131 adličeńnie, 23 kryminalnyja spravy. Čamu 12 listapada niekali stanie adznačacca jak Dzień studenta
My sabrali ŭsiu statystyku pra studencki ruch u Biełarusi.
Letapis padziej va ŭniviersitetach zafiksavali sami studenty ŭ dakumientalnym filmie «Gaudeamus». My ž vyrašyli sabrać u adnym artykule ličby i paraŭnać sioletnija padziei z pratestami biełaruskaha studenctva ŭ inšyja hady.
https://t.me/studentyBY/3727
U padrychtoŭcy artykuła nam dapamahli aktyvisty Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ i Sumlennaha ŭniviersiteta.
Ahulnyja ličby represij
Pa infarmacyi Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ i Studenckaj inicyjatyŭnaj hrupy, paśla apošnich prezidenckich vybaraŭ zatrymlivali sotni studentaŭ.
«490 studentaŭ źviarnulisia pa dapamohu ŭ Sumlenny ŭniviersitet. Heta tolki tyja, chto paciarpieŭ ad cisku administracyi: byŭ adličany za hramadzianskuju aktyŭnaść, atrymaŭ vymovy ci zaŭvahi, byŭ pazbaŭleny stypiendyi ci internatu», — raskazała «Našaj Nivie» lidarka «Sumlennych ludziej» Alena Žyvahłod.
131 student byŭ adličany. Bolš za ŭsio «vykinuli» z BNTU: ažno 55 čałaviek.
23 čałavieki nabyli status padazravanych u kryminalnych spravach.
12 listapada ŭvohule staŭ čornym dniom dla studenckaha aktyvu: tady za kratami apynulisia Maryja Kalenik, Vika Hrankoŭskaja, Ksienia Syramałot, Jahor Kaniecki, Hleb Fincer, Jania Arabiejka, Kasia Budźko, Illa Trachtenbierh, Naścia Bułybienka. Usie jany zastajucca ŭ SIZA.
«U realnaści ličby represij, viadoma, šmat bolšyja», — adznačaje Darja Rubleŭskaja, siabroŭka Rady Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ. «Niekatoryja studenty_ki nie chočuć apubličvańnia ci zaniasieńnia ŭ statystyku. Da taho ž, Studenckaja inicyjatyŭnaja hrupa nie maje ščylnaj suviazi ź niekatorymi ŭniviersitetami ŭ rehijonach: jany chvalujucca za biaśpieku ci pakul nie hatovyja jadnacca».
BNTU ŭ antylidarach
BNTU nie prosta tak staŭ antyrekardesmenam u płanie adličeńniaŭ: mienavita jaho studenty adnymi ź pieršych vyjšli na pratest 1 vieraśnia, a administracyja zaŭziata vyklikała siłavikoŭ, kab jaho patušyć.
Paśla hetaha studenctva źviartałasia da administracyi, adnak pa reakcyi stała vidavočna, što nijakaj padtrymki i dapamohi nie budzie: aktyŭnym prosta pačali pomścić. Tak stała, naprykład, sa studentkaj 4-ha kursa Viktoryjaj Hrankoŭskaj. Spačatku jaje adličyli, a ciapier jana treci miesiac znachodzicca ŭ SIZA i čakaje svajoho losu ŭ miežach 342-ha artykuła Kryminalnaha kodeksa (hrupavyja dziejańni, jakija hruba parušajuć hramadski paradak).
Vialikaja kolkaść zatrymańniaŭ była zafiksavanaja ŭ ścienach BDUIR: viadoma minimum pra 90 vypadkaŭ. Naziralniki źviazvajuć heta z tym, što va ŭniviery adrazu byli vielmi hučnyja i śmiełyja akcyi.
«U chranałohii pratestaŭ studentaŭ BDUIR było zanadta šmat kropak niezvarotu: zatrymańnie i źbićcio ŭ RUUS studenta Michasia Kłačkova, razhon akcyi la korpusa ŭ padtrymku Michasia, pramova Źmitra Mazury, hvałtoŭnaje zatrymańnie i sutki Źmitra Mazury, zatrymańnie Arcioma Vinakurava i Volhi Fiłatčankavaj… Hetyja studenty_ki prosta nie mahli nie vychodzić, bo niespraviadlivaść cisnuła z usich bakoŭ. Čym bolš vychodzili, tym bolš było zatrymańniaŭ, na vialiki žal», — ličyć Darja Rubleŭskaja.
https://t.me/studentyBY/3848
BNTU «lidziruje» ŭ cisku na studentaŭ i pa statystycy vałancioraŭ Sumlennych ludziej: 75 studentaŭ adtul źviarnulisia pa dapamohu. Z BDU takich było 45 čałaviek, BDMU — 48, MDŁU — 47, BDEU — 41, BDUIR — 38. Siarod rehijanalnych univiersitetaŭ pa dapamohu źviartalisia Brescki dziaržaŭny technałahičny ŭniviersitet (18 studentaŭ) i Hrodzienski dziaržuniviersitet (10 čałaviek).
Ale vialiki presinh na maładzionaŭ byŭ i ŭ inšych miescach: uziać tolki VDMU, dzie adnu sa studentak, Palinu Nitčanka, zatrymlivali až čatyry razy (u tym liku z padačy administracyi). U vyniku dziaŭčynu adličyli z pryčyny adnaho prapuščanaha ekzamiena: jana fizična nie mahła na jaho pryjści, bo adbyvała administracyjny aryšt.
Jak dapamahajuć aštrafavanym i adličanym?
«Usim studentam my pierš-napierš prapanoŭvajem jurydyčnuju kansultacyju, — raskazvaje Alena Žyvahłod. — Studenty, viadoma, čaściej za ŭsio cikaviacca varyjantami taho, jak praciahnuć navučańnie ŭ vypadku adličeńnia. Supołki biełarusaŭ zamiežža stvaryli arhanizacyju BeSSA, i ciapier pa ŭsim śviecie vybivajuć adukacyjanyja prapanovy dla paciarpiełych biełaruskich studentaŭ, a taksama kansultujuć i mientarać ich da samoha zaličeńnia ŭ zamiežny ŭniviersitet. Razam ź imi my stvaryli admysłovy katałoh aktualnych adukacyjnych prapanovaŭ, jaki rehularna abnaŭlajecca. Inšaja inicyjatyva dyjaspar ByLinguaHelp dapamahaje vyvučać zamiežnuju movu. My ŭsie razam damovilisia, što lepšyja rozumy z krainy vymyvać nie chočam. Tamu prahramy navučańnia prapanujem tolki tym, chto nie moža praciahvać navučacca ŭ Biełarusi praz represii režymu.
Studentam, jakija stracili stypiendyju ci miesca ŭ internacie, my šukajem varyjanty finansavaj dapamohi. Tut treba padziakavać salidarnym biełarusam, jakija padtrymlivajuć ich.
Akramia studentaŭ, pa dapamohu da Sumlennych ludziej źviarnulisia 23 vykładčyki. Bolš za ŭsio z BNTU, BDMU i BDUIRa. Dla ich šukajucca varyjanty stažyrovak (akademičnych i navukovych), a taksama stypiendyi dla raspracoŭki aŭtarskich anłajn-kursaŭ.
Z 2006 hoda dapamohu paciarpiełym praz aktyvizm akazvaŭ i praciahvaje akazvać Kamitet abarony represavanych «Salidarnaść», stvorany akurat paśla trecich prezidenckich vybaraŭ. Tady moładź taksama masava vyklučali z univiersitetaŭ.
Za 15 hadoŭ isnavańnia kamitet padtrymaŭ bolš 1500 studentaŭ. U pryvatnaści, havorka idzie pra navučalnuju prahramu Kalinoŭskaha i mahčymaść praciahnuć navučańnie za miažoj.
«Z 2006 pa 2016 hady heta była Prahrama pad umoŭnaj nazvaj KK-I: stypiendyjalnaja prahrama dla adličanych biełaruskich studentaŭ, mahistarskaja i doktarskaja prahramy, a taksama mahčymać navučańnia dla abituryjentaŭ ź siamiej represavanych. U 2016 hodździe KK-I była transfarmavanaja ŭ KK-II (hadavy navukovy paśladypłomny staž dla biełaruskaj moładzi). Na žal, takaja nieabchodnaść iznoŭ adnaviłasia ŭ 2020 hodździe. Raspačała svaju dziejnaść KK-III. Hetaja stupień stypiendyjalnaj prahramy adčynienaja dla represavanaj biełaruskaj moładzi ciaham biahučaha navučalnaha hoda», — raskazvaje zasnavalnica «Salidarnaści» Ina Kulej.
Što ciapier
Aktyŭnaść va ŭniviersitetach apošnim časam źniziłasia i ŭ suviazi z represijami, i praź situacyju z kavidam i dystancyjnym navučańniem. Ale studenty dahetul prajaŭlajuć salidarnaść z palitviaźniami, pieradajuć estafietu karotkich vuličnych maršaŭ, rasklejvajuć nalepki i raspraŭsiudžvajuć listoŭki va ŭniviersitetach.
«My ŭsie čakajem viasny i rychtujemsia da novaj chvali masavych pratestaŭ, ale viedajem, što ŭžo ŭ lutym biełarusy, u tym liku studenty, hatovyja reahavać na dziejańni tak zvanaha «Usiebiełaruskaha narodnaha schodu». U miežach našaha prajekta my raspracavali bot «Univier» u dapamohu ŭniviersiteckamu aktyvizmu. Bot dapamahaje abmieńvacca infarmacyjaj pra akcyi va ŭniviersitecie ananimna i biaśpiečna. Ciapier da jaho dałučyłasia bolš za try tysiačy studentaŭ i vykładčykaŭ biełaruskich VNU. I my sa studentami rychtujem pieršuju akcyju z vykarystańniem bota», — dzielicca aktyŭ «Sumlennych ludziej».
A što było ŭ minułyja hady?
Takoj vialikaj chvali represij suprać studentaŭ nie było nikoli.
«Dla paraŭnańnia: u 2015 hodzie paśla Maršu studentaŭ my zafiksavali kala 10 kiejsaŭ adličeńniaŭ, u 2017 hodzie padčas pratestaŭ «niedarmajedaŭ» było 20 vypadkaŭ».
Varta dadać, što studentaŭ u Biełarusi dušyli nie tolki ŭ paślavybarčy pieryjad. Čaho tolki vartyja zatrymańni i źbićcio ŭdzielnikaŭ akcyj «Chočam vučycca pa-biełarusku». Ci hučnaja sprava 2005 hoda z adličeńniem studentki fakulteta mižnarodnych ekanamičnych adnosinaŭ BDEU Taćciany Choma. Ci sprava 2007 hoda z vyklučeńniem-adnaŭleńniem i pryzyvam u vojska studenta-vydatnika, aktyvista Partyi BNF Źmitra Žaleźničenki.
Dzień studenta
U Hrecyi Dzień studenta — heta 17 listapada, dzień paŭstańnia ŭ Politechničnym univiersitecie Afin. Tady studenty zabarykadavali ŭvachody va ŭniviersitecki haradok. Ich žorstka razahnali, ale z hetaha pačaŭsia raspad «dyktatury čornych pałkoŭnikaŭ».
Ciapier 17 listapada — heta vychadny dzień va ŭsich univiersitetach Hrecyi, dzień pamiaci, kali va ŭsich VNU začytvajuć śpis achviar dyktatury.
Mahčyma, Dniom biełaruskaha studenta stanie 12 listapada — dzień kali dziasiatak junakoŭ i dziaŭčat apynulisia za kratami, tamu što zmahalisia za hramadzianskija pravy.
Kamientary