dziciačyja placoŭki, łaŭki, zrobiać azielanieńnie. Skončyć chočuć da maja 2023-ha.
Damy na Hurskaha
Rajon vulicy Hurskaha kaliści aktyŭna zabudoŭvaŭsia žyllom dla tych, chto maje patrebu ŭ palapšeńni žyllovych umoŭ. Kolki minčan atrymali svaje mietry ŭ panelnych damach — nie źličyć. I voś u kvartała adkryvajecca druhoje dychańnie. Z paślasmakam znosu.
Hetym razam budaŭniki zapłanavali źnieści 50 siadzib, a na ich miescy pabudavać šmatpaviarchoŭki na 120 tys. «kvadrataŭ» žylla. Kali ciapier na ŭčastku žyvie ŭsiaho 300 čałaviek, to paśla zaviaršeńnia prajekta budzie kala 4500.
Naohuł źmieny chočuć realizavać da 2030 hoda, pieršy etap — da 2025-ha. Pačnuć, jak zvyčajna, sa znosu pryvatnaha siektara, potym užo buduć uzvodzić žyłyja damy i abjekty nakštałt dziciačaha sadka, kramy. Taksama prajektam praduhledžana rekanstrukcyja vulic Panamarenki i Hurskaha.
Što tam kala «Lavady»?
Znos siadzibaŭ i budaŭnictva novych damoŭ moža pačacca i zusim u inšym kutku stalicy. Tak, letam 2022-ha na hramadskaje abmierkavańnie vynosiŭsia prajekt pierarobki staličnaha ŭčastka ŭ miežach vulic Ščadryna — Navavilenskaja — zavułak Čarviakova — Pryharadnaja — Haja. Sutnaść jaho była prostaja: pryvatnyja damy — znosim, šmatpaviarchovyja — budujem, darohi — prakładvajem. Viadoma, ułaśniki byli nie zhodnyja z takim raskładam, aficyjnyja sustrečy prachodzili vielmi emacyjna, ale PDP u vyniku zaćvierdzili.
Asvoić 109 ha nie tak i prosta, navat kali praź ich budzie pralahać daroha da pakul jašče mifičnaha «Paŭnočnaha bieraha». Tamu źjaŭleńnia budaŭničaj techniki ŭžo zaŭtra tut možna nie čakać. I ŭsio ž padčas prezientacyi prajekta pradstaŭnik UKB adznačyŭ, što znos i adsialeńnie damoŭ bližej da vulicy Arłoŭskaj mohuć pačacca ŭžo ŭ kancy 2023 hoda. Jak tolki choć by častka terytoryi budzie rasčyščana, na joj pabudujuć pieršy šmatkvaterny žyły dom, u jaki možna budzie adsialić ludziej z žylla, jakoje znosiać.
— Praduhledžany častkovaja transfarmacyja siadzibnaj zabudovy, budaŭnictva šmatkvaternych žyłych damoŭ, a taksama rekanstrukcyja boksavych haražoŭ i ŭźviadzieńnie zamiest ich šmatuzroŭnievych haražoŭ-stajanak. Darečy, pad apošni punkt padpadajuć adrazu try adpaviednyja kaapieratyvy, — udakładniała načalnik upraŭleńnia architektury i budaŭnictva administracyi Centralnaha rajona, hałoŭny architektar Nadzieja Aŭdziejeva. — Akramia taho, u płanach na hetaj terytoryi raźmiaścić abjekty hramadskaha pryznačeńnia.
Značnaja transfarmacyja siadzibnaj zabudovy, kali hladzieć pa karcie, čakaje terytoryju źleva ad Daŭhinaŭskaha traktu. Učastak sprava źmienicca niaznačna: płanujecca raźmiaščeńnie šmatkvaternaj nizkaščylnaj zabudovy i hramadskich abjektaŭ. Jany buduć budavacca i rekanstrujavacca kropkava. U cełym pa prajekcie žyły fond składzie kala 355, 7 tys. m2. Ź ich 234,5 tys. m2 — šmatkvaternaja zabudova, 121,2 tys. m2 — siadzibnaja.
Byvaj, «Hulivier»
U heta składana pavieryć, ale daŭhabud «Huliviera», jaki sprabavali pradać nie adzin i navat nie dva razy, zdabyŭ budučyniu. Bietonny «škilet», jaki hladzieŭ na vulicu Prytyckaha ź dziasiatak hadoŭ, demantujuć, a na jaho miescy ŭźviaduć žyły kompleks. Pryčym mietry dastanucca jak čarhavikam, tak i ŭsim žadajučym. Daručyli hanarovuju misiju UKB Minharvykankama.
Pakul katłavan usio taki ž biezžyćciovy, ale ž i prajekt treba raspracavać. A ŭličvajučy maštab, sprava heta nie chutkaja.
Vyhladać ńju-«Hulivier» budzie tak: čatyry słupki i dźvie «ściany» u bieła-šera-zialonych kolerach. «Ścieny» buduć u indyvidualnym vykanańni i pavyšanaj kamfortnaści. Bolš za toje, dla «manalitak» praduhledzieli padziemny parkinh. A voś «śviečki» — dobra znajomyja nam mapidaŭskija M-111-90, ale navat u hetym vypadku zhadvajecca padziemny dvuchuzroŭnievy parkinh.
«Sposab budaŭnictva abjektaŭ (dla hramadzian, jakija majuć patrebu ŭ palapšeńni žyllovych umoŭ abo (albo) nie majuć patrebu) vyznačajecca miascovymi vykanaŭčymi i rasparadčymi orhanami paśla raspracoŭki prajektna-kaštarysnaj dakumientacyi i atrymańnia stanoŭčaha zaklučeńnia ekśpiertyzy», — udakładniaje zabudoŭščyk.
Zaklučać dolevyja dahavory płanujecca tolki ŭ IV kvartale 2023-ha — I kvartale 2024-ha.
I jašče z cudoŭnych pieraŭtvareńniaŭ: daŭhabud hatela Hyatt taksama vyrašana pierarabić u ŽK. Budziem spadziavacca, što pracy pačnucca sioleta (chacia b prycanicca vielmi cikava).
Što zapisana aficyjnaj pryčynaj śmierci adzinaha syna Jarmošynaj?7
Kamientary