Mahiloŭ: Adzinaja biełaruskamoŭnaja vučanica iznoŭ adna ŭ kłasie
Sioleta Jalinka Sałaŭjova pojdzie ŭ čaćviortuju klasu. Pieršaha vieraśnia joj uručać dyplomy za pieramohi na alimpijadach pa matematycy, rasiejskaj dy biełaruskaj movach, a taksama pa pradmiecie «Čałaviek i śviet».
Baćki ž mantažujuć videarolik z zvarotam da mahiloŭcaŭ, jakija, mahčyma, chočuć addać dziaciej u klasu ź biełaruskaj movaj navučańnia, ale pakul nijak nie navažacca. Videarolik źbirajucca rastyražavać u sacyjalnych sietkach internetu: «U čaćviortaj klasie my nia majem nijakich iluzijaŭ, što pryjduć ludzi, ale ž u piatuju, kali pojdzie havorka, što heta siaredniaja adukacyja i patrebnyja buduć roznyja nastaŭniki, to tady, moža, para čałaviek zachočuć, kab ichnyja dzietki vyvučali toj ci inšy pradmiet bolš pahłyblena. Budzie bolš mahčymaściaŭ, bo mienš dziaciej. My vyrašyli nie iści ŭ haradzki adździeł adukacyi, bo heta jak iłbom ab ścianu. Ludzi sami pavinny zrabić svoj vybar. My ž chočam pakazać pieravahi», — kaža maci vučanicy Nadzieja Sałaŭjova.
Sytuacyju ź biełaruskamoŭnym školnictvam u Mahilovie Nadzieja Sałaŭjova nazyvaje krytyčnaj.Najciažejšaja zadača, ličyć jana, — źmianić staŭleńnie baćkoŭ da biełaruskaj movy i navučańnia na joj: «Kali pytajemsia ŭ baćkoŭ, to jany adkazvajuć, što jany chočuć dobraj doli dla dziaciej, ale čamuści dumajuć, što biełaruskaja klasa hetaj doli im nia daść. Jak moj dośvied kamunikacyjaŭ ź ludźmi, to da biełaruskaha školnictva nichto admoŭna nia stavicca, ale kali ja zadaju pytańnie, ci addali b vy svajo dzicia ŭ biełaruskuju klasu, to — nie. Čamu? Niama praciahu. Niama ŭniversytetaŭ, vyšejšaj adukacyi».
Vyśvietlić siońnia ŭ adździełach adukacyi dźviuch rajonnych administracyjaŭ Mahilova, ci jość zajavy ad baćkoŭ na navučeńnie ichnych dziaciej na biełaruskaj movie, nie ŭdałosia.U pryjomnaj adnaho ź ich paviedamili, što specyjalistka, jakaja zajmajecca takim pytańniem, u adpačynku, a sakratarka druhoha adździełu skazała, što takich zajavaŭ, pavodle jaje źviestak, nie było.
Ci jość u Mahilovie škoły abo klasy z całkam biełaruskamoŭnym navučańniem — na hetaje pytańnie i na inšyja, źviazanyja ź biełaruskamoŭnym školnictvam, vykazvajucca žychary horadu:
Spadarynia: «Nie, takich škołaŭ u nas dakładna niama. Klasy jość takija. Indyvidualna tudy zapisvajucca. Treba, kab my ŭsie havaryli pa-biełarusku. I baćki doma, i ŭsie astatnija. Kali dzicia vučać biełaruskaj movie, baćki havorać na rasiejskaj movie, to jamu duža ciažka».
Spadarynia: «Dzieci našy niejak nia duža chočuć vučyć movu. Vo kali b uviali klasy i całkam pradmiety byli na biełaruskaj movie, i jany b pryvykli. My taksama vučylisia ŭ rasiejskamoŭnaj škole, a biełaruskuju movu vučyli jak zamiežnuju. Toje ž samaje i našy dzieci. Biełaruskaja mova jak zamiežnaja ŭ nas».
Tym časam Jalinka Sałaŭjova čakaje sustrečy z svajoj biełaruskamoŭnaj škołaj. Hutaryć z žurnalistam vučanica asablivaj achvoty nia maje. Dapamahaje jejnaja maci.
Karespandent: «Adnoj sumna vučycca, ci chočacca, kab byli dzietki?»
Alinka Sałaŭjova: «Chočacca, kab byli dzietki».
Nadzieja Sałaŭjova: «Što treba zrabić, kab dzietki pryjšli?»
Jalinka Sałaŭjova: «Treba ich zaprasić».
Pra toje, što dačka advučyłasia try hady ŭ škole adna, Nadzieja Sałaŭjova nie škaduje: U nas polskaja klasa bolš papularnaja. Navat habrejskaja. Tam bolš dziaciej.
«Naša meta była, kab jana viedała, što ŭ Biełarusi biełaruskaja mova, kab na joj razmaŭlała. Jana heta robić. Ja zadavolenaja jakaściu adukacyi, nastaŭnicaj. Chaciełasia b pra heta raskazać bolš ludziam. Kab jany padumali i nia ŭ polskuju klasu addavali, a ŭ biełaruskuju. U nas polskaja klasa bolš papularnaja. Navat habrejskaja. Tam bolš dziaciej. Na žal».
Klasa ź biełaruskaj movaj navučańnia źjaviłasia ŭ Mahilovie paśla amal dziesiacihadovaha pierapynku namahańniami hramadzkaści. Kali nadyšoŭ čas zapisvać u jaje dziaciej, heta zrabiła tolki siamja Sałaŭjovych.Niepraciahły čas razam ź Jalinkaj vučylisia jašče dvoje vučniaŭ, ale z-za prablemaŭ u siamji ich pieraviali ŭ inšuju škołu. Baćki vučanicy sioleta źbirajucca naviedać miescy, dzie źbirajucca jejnyja adnahodki, kab raspavieści pra pieravahi biełaruskamoŭnaj klasy.
Niekalki małakamplektnych biełaruskich klasaŭ jość u rajcentry Horki. Pa-biełarusku atrymlivajuć viedy vučni adzinaj u vobłaści himnazii. Jana ŭ rajcentry Asipovičy. U joj vučycca bolš za dźvie sotni dzietak.
Što aznačaje zahadkavy kod R99 u pryčynach śmierci Uładzimira Makieja i Vitolda Ašurka?5
Kamientary