Вайна22

Пуцін ужо перамалоў амаль усю спадчыну савецкага ВПК. Ці зменшыць гэта інтэнсіўнасць вайны?

Поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну абярнулася не толькі самым кровапралітным канфліктам у Еўропе з часоў Другой сусветнай вайны, але і найбуйнейшым за апошнія 80 гадоў «перамолваннем» гіганцкіх аб'ёмаў вайсковай тэхнікі і ўзбраенняў пераважна савецкага ўзору. Паводле апошніх даступных ацэнак, расійскія ўзброеныя сілы патрацілі больш за палову ўсіх запасаў тэхнікі, якія былі ў іх распараджэнні, і самая верагодная тэндэнцыя цяпер, калі не здарыцца нічога нечаканага, — паступовае згасанне баявых дзеянняў да канца 2025-га або пачатку 2026 года праз банальны недахоп баявой тэхнікі ці змена характару вайны, піша The Insider.

Падбітыя ва Украіне расійскія танкі. Фота: AP / Efrem Lukatsky 

Страты тэхнікі ў расійска-ўкраінскай вайне

Праект Oryx прыводзіць ацэнку расійскіх страт у вайне на ўзроўні звыш 20 тысяч адзінак узбраенняў, вайсковай і спецыяльнай тэхнікі (тут і далей — УВСТ), ацэнка ўкраінскіх страт амаль у тры разы меншая — 7,6 тысячы адзінак.

Калі браць толькі бранятэхніку (танкі, БМП і БТР), то з расійскага боку страчаныя 11,6 тысячы, з украінскага — 3,8 тысячы. Пры ўліку выключна знішчаных узораў УВСТ (без пашкоджаных, пакінутых і захопленых у якасці трафеяў) атрымліваецца, што УС РФ страцілі ў 3,5 разу больш танкаў (2,6 тысячы супраць 0,7 тысячы), у 2,3 разу больш БТР (1,9 тысячы супраць 0,8 тысячы), у 4,8 разу больш БМП (4,1 тысячы супраць 0,9 тысячы). Агульная колькасць толькі знішчанай бранятэхнікі перавышае 11 тысяч адзінак.

Страты бранятэхнікі і артылерыйскіх сістэм у расійска-ўкраінскай вайне. Графіка: The Insider

Па катэгорыях артылерыі (буксіраванай, самаходнай і рэактыўнай) расійская армія таксама панесла ў разы больш цяжкія страты, а агульная колькасць знішчаных артсістэм набліжаецца да дзвюх тысяч.

Характэрна, што часцей за ўсё з абодвух бакоў знішчаецца адна і тая ж тэхніка, выпушчаная яшчэ падчас СССР. Прычым у агульнай структуры страт савецкае ўзбраенне паступова «вымываецца» і ў выпадку з расійскай арміяй займае ўжо каля 50%.

Іншыя адкрытыя базы (як праўкраінскі рэсурс WarSpotting, так і прарасійскі LostArmour) даюць супастаўныя ацэнкі страт бранятэхнікі на ўзроўні 10 тысяч адзінак для УС РФ і трох тысяч адзінак для УСУ.

Зразумела, ацэнкі такога роду нельга лічыць цалкам надзейнымі нават у якасці ніжняй мяжы страт, паколькі не выключаны ўлік сфальсіфікаваных візуальных матэрыялаў, «дублі» ў выпадку пашкоджаных і вернутых у строй адзінак, улік добра зробленых макетаў у якасці сапраўднай знішчанай тэхнікі і гэтак далей. Акрамя таго, вельмі складана сказаць, якая доля страт (у тым ліку небаявых) у прынцыпе не трапляе на фота і відэа.

У той жа час агульныя лічбы не даюць уяўлення пра сапраўдны «расход» бранятэхнікі ў наступальных аперацыях на бягучым этапе вайны, калі ўмовы на поле бою ў параўнанні з 2022-м і нават 2023 годам значна змяніліся.

Прыклады наступлення УСУ на Курскую вобласць і УС РФ у Пакроўскім раёне (на Аўдзееўку і далей у бок Пакроўска) даюць наступную карціну: сярэднія ўкраінскія страты на актыўным этапе (з 6 жніўня па 7 кастрычніка 2024 года) складалі каля 10 танкаў, 35 БМП і БТР і 50 бронемашын у месяц, расійскія дасягаюць (наступленне, пачатае 10 кастрычніка 2023 года, працягваецца да гэтага часу) 40 танкаў, звыш 80 БМП і БТР і менш за 4 бронемашыны ў месяц.

Як бакі кампенсуюць страты ў вайне

Для расійскіх войскаў галоўная крыніца паступлення цяжкай тэхнікі для фронту — савецкія запасы. Новая вытворчасць асноўных катэгорый УВСТ у разы меншая за ўзровень, неабходны для простай кампенсацыі страт. Напрыклад, выпуск новых танкаў Т-90М ацэньваецца ў 250 адзінак на год, і гэта адзіны тып танкаў, якія расійскі ВПК здольны выпускаць «з нуля».

Украінскі вайсковы эксперт Андрэй Тарасенка ў размове з The Insider выказаў здагадку, што агульны аб'ём выпуску новых танкаў у Расіі не перавышае 300 адзінак на год, і гэта амаль удвая менш, чым гадавыя страты танкаў падчас наступу на Аўдзееўку і далей на Пакроўск.

Адзіным тыпам БМП у буйнасерыйнай вытворчасці ў Расіі застаецца БМП-3, выпуск у 2023 годзе ацэньваўся ў 463 адзінкі, і наўрад ці ён істотна вырас у 2024 годзе. Вытворчасць сучаснага тыпу БТР-82 знаходзіцца на ўзроўні ў 300-400 адзінак на год, уключаючы мадэрнізацыю больш старых узораў.

У катэгорыі артылерыі ключавое абмежаванне заключаецца ў здольнасці выпускаць ствалы, з чым, па ўсёй бачнасці, расійская прамысловасць не спраўляецца, таму, у прыватнасці, адзначаецца адмова ад спробаў здымаць з захоўвання некаторыя катэгорыі артсістэм. З рэактыўнай артылерыяй галоўная праблема заключаецца ў вытворчасці дастатковай колькасці рэактыўных снарадаў.

Група незалежных даследчыкаў, якія вывучаюць запасы савецкай тэхнікі на адкрытых базах захоўвання ў Расіі на аснове спадарожнікавых здымкаў, у канцы 2024 года прадставіла вычарпальную справаздачу, з якой вынікае, што за час вайны па асноўных катэгорыях УВСТ (танкі, БМП, БТР і артылерыйскія сістэмы) на базах засталося ад 41% да 52% ад даваенных запасаў.

Бранятэхніка і артылерыйскія сістэмы на захоўванні ў Расіі. Графіка: The Insider

Тыя адзінкі тэхнікі, што засталіся на захоўванні, у асноўным знаходзяцца ў нездавальняючым тэхнічным стане. Іншымі словамі, вельмі малаверагодна, што іх можна адрамантаваць і адправіць на перадавую. Хутчэй, гаворка ідзе пра тое, каб выкарыстоўваць іх у якасці донараў запчастак пры рамонце параўнальна лепш захаваных узораў.

Напрыклад, значная частка рэшты запасаў танкаў прадстаўленая безнадзейна састарэлымі ўзорамі накшталт танкаў Т-62, а рамонтапрыдатных танкаў больш сучасных серый налічваецца ўсяго некалькі сотняў.

Тэхнічны стан расійскіх танкаў на захоўванні. Графіка: The Insider

У катэгорыі БМП і БТР некаторыя тыпы тэхнікі, у прыватнасці МТ-ЛБ, ужо скончыліся, а іншыя ў значнай ступені прадстаўленыя металаломам.

Тэхнічны стан расійскіх БМП і БТР на захоўванні. Графіка: The Insider

Запасы артылерыйскіх сістэм пасля амаль трох гадоў вайны выглядаюць даволі пераканаўча, але, як ужо адзначалася вышэй, важней мець магчымасці выпускаць ствалы і забяспечваць разлікі дастатковай колькасцю боепрыпасаў.

Расійскія артылерыйскія сістэмы на захоўванні. Графіка: The Insider

З усімі гэтымі дапушчэннямі атрымліваецца, што даступныя для параўнальна хуткай адпраўкі на фронт запасы тэхнікі ў найлепшым выпадку вылічваюцца прыкладна дзвюма тысячамі танкаў, двума тысячамі БМП, трыма тысячамі БТР. Для параўнання, па некаторых ацэнках, па стане на 1990-ы год у распараджэнні СССР мелася 63,9 тысячы танкаў (не лічачы танкаў саюзнікаў па сацлагеры), 66,9 тысячы артылерыйскіх гармат, 76,5 тысячы БМП і БТР. Амерыканская разведка лічыла, што ў 1975—1988 гадах савецкая абаронная прамысловасць выпусціла звыш 40 тысяч танкаў, 36,5 тысячы БМП, амаль 38 тысяч БТР.

Савецкія запасы бранятэхнікі і артылерыі, створаныя ў гады Халоднай вайны для глабальнага канфлікту з капіталістычным блокам, шмат у чым былі ўтылізаваныя ў 1990-я і 2000-я гады, разышліся па Афрыцы і Азіі, але тое, што засталося ад гэтай спадчыны, канчаткова знішчана падчас расійска-ўкраінскай вайны.

Акрамя таго, апроч запасаў тэхнікі, у якім бы стане яна ні была, важным абмежавальным фактарам выступае вытворчая магутнасць прадпрыемстваў, занятых рамонтам, аднаўленнем і мадэрнізацыяй.

Бранятанкавыя рамонтныя заводы (БТРЗ) у Расіі, наколькі вядома, не адрозніваюцца высокімі тэхналагічнымі стандартамі і працоўнай культурай.

Напрыклад, на адным з найбуйнейшых расійскіх БТРЗ, 103-м заводзе ў Атаманаўцы ў Забайкальскім краі ў снежні 2021 года трое работнікаў загінулі пасля распіцця метылавага спірту, які яны палічылі этылавым.

Такім чынам, за час вайны супраць Украіны расійскія ўзброеныя сілы выбралі практычна ўсе даступныя запасы тэхнікі на захоўванні ў здавальняючым стане, пакінуўшы там толькі ўзоры, прыдатныя для стварэння адной паўнавартаснай машыны з двух-трох раскансерваваных.

Усю вайну Крэмль фактычна вядзе «ў доўг», паколькі ні на адным з этапаў паступлення новай тэхнікі, уключаючы адноўленую з захоўвання, страты не пакрываліся.

Андрэй Тарасенка лічыць, што запасы для рамонту і мадэрнізацыі будуць вычарпаныя праз год-паўтара:

«Аналіз здымкаў баз захоўвання паказвае, што калі праз 1-1,5 года ў Расіі не пачнецца буйнасерыйная (700-1000 адзінак у год) вытворчасць новых машын, то запасы для рамонту і мадэрнізацыі будуць вычарпаныя. Замена тэхнікай новай вытворчасці пры наяўных тэмпах для УС РФ немагчымая і запатрабуе нестандартных рашэнняў накшталт выкупу машын у іншых краінах, напрыклад, Індыі, або беспрэцэдэнтнай «новай індустрыялізацыі» — гэта значыць наладжвання буйнасерыйнай вытворчасці ББМ, што запатрабуе каласальных матэрыяльных рэсурсаў і часу».

Большасць заходніх экспертных ацэнак таксама зыходзяць з таго, што крытычны дэфіцыт вайсковай тэхнікі для УС РФ па асноўных катэгорыях пры захаванні супастаўнай інтэнсіўнасці баявых дзеянняў прыйдзе да III або IV квартала 2025 года альбо ў першай палове 2026 года.

Зразумела, вайсковае кіраўніцтва не дапусціць знішчэння парку танкаў або БМП і БТР «пад нуль». На практыцы зніжэнне ўзроўню кампенсацыі страт значна раней вымусіць альбо мадыфікаваць тактыку і стратэгію, альбо шукаць новыя крыніцы паступлення бронетэхнікі.

У выпадку з УСУ даваць колькасныя ацэнкі складаней, паколькі, акрамя савецкай тэхнікі на ўзбраенні і на захоўванні, з самага пачатку вайны пачаўся працэс паступовага замяшчэння гэтых узораў, па-першае, савецкай тэхнікай з краін былой Варшаўскай дамовы і некаторых іншых краін-эксплуатантаў (уключаючы мадыфікаваныя мясцовай абароннай прамысловасцю), а па-другое, тэхнікай заходняй вытворчасці — як безнадзейна састарэлай, так і найноўшай.

Асноўнай крыніцай УВСТ для Украіны на пачатковых этапах вайны паслужыла кінутая і захопленая расійская тэхніка ў выніку маштабных адступленняў УС РФ вясной і восенню 2022 года. Пазней большую частку страт замяшчалі ўжо заходнія пастаўкі і ўласная вытворчасць.

Як вайна ўжо змянілася з-за дэфіцыту тэхнікі

УСУ амаль на ўсёй лініі фронту знаходзяцца ў абароне, але нават пры наступленнях, як у Курскай вобласці, выкарыстоўваецца абмежаваны набор тыпаў тэхнікі, у асноўным баявыя браняваныя машыны, а не дэфіцытныя БМП і танкі.

Асабліва тылавыя машыны МТ-ЛБ у расійскай арміі ператварыліся ў універсальную платформу для самых дзікіх эксперыментаў з устаноўкай разнастайных сродкаў агнявога паражэння і ахоўных канструкцый, аж да своеасаблівых «Шахід-мабіляў», начыненых выбухоўкай.

Акрамя гэтага, дэфіцыт тэхнікі прывёў да зусім неверагодных прыкладаў штурмавых дзеянняў на матацыклах, квадрацыклах, мотаўсюдыходах, электрасамакатах і звычайных цывільных аўтамабілях, не кажучы ўжо пра звыклыя «мясныя штурмы» зусім без тэхнікі там, дзе гэта дазваляе становішча.

Недахоп тэхнікі і на перадавой, і ў тыле вызначае прынцыповую немагчымасць буйных прарываў, што дэманструюць вельмі абмежаваныя поспехі УС РФ за час агульнага наступу з восені 2023 года. Як адзначаюць нават пракрамлёўскія эксперты, асноўная тактыка наступальных дзеянняў УС РФ зводзіцца да дробных груп памерам не больш за ўзвод, якія перамяшчаюцца ў пешым парадку.

Гаворка ідзе пра тое, што ні расійскія, ні ўкраінскія ўзброеныя сілы дэ-факта не маюць паўнавартасных мотастралковых і танкавых часцей і злучэнняў, паколькі і баявыя машыны, і артылерыйскія сродкі прымяняюцца зусім не так, як прадпісана баявымі статутамі, менавіта з-за банальнага недахопу.

Як ваяваць далей

Наступальныя дзеянні ў любым выпадку патрабуюць пэўнай ступені механізацыі і матарызацыі пяхотных частак, і ва ўмовах дэфіцыту колавай і гусенічнай браняванай тэхнікі і без таго вельмі невысокія тэмпы тэрытарыяльнага прасоўвання будуць падаць. Тое ж самае тычыцца самаходнай і буксіраванай артылерыі (уключаючы танкі, якія выкарыстоўваюцца для стральбы з ЗАП): ніякія баражыруючыя боепрыпасы і FPV-дроны не заменяць паўнавартаснай артылерыйскай падтрымкі, што робіць любыя эфектыўныя наступальныя дзеянні практычна немагчымымі.

Адсюль вынікае выснова пра паступовае згасанне і зніжэнне інтэнсіўнасці баявых дзеянняў, калі бакі, якія супрацьстаяць адзін аднаму, не здолеюць рэзка нарасціць уласны выпуск УВСТ або атрымаць доступ да запасаў тэхнікі краін-партнёраў.

У размове з The Insider запрошаны даследчык Fletcher School of Law and Diplomacy, старшы навуковы супрацоўнік Jamestown Foundation Павел Лузін выказаў здагадку, што Мінабароны РФ прыйдзецца альбо часткова пераймаць тактыку баявых дзеянняў блізкаўсходніх тэрарыстычных арганізацый кшталту ХАМАС і «Хезбалы», альбо пераналаджваць айчынны абаронна-прамысловы комплекс на выпуск меншай колькасці і менш тэхнічна складаных узораў УВСТ. На практыцы абодва падыходы будуць спалучацца.

З іншага боку, эксперт па абароннай палітыцы Еўрапейскай рады па міжнародных справах (European Council on Foreign Relations) Густаў Грэсель заклікае не недаацэньваць здольнасць расійскіх вайскоўцаў да аператыўнай і тактычнай адаптацыі да недахопу бранятэхнікі і артсістэм:

«Тактычная адаптацыя азначае замену адной сістэмы іншай. Напрыклад, паколькі ва УС РФ усё часцей узнікаюць праблемы з пастаўкамі дастаткова эфектыўнай артылерыі, яны ўсё больш налягаюць на карэктаваныя авіябомбы, якія запускаюцца з паветра для агнявой падтрымкі. […] Мы таксама бачым, як бронемашыны замяняюць на небаявую тэхніку накшталт квадрацыклаў, усюдыходаў, матацыклаў і г.д. […]

Аператыўная адаптацыя азначала б спыненне буйнамаштабных наступаў для захавання тэхнікі. Расійскае камандаванне можа знізіць актыўнасць, працягваючы наносіць удары па Украіне ракетамі і беспілотнікамі. Або праводзіць абмежаваныя, больш мэтанакіраваныя наступальныя аперацыі».

The Insider разглядаў у асобным матэрыяле, чым Пуціну могуць дапамагчы кіроўныя рэжымы ў КНДР, Кітаі, Іране і Беларусі. З тых часоў з'явіліся сведчанні перадачы з КНДР не толькі боепрыпасаў, але і САУ, самаходных ПТРК і нават ЗРК блізкага радыусу дзеяння.

Саюзнікі Украіны могуць пахваліцца не менш уражлівымі запасамі тэхнікі, але тут ёсць палітычныя абмежаванні. Грэсель нагадвае, што гіганцкія запасы савецкай тэхнікі ў краінах сацлагера былі яшчэ ў 1990-я і 2000-я гады перапрададзеныя або паслужылі крыніцай запчастак, а тыя краіны, што да гэтага часу захавалі іх у страявых частках, гатовыя на пастаўкі толькі ў выпадку замены іх на нешта іншае. Схема кругавых абменаў тэхнікай рэалізуецца Германіяй, але аб'ёмы невялікія.

Запасы заходняй тэхнікі, па ўсёй бачнасці, таксама запатрабуюць сур'ёзных намаганняў па рамонце і мадэрнізацыі. Акрамя гэтага, нават вельмі сціплыя аб'ёмы новай вытворчасці танкаў і бронемашын у Расіі большыя, чым тое, што цяпер могуць прапанаваць Украіне заходнія саюзнікі.

Расійская армія, наколькі можна меркаваць, няўмольна рухаецца да таго пункту, калі вычарпанне наяўнага парку брянятэхнікі і артылерыйскіх сістэм сур'ёзна абмяжуе яе здольнасць весці наступальныя дзеянні, аднак невядома, якімі будуць палітычныя абставіны ва Украіне і ў яе саюзнікаў. Прасцей кажучы, ці «дацерпяць» украінскае палітычнае кіраўніцтва і грамадства да гэтага моманту і наколькі ім у гэтым дапамогуць Еўропа і ЗША.

У любым выпадку, растраціўшы гіганцкую колькасць матэрыяльных рэсурсаў у лакальнай вайне з Украінай, Крамлю давядзецца развязаць цалкам неверагодную складаную задачу, калі там напраўду рыхтуюцца да новай халоднай вайны з Захадам: хоць бы збольшага кампенсаваць спаленыя ва ўкраінскіх палях танкі і бронемашыны не толькі ў страявых частках, але і на базах захоўвання. Прычым тэхнікай новай вытворчасці, значна больш складанай і дарагой, чым савецкія ўзоры са складоў.

Па самых сціплых ацэнках, рэканструкцыя і аднаўленне баявога патэнцыялу УС РФ зойме дзясяткі гадоў і запатрабуе велізарных інвестыцый у асноўныя фонды.

Каментары2

  • Лявон
    28.01.2025
    Ну гэта Лявон ужо неаднойчы чуў
  • Жвір
    28.01.2025
    Гэта не Пуцін перамалоў запасы савецкай бронетэхнікі, гэта Ўкраіна яму перамалола тую тэхніку. :)

Карпенка не выключыў, што прэзідэнта будуць абіраць праз УНС20

Карпенка не выключыў, што прэзідэнта будуць абіраць праз УНС

Усе навіны →
Усе навіны

Эдуарду Бабарыку споўнілася 35 гадоў1

Мясаеды маюць больш шанцаў знайсці сабе пару — даследаванне4

Падчас мемарыяльных мерапрыемстваў у Аўшвіцы Ціханоўская сустрэлася з Чарльзам Кушнерам9

У Сумах шахед ударыў па шматпавярховіку: чатыры чалавекі загінулі, дзевяць параненых

Злодзей залез у кватэру праз дах, спусціўшыся ў кватэру праз паверх на вяроўцы

Трамп вышле студэнтаў, што падтрымалі напад ХАМАС на Ізраіль11

«Транзіт можа адбыцца толькі пад Колю». Латушка прапануе ўважліва сачыць за кар'ерай малодшага сына Лукашэнкі13

Жыхар Магілёва прадае 20-капеечную манету за 480 рублёў. У чым яе асаблівасць?2

Лідар групоўкі ХТШ Ахмед аль-Шараа абвешчаны часовым прэзідэнтам Сірыі1

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Карпенка не выключыў, што прэзідэнта будуць абіраць праз УНС20

Карпенка не выключыў, што прэзідэнта будуць абіраць праз УНС

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць