Hihin iznoŭ vyciahnuŭ zachodnierusistaŭ na ANT
Čarhovaja pieradača «Sprava pryncypu» na telekanale ANT była pryśviečanaja 100-hodździu Lutaŭskaj revalucyi. Asobnaja častka była pryśviečanaja ŭpłyvu hetaj padziei na terytoryju Biełarusi.
Varta adznačyć, što na hety raz viadučy Vadzim Hihin paklikaŭ u efir šmat pradstaŭnikoŭ kancepcyi zachodnierusizmu. Heta historyki Ihar Zielankoŭski, Alaksandr Biendzin, Alaksandr Hronski. Usie jany hurtujucca vakoł sajta «Zachodniaja Ruś».
Taksama ŭ pieradačy ŭdzielničali redaktar sajta Arche Valeryj Bułhakaŭ i deputat Pałaty pradstaŭnikoŭ, namieśnica staršyni TBM Alena Anisim.
«Napačatku 1917-ha hoda dla rasijskaha hienieraliteta, rasijskich palityčnych elit samaha roznaha nakirunku car Mikałaj II uvasablaŭ saboj zło. Heta značyć, što elity byli pierakanany, što na hetym čałavieku lažyć adkaznaść za katastrafičnyja padziei, jakija adbyvalisia ŭ dziaržavie. Heta była kansalidavanaja pazicyja», — miarkuje Valeryj Bułhakaŭ.
«Biełarusy jak narod byli aformlenyja padčas caryzmu, — miarkuje redaktar «Zachodniaj Rusi» Ihar Zielankoŭski. — Upieršyniu zahavaryŭ ab histaryčnaj arenie biełarusaŭ Kajałovič, naš suajčyńnik, jaki byŭ u Sankt-Pieciarburhu vybitnym historykam. Upieršyniu abmalavaŭ kartu etničnaha raśsialeńnia akademik Karski, rabiŭ jon heta pa paručeńni Rasijskaj akademii navuk, na hrošy Hienštaba. Źbiraŭ miažu, dzie biełaruskaja havorka była raspaŭsiudžana».
Alena Anisim u svaju čarhu zhadała pra paŭstancki parol 1863 hoda: «Kaho lubiš? Lublu Biełaruś. To ŭzajemna».
«Biełaruś hučała zadoŭha da Kajałoviča», — upeŭnienaja Anisim.
«Uvohule ŭpieršyniu biełarusam naprykancy XVI stahodździa nazvaŭsia Sałamon Rysynski», — paryravaŭ Vadzim Hihin.
Pradstaŭnik Kamunistyčnaj partyi Hieorhij Atamanaŭ miarkuje, što ŭ Rasijskaj impieryi Biełaruś razhladałasia jak «Paŭnočna-Zachodni kraj» i nijak inakš. «Dziaržaŭnaść Biełarusi dali balšaviki ŭ 1919 hodzie!»
«Jaje ŭziali sami biełarusy, dziakujučy palityčnaj elicie, jakaja na toj momant skłałasia. Jany skarystalisia toj revalucyjnaj situacyjaj, jakaja skłałasia ŭ Rasijskaj impieryi», — dyskutavała Anisim.
«U ramkach Rasijskaj impieryi sfarmiravałasia śviadomaść biełarusaŭ jak častki ruskaha naroda, u jaki ŭvachodzili biełarusy, małarosy i vialikarosy. U ramkach vialikaha ruskaha naroda isnavaŭ biełaruski narod sa svaimi rehijanalnymi asablivaściami, ale budučy ŭ bolšaj častcy pravasłaŭnymi jon uśviadomlivaŭ siabie ruskim u šyrokim sensie», — pierakonvaŭ historyk-zachodnierusist Biendzin.
Valeryj Bułhakaŭ zhadaŭ, što jašče da Jaŭchima Karskaha była praviedzienaja kałasalnaja praca pa vyznačeńniu etničnych biełaruskich miežaŭ. «Usio heta supravadžałasia kałanijalnymi ŭjaŭleńniami pra biełaruskuju movu. Kali my pačytajem rasijskuju impierskuju presu. Naprykład, «Vieśnik Zapadnaj Rośsii», to pabačym ceły viejer kałanijalnych ujaŭleńniaŭ pra biełaruskuju movu, što heta mova nieraźvitaja, chamskaja, plebiejskaja», — kaža Bułhakaŭ.
«Takich słovaŭ tam nie było. Słavianafiły naadvarot kazali, što navučańnie pavinna pravodzicca na movie zrazumiełaj viaskovamu nasielnictvu. Toj ža Aksakaŭ kazaŭ, što nie treba ź biełarusa rabić vialikaruskaha. Biełarus najpierš pavinien być biełarusam. Da słovaŭ Aksakava prysłuchvaŭsia hraf Muraŭjoŭ-Vilenski, jaki zakłaŭ tut reformy adukacyi», — dyskutavaŭ Zielankoŭski.
«Biełaruskaja nacyja ŭźnikła nie pry caryźmie, a našmat raniej. Uspomnicie, Połackaje kniastva, Turaŭskaje, VKŁ, dzie starabiełaruskaja mova była dziaržaŭnaj. Heta było i toje, što było nikudy nie dzieniecca», — kaža Anisim.
Kamientary