Siadzić u kamiery nasuprać Babaryki. U jakich umovach trymajuć žurnalista «Radyjo Svaboda» Ihara Łosika
Žurnalista Svabody Ihara Łosika zatrymali rankam 25 červienia 2020 hodu ŭ jaho doma ŭ Baranavičach. Pra ŭmovy jaho źniavoleńnia piša «Radyjo Svaboda».
25 červienia 2020 hodu ranicaj u baranavickuju kvateru Ihara i Darji Łosikaŭ ułamilisia dzieviać siłavikoŭ i dvoje paniatych. Pakazali sankcyju prakurora ab zatrymańni Ihara pa kryminalnaj spravie pavodle 342 artykuła Kryminalnaha kodeksa («Arhanizacyja i ŭdzieł u masavych biesparadkach»).
Siłaviki praviali pieratrus, kanfiskavali kampjutary i telefony. Ihara Łosika z Baranavičaŭ na šerym busiku marki «Miersedes» pavieźli ŭ Miensk. Tam źmiaścili spačatku ŭ izalatar na zavułku Akreścina, potym pieraviali ŭ SIZA № 1, a ŭ žniŭni — u žodzinskuju turmu.
Paźniej Iharu Łosiku dadali abvinavačańni jašče pavodle dvuch artykułaŭ — 293-ha i 130-ha. U znak pratestu žurnalist abviaściŭ biesterminovuju haładoŭku.
Pierad sudom Ihara pieraviali ŭ homielski SIZA. 14 śniežnia 2021 hoda sudździa Mikałaj Dola ŭ zakrytym pracesie, jaki prachodziŭ u SIZA, asudziŭ Łosika na 15 hadoŭ pazbaŭleńnia voli.
Pa infarmacyi niekalkich krynic, blizkich da Ihara, u červieni 2020 hoda jon adčuvaŭ pahrozu zatrymańnia i źbiraŭsia vyjechać ź Biełarusi 1 lipienia 2020 hoda. Akurat u hety dzień adnaŭlalisia avijaznosiny Biełarusi z Hruzijaj, spynienyja praz epidemiju karanavirusa. U siamji Łosikaŭ užo byli kvitki na samalot.
«Razietki i lusterka»
Štrafny izalatar (ŠIZA) i pamiaškańni kamiernaha typu (PKT) u navapołackaj kałonii znachodziacca ŭ asobnym budynku, kudy ŭsim astatnim, akramia achovy, uvachod zabaronieny. Usiaho tam 14 kamier. Pad PKT adviedziena 5 ź ich: adna maleńkaja i 4 vialikija.
Pa słovach byłych źniavolenych, u kamiery № 5 pastajanna trymajuć Viktara Babaryku, jon zaŭsiody siadzić adzin. Hetaja kamiera nievialikaja, jana adzinaja znachodzicca pa levym baku. Ihar Łosik, pavodle hetych ža śviedčańniaŭ, zvyčajna siadzić u 4-j kamiery. Kamieru pad numaram 1 (jana vialikaja, na 9 čałaviek) — vykarystoŭvajuć dla zvyčajnych viaźniaŭ, u 2-j kamiery — zvyčajnyja zeki i častka palityčnych (pavodle 411-ha artykuła, jakim padoŭžany termin za niepadparadkavańnie administracyi i jakich chutka pieraviaduć u krytuju turmu).
«Roźnica pamiž ŠIZA i PKT niaznačnaja. Usie kamiery abkładzienyja biełaj kieraminaŭskaj plitkaj, stol taksama biełaja. Vonkava nibyta pryhoža, ale… Ja tudy trapiŭ u žniŭni, kali na vulicy była śpiakota. A ŭ kamiery letam pastajanna prachałoda (15, maksimum 18 hradusaŭ). Ale ŭ astatnija pory hoda choładna. Kali vychodziš na špacyr, paśla hetaha biełaha koleru ciažka fakusavać zrok na inšych kolerach», — dzielicca były viazień navapołackaj kałonii.
Pavodle jaho słoŭ, u PKT, u adroźnieńnie ad ŠIZA, jość razietki. Praŭda, pracujuć jany nie ŭvieś čas, a tolki paru hadzin na dzień. Da prykładu, elektrakipiacilnikam možna skarystacca z 10 da 11 ranicy, z 15 da 16 i z 18 da 19. Taksama ŭ PKT jość dadatkovyja palički i lusterka ź nieržaviejki. Z rečaŭ — tolki samaje nieabchodnaje: zubnaja ščotka, pasta, myła, ručnik. Pradukty ź pieradač, jakija pryvieźli rodnyja, u PKT pranosić nielha. Tearetyčna viaźniam dazvolena zrabić «atavarku» ŭ turemnaj kramie na 1 bazavuju vieličyniu ŭ miesiac (z 1 studzienia 2024 hoda heta 40 rubloŭ. — RS).
«Ihar raskazvaŭ, što jaho prymušali kuplać za tuju adzinuju bazavuju vieličyniu anučy dla prybirańnia kamiery, myjnyja srodki. Ich u kałonii nie vydajuć, na ich źniavolenyja pavinny «skidvacca» sa svaich hrošaj. Znarok davodzili da situacyi, kali ŭ Ihara nie było tualetnaj papiery. Prynamsi, u studzieni 2024 hoda. Nu, i jon siadzić u asnoŭnym adzin i jamu časam nie davali mahčymaści kupić samyja elemientarnyja pradmiety pieršaj nieabchodnaści. Heta prosta ździek», — kaža były palitviazień navapołackaj kałonii.
Apošni list baćkam pryjšoŭ 20 lutaha 2023 hoda
Z 2017-ha pa sakavik 2023 hoda navapołackaj kałonijaj kiravaŭ padpałkoŭnik Andrej Palčyk. Ihar Łosik u dziacinstvie žyŭ u adnym domie z Palčykam — u Paŭnočnym rajonie Baranavičaŭ, na vulicy Nakaniečnikava, 33.
Usie advakaty Ihara Łosika (a ich było nie mienš za 4) byli vymušanyja abo vyjechać z krainy, abo raźvitalisia z advakackaj licenzijaj. Apošniaja, piataja pa liku abaronca z Navapołackaj advakackaj kantory sama prapanavała baćkam Ihara skasavać damovu, kali daviedałasia, chto jaje padabaronny i jaki termin jon atrymaŭ. Ciapier advakata ŭ Ihara niama.
Viadoma, što ŭ kałonii Ihar spačatku pracavaŭ na tak zvanaj «promcy», na ŭčastku pa ačystcy drotu sa starych kabielaŭ ad izalacyi. Siarod viaźniaŭ takaja praca ličycca ciažkaj i škodnaj. Paśla administracyja pačała karać Łosika źmiaščeńniem u štrafny izalatar i pamiaškańnie kamiernaha typu. Apošni list ad syna baćkam pryjšoŭ 20 lutaha 2023 hoda. Z taho času ź im niama nijakaj suviazi.
«Ciapier u jaho, zdajecca, čaćviorty termin u PKT»
Zredku ad byłych viaźniaŭ dachodziać źviestki pra Ihara Łosika. Pavodle ich słoŭ, jon «biazvyłazna» znachodzicca ŭ pamiaškańni kamiernaha typu. Pra heta raskazvaŭ «Svabodzie» były palitviazień Hieorhij, jaki sioleta ŭ traŭni vyzvaliŭsia z Navapołackaj papraŭčaj kałonii № 1.
«Ihara ni razu nie «padymali ŭ atrad» (nie źmiaščali ŭ ahulnaje ź inšymi viaźniami pamiaškańnie. — RS). Vyzvalać z PKT — i tut ža za admovu prybirać tualety znoŭ źmiaščajuć tudy. Ciapier u jaho, zdajecca, čaćviorty termin u PKT. Ihar vielmi zasmučany situacyjaj z dačkoj i žonkaj (Darju Łosik asudzili za intervju pra Ihara ŭ 2022 hodzie, jana znachodzicca ŭ homielskaj žanočaj kałonii, dačku Paŭlinu dahladajuć baćki Darji. — RS). U jaho ciažki psichałahičny stan, jon vielmi schudnieŭ. Kažuć, što jamu dajuć antydepresanty. Bačyli jaho (inšyja źniavolenyja. — RS) «u kalidorach» u druhoj pałovie krasavika. Viedaju, što da Ihara pryjazdžali kadebisty, chtości ŭ štackim, prymušali zapisać pryznańnie, ale jon nie pahadziŭsia», — kaža były palitviazień Hieorhij.
«Dumaješ pra ježu, chudnieješ, vysychaješ»
Dla «štrafnikoŭ», źmieščanych u PKT, dazvalajecca adna prahułka ŭ dzień. Vyvodziać kožnuju kamieru asobna chvilin na 15-20 u zakryty dvoryk z «niebam u kletačku». Ježa ŭ PKT i ŠYZA značna horšaja, čym u atradzie, kažuć surazmoŭcy ź liku byłych źniavolenych.
«U atradzie adna norma, na «balničcy» krychu lepšaja — dyjetyčnaje charčavańnie, navat masła dajuć. A ŭ PKT i ŠIZA racyjon u paraŭnańni z atradam skaračajecca ŭdvaja. Pieršyja 10 dzion jašče tryvaješ, a dalej ciažka…
Ujavicie: pieršy pryjom ježy — a 6-j ranicy (pustaja kaša i harbata), abied u 11:30 (sup i ŭ asnoŭnym kapusta ci makarona i kampot), viačera — a 16-j (vadkaje piure ź dźviuma kilkami) — i ŭsio! Ty pastajanna dumaješ pra ježu i chutka chudnieješ, potym prosta vysychaješ», — uspaminaje były viazień.
U PKT na pracu viaźni nie chodziać, možna čytać. Ale biblijateka tam asobnaja, z abmiežavanym u paraŭnańni z ahulnaj naboram knih.
«U asnoŭnym tam tolki rasijskaja kłasika kštałtu «Vajny i mira», knih zamiežnych aŭtaraŭ niama zusim. U listapadzie zabrali ŭsie padručniki zamiežnych moŭ, razmoŭniki, biełaruskija knihi. Listy nibyta dazvalajuć pisać i atrymlivać. Ale na majoj pamiaci nichto z palityčnych u PKT ničoha nie atrymlivaŭ», — kaža były palitviazień.
Kubrakoŭ davodziŭ, što milicyjant Zhirski nie datyčny da bandy nalotčykaŭ. Ciapier taho sudziać — pahražaje da 20 hadoŭ3
Kamientary