Na pravasłaŭnaj navukovaj kanfierencyi ŭ Minsku apraŭdali zabojstvy ksiandzoŭ Muraŭjovym-viešalnikam: «Heta jahony podźvih»

27 listapada ŭ minskim chramie Pakrovu Praśviatoj Baharodzicy, dzie tydzień tamu ŭpieršyniu za apošnija 100 hadoŭ malilisia za hrafa Michaiła Muraŭjova, viadomaha ŭ Biełarusi jak Viešalnik, praviali mižnarodnuju navukovuju kanfierencyju, pryśviečanuju jaho pamiaci, pad nazvaj «Hatovy saboj achviaravać…»

U prahramie kanfierencyi paviedamlajecca, što jaje błasłaviŭ Mitrapalit Minski i Zasłaŭski Pavieł. Arhanizatarami vystupili navukova-aśvietnicki prajekt «Zachodniaja Ruś» i Bractva ŭ honar archistratyha Michaiła.

Z dakładami na kanfierencyi vystupili prafiesary i dacenty biełaruskich i rasijskich VNU i pradstaŭniki Pravasłaŭnaj Carkvy.

Nastajaciel chrama minskaha chrama Pakrovu Praśviatoj Baharodzicy archimandryt Vasijan paabiacaŭ, što ŭsie ŭdzielniki kanfierencyi buduć vystupać, «zychodziačy vyklučna z pazicyj strohaha navukovaha padychodu, kab paźbiehnuć praduziataha staŭleńnia i razabracca ŭ padziejach toj epochi i abjektyŭna razhledzieć u ich rolu hrafa Muraŭjova».

Zadušyŭ «polskaje paŭstańnie na biełaruskaj ziamli»

«My adkryvajem kanfierencyju, pryśviečanuju pamiaci jaskravaj i vydatnaj asoby, jakaja mieła važnaje značeńnie dla historyi biełaruskaha naroda — hrafa Michaiła Muraŭjova. Ź imiem hetaha čałavieka źviazanaja važnaja staronka našaj historyi, jakaja prypadaje na siaredzinu XIX st., kali na terytoryi sučasnaj Biełarusi ŭspychnuła polskaje paŭstańnie. Vializnaje značeńnie ŭ zadušeńni hetaha paŭstańnia i viartańni mirnaha žyćcia naležyć hrafu Muraŭjovu. Jaho ćviordaje kiraŭnictva dazvoliła jamu ŭ karotkija terminy spynić žorstkija zabojstvy mirnych hramadzian, kradziažy i hvałt. Naš abaviazak — pieradać naščadkam dakładnyja źviestki pra historyju, nie zamoŭčvać i nie ŭtojvać nijakich faktaŭ. Zasłuhi hrafa Muraŭjova z roznych pryčyn raniej nie byli acenienyja ŭ poŭnaj miery», — skazaŭ archimandryt Vasijan.

Kastuś Kalinoŭski demanizavaŭ «maskala»

Kandydat histaryčnych navuk, prafiesar Instytuta teałohii BDU Alaksandr Biendzin adznačyŭ, što ŭ Biełarusi ŭpieršyniu ŭšanoŭvajecca pamiać Muraŭjova. U svaim dakładzie «Hraf Muraŭjoŭ Vilenski — ucichamirnik i refarmatar Paŭnočna-Zachodniaha kraju Rasijskaj impieryi 1863—1865 hh.» jon daŭ acenku haziecie «Mužyckaja praŭda», jakuju vydavaŭ Kastuś Kalinoŭski:

«Adna sa śfieraŭ prapahandysckaj dziejnaści ŭvasobiłasia ŭ tak zvanaj «Mužyckaj praŭdzie». Heta byŭ ahitacyjny listok, jaki pisaŭsia na naŭmysna psieŭdanarodnaj movie adukavanym čałaviekam, jaki znarok padładžvaŭsia pad masavuju śviadomaść nieadukavanaha sialanstva. Hetym čałaviekam byŭ Kalinoŭski, jaki ciapier pradstaŭlajecca jak nacyjanalny hieroj. Va ŭlotcy «Mužyckaja praŭda» jon pisaŭ, što paśla paŭstańnia mužykam abiacajecca niejkaja volnaść, jakuju jon malavaŭ jak utapičny mužycki raj, dzie niama ni padatkaŭ, ni panoŭ. Heta značyć, abiacaŭ mužykam anałah machnoŭščyny, heta značyć anarchii».

Alaksandr Biendzin adznačyŭ, što va ŭlotkach Kalinoŭskaha malujecca «złaviesny vobraz maskala».

«Ad prapahandy Kalinoŭskaha patrabavałsia pieranakiravać enierhiju sacyjalnaj nianaviści, jakuju sialanie adčuvali da pamieščykaŭ, na maskala. Tamu va ŭlotkach źjaŭlajecca demaničny vobraz maskala, u jakim ŭvasablajecca ŭsio zło, sutnaść biedaŭ sielanina — heta i Rasija, i manarch Alaksandr II, i vielikarosy, i pravasłaŭje. Usio heta vykarystoŭvałasia dziela taho, kab zavabić biełaruskaha sielanina ŭ samahubnuju pastku polskaha paŭstańnia».

«Dziejničaŭ vyklučna ŭ miežach zakonnaści»

Adkazvajučy na pytańnie z zały, čamu hraf Muraŭjoŭ atrymaŭ u narodzie mianuški Viešalnik i Ludajed, Alaksandr Biendzin skazaŭ, što heta zasłuha prapolskaj prapahandy, jakuju paśla padchapili biełaruskija nacyjanalisty. Asabliva jon aburyŭsia tamu, što viešalnikam nazyvajuć Michaiła Muraŭjova ŭ biełaruskich padručnikach pa historyi:

«U hetym paŭstańni vielmi važnuju rolu adyhryvała prapahanda. Vobraz Muraŭjova-viešalnika źjaviŭsia ŭ polskaj prapahandzie. Paśla jaho achvotna padchapili rasijskija libierały, pra heta pisaŭ Hiercen u svaim vydańni «Kołokoł». Byŭ patrebien demaničny vobraz Muraŭjova, jaki b uvasablaŭ azijackuju žorstkaść rasijskaj ułady. Ale nasamreč heta tolki prapahandyscki štamp, bo Muraŭjoŭ dziejničaŭ vyklučna ŭ miežach zakonnaści. Jon dušyŭ uzbrojenaje paŭstańnie suprać ułady. Zrazumieła, što isnavali zakony, pavodle jakich adbyvaŭsia sud nad miaciežnikami, častka ź ich była pakaranaja śmierciu. Zahinuli nie niavinnyja ludzi, a ludzi, jakija sa zbrojaj u rukach vystupili suprać rasijskaj ułady. Treba skazać, što vobraz Muraŭjova-viešalnika achvotna padchapiła biełaruskaja histaryjahrafija, jakaja krytyčna staviłasia da pieryjadu znachodžańnia biełaruskaj terytoryi ŭ składzie Rasiejskaj impieryi. Tamu ŭ biełaruskich padručnikach da hetaha času prysutničaje złaviesny vobraz Muraŭjova-viešalnika».

Pravasłaŭny «ruski śviet» varty zabojstvaŭ, jakija ŭčyniŭ Muraŭjoŭ

Razvažajučy pra maralna-relihijny aśpiekt dziejnaści hrafa Muraŭjova, udzielniki kanfierencyi adznačyli, što siarod pakaranych śmierciu byli 8 katalickich śviataroŭ. Pryčym pieršy rasstreł ksiandza adbyŭsia publična i ŭžo praz tydzień paśla pryjezdu hrafa Muraŭjova ŭ Vilniu.

Protaijerej Alaksandr Ramančuk, jaki vystupiŭ z dakładam «Relihijna-kulturnyja pieradumovy paśpiachovaha zadušeńnia šlachieckaha paŭstańnia 1863—1864 hh.», adznačyŭ, što Muraŭjoŭ nie patrabavaŭ pazbaŭlać asudžanych na śmierć ksiandzoŭ sanu, i rasstralanyja jany byli nie jak hramadzianie, jakija parušyli zakon, a jak katalickija śviatary, jakija čytali manifiest revalucyjnaha kiraŭnictva i zaklikali ludziej da buntu.

«Z adnaho boku, možna padumać, što dla takoha «vusnaha» złačynstva pakarańnie śmierciu zanadta surovaje. Ale treba dadać, što Muraŭjoŭ zadumaŭ pakarać śmierciu pradstaŭnikoŭ katalickaha duchavienstva jašče da prybyćcia ŭ Vilniu. Jon dobra raźličyŭ hety krok dla ŭcichamirvańnia achoplenych buntam hubierniaŭ».

Dalej protaijerej Ramančuk zadaŭ pytańnie, jakuju canu dla Muraŭjova asabista mieŭ rasstreł vaśmi ksiandzoŭ. I adkazaŭ na jaho nastupnym čynam:

«Faktyčna jon pastaviŭ pytańnie, ci maje ŭ vačach Boha rasijski pravasłaŭny śviet takuju kaštoŭnaść, kab dziela jaho karać śmierciu katalickich śviataroŭ. Byŭšy pravasłaŭnym viernikam, jon adkazaŭ na hetaje pytańnie stanoŭča i vykanaŭ prysudy. Takim čynam, jon pahadziŭsia ŭ poŭnaj stupieni nieści adkaz za svaje dziejańni pierad Boham u pytańni vyratavańnia dušy. Takim čynam, my nie možam admaŭlać, što hraf Muraŭjoŭ, rasstralaŭšy 8 katalickich ksiandzoŭ, vystupiŭ u roli rasiejskaha relihijnaha i nacyjanalnaha lidara i tym ździejśniŭ asabisty duchoŭny podźvih samaachviarnaści».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0