«Jany pryjšli pa telefon i kampjutar — ja na stresie addaŭ svaju techniku». Naziralnik na vybarach-2020 raskazaŭ pra zatrymańnie KDB 10 dzion tamu
Na tym tydni supracoŭniki KDB masava pryjšli ź pieratrusami i pravierkami da byłych niezaležnych naziralnikaŭ na prezidenckich vybarach — 2020. 11 śniežnia jany pryjšli taksama pa miescy rehistracyi da 23-hadovaha Arcioma Kananoviča ź Minska. Na prezidenckich vybarach jon naziraŭ ad TBM, ale supracoŭnikaŭ KDB cikavała suviaź z pravaabarončym centram «Viasna». Arciom raspavioŭ pra heta.
Arciom Kananovič byŭ zatrymany centralnym aparatam KDB u paniadziełak 11 śniežnia, kali pryjšoŭ u hości da maci.
«Heta adbyłosia ŭ abied. Ja tady byŭ u haściach u maci, ułasna, pa miescy svajoj rehistracyi. U kvatery niama zvanka, tamu jany čakali kala dźviarej, kali chtości budzie zachodzić ci vychodzić. Tak jany zajšli z maci.
Ja hetaha nie čakaŭ, tamu nie padrychtavaŭsia: nie vydaliŭ niejkich materyjałaŭ i nie zabłakavaŭ techniki. Pryjšli dva čałavieki ŭ cyvilnym — heta byli opierupaŭnavažanyja KDB. Jany skazali, što im treba pravieści pieratrus u miežach kryminalnaj spravy za «sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści» (art. 361-4 Kryminalnaha kodeksa)».
Potym jany paklikali susiedziaŭ u jakaści paniatych. Supracoŭniki adrazu zapytali pra «zabaronienuju simvoliku» doma. Ale faktyčna heta ich nie cikaviła nasamreč.
Jany pryjšli pa telefon i kampjutar — ja na stresie addaŭ svaju asnoŭnuju techniku. Adrazu ŭ noŭtbuku jany pačali hladzieć fota i zapytvać, ci ŭdzielničaŭ ja ŭ «niesankcyjanavanych masavych mierapryjemstvach». Mnie zdavałasia, što ja vydaliŭ usio, ale nie: zachavalisia fota z akcyj pratestu.
Padčas pieratrusu jany zajavili, što nibyta majo imia jość u novych śpisach «Viasny» na nazirańnie na novych vybarach. I heta źjaŭlajecca padstavaj, čamu mianie praviaraje KDB».
Z 2016 hoda Arciom zajmaŭsia aktyvizmam: udzielničaŭ u roznych kanfierencyjach, debatach, prahramie ZBS i h. d. U 2020 hodzie minčuk razdavaŭ biełyja branzalety salidarnaści pa interaktyŭnaj karcie. Na prezidenckich vybarach minčuk naziraŭ za daterminovym hałasavańniem ad «Tavarystva biełaruskaj movy». Ale naŭprost pierad vybarami 8 žniŭnia jaho zatrymali ŭ centry Minska i aryštavali na siem sutak.
Ciapier — praz try hady i piać miesiacaŭ — da Arcioma pryjšli ź pieratrusam za niezaležnaje nazirańnie. Pastanova na heta była padpisanaja jašče 6 śniežnia 2023 hoda. U vyniku pieratrusu ŭ chłopca zabrali telefon i noŭtbuk — skazali, što heta litaralna na niekalki dzion. Chłopiec adrazu daŭ parol tolki ad kampjutara, a ad telefona — nie. Vierahodna tamu jaho zabrali na dopyt u KDB.
«U mianie tady byŭ nie najlepšy psichałahičny stan, ale jany ŭsio adno zabrali mianie z saboj na dopyt. U mianie było adčuvańnie, što ja nie kantraluju situacyi… Ciažka było adekvatna ŭsprymać toje, što adbyvajecca sa mnoj».
Śledčy pa spravie byŭ Dzianis Aziaŭčykaŭ (raniej byŭ u Homielskim abłasnym upraŭleńni SK, ciapier na pavyšeńni ŭ KDB).
U centralnym budynku KDB Arcioma dapytvaŭ supracoŭnik, jaki pravodziŭ pieratrus, a pratakoł dopytu vioŭ inšy, jaki ŭžo byŭ u kabiniecie.
«Heta byŭ kaniec pracoŭnaha dnia. Jany skazali, što kali budu pavodzić siabie ź imi pa-siabroŭsku, to pajedu dadomu. Taksama jany pakazali artykuł Kryminalnaha kodeksa i skazali, što ja mahu «ŭjechać» pa im ad dvuch da šaści hadoŭ, kali nie budu ź imi razmaŭlać. Ale ja nie nazvaŭ by abstanoŭku naciahnutaj, mianie chutčej chacieli zadobryć: prapanavali mnie kavu z cukierkami, ale pry hetym sprabavali dastać ź mianie jak maha bolš infarmacyi.
Zadavali pytańni, jak ja źviazany z «Viasnoj» i z nazirańniem. Zapytvali, ad kaho ja naziraŭ, jak akredytoŭvaŭsia, jak zabiraŭ nakiravańnie i hetak dalej. Supracoŭniki zajavili mnie, što «Viasna» atrymała novy hrant, i KDB treba pravieryć, ci sapraŭdy pravaabaroncy pracujuć, ci vykarystoŭvajuć staryja bazy. Nibyta ŭ ich jość infarmacyja pra novaje finansavańnie i im treba pravieryć, nakolki jakasna pracuje «Viasna».
Supracoŭniki KDB skazali Arciomu, kali jon nie zhadaje parolaŭ, to jon nie pajedzie dadomu.
«Mnie pryjšłosia zhadać parol. U telefonie jany znajšli šmat kampramietujučaj infarmacyi na mianie. Ja dakaraju siabie za heta. Ja vydaliŭ z huhł-vobłaka, ale ŭ pamiaci telefona zachavalisia fota.
Naprykład, jak ja razdaju biełyja branzalety ŭ 2020-m. Ja čakaŭ bolš žorstkaj reakcyi na heta ŭsio, ale jany byli spakojnyja i pryjaznyja. Ja im sprabavaŭ kazać, što asabliva ni ŭ čym nie ŭdzielničaŭ, ale jany pakazvali fota z majho telefona, jakoje kazała ab advarotnym. Tak što admaŭlać niešta było biessensoŭna. Supracoŭniki kazali, što nam važna daviarać adzin adnamu, i kali jany zrazumiejuć, što ja chłušu im, to jany i stavicca da mianie adpaviedna pačnuć. Kazali jašče niešta nakštałt taho, što ŭ hetym kabiniecie ja sam za siabie, i prasili nazvać imiony tych, chto sa mnoj na fotazdymkach z akcyj pratestu. Pra niekatorych ludziej mnie pryjšłosia raspavieści — bolšaść ź ich nie ŭ Biełarusi. Starajusia ŭsich papiaredzić».
Dopyt ciahnuŭsia kala hadziny-paŭtary. U KDB z Arciomam zapisali videa:
«Mianie zapeŭnivali, što heta nie «pakajalnaje» videa, ale pa fakcie jano było hetkim. Tam ja kažu, što ja byŭ naziralnikam u 2020-m, za ŭdzieł u «niesankcyjanavanych masavych mierapryjemstvach» adbyŭ administracyjny aryšt, z taho času ja bolš ni ŭ čym nie ŭdzielničaŭ, toje, što majo imia apynułasia ŭ śpisach «Viasny», mianie vielmi niepakoić i dastaŭlaje prablemy. Heta takoje videa, dzie mnie treba było admovicca ad suviaziaŭ z «Viasnoj». Jany mnie zahadzia skazali, što treba skazać, a ŭ mianie ź impravizacyjaj niadrenna, tamu zapisali ŭsio ź pieršaha razu.
Mianie adpuścili z pytańniem: «Za kaho hałasavaŭ na papiarednich vybarach?» U adkaz ja taksama zapytaŭ: «A vy za kaho?» Jany paśmiajalisia. I razyšlisia na tym, kab ja tak bolš nie rabiŭ, tak by mović. Ja zrabiŭ vyhlad, što vypraviŭsia za hety čas».
Paśla razmovy supracoŭniki vyjšli z kabinieta, niešta abmierkavali i viarnulisia sa słovami, što ad ich ničoha nie zaležyć, ale jany «skažuć načalstvu, što jon narmalovy chłopiec».
Taksama Arciomu dali padpisać padpisku ab nierazhałošvańni, a taksama paprasili napisać papieru, što jon padtrymlivaje dziejnuju ŭładu i nie budzie ŭdzielničać u nijakich «farmavańniach». Paśla hetaha Arcioma adpuścili. Zabranuju techniku pakinuli ŭ siabie, ale skazali, što jon moža zabrać jaje praz paru dzion. Nieŭzabavie chłopiec pakinuŭ Biełaruś.
«Vielmi spadziajusia, što majo intervju papiaredzić inšych niezaležnych naziralnikaŭ i niejak dapamoža im».
Kamientary
Častkaj treninhu pavinna yć vydaleńnie infy.
Pavodziny i zachoŭvańnie infy nienaležnyja
Kapśpiracyja, ličbavaja biaśpieka - dla kaho pišuć usie hetyja hajdy? Navat kali ty nie źbiraŭsia praciahvać aktyvizm, treba ŭśviedamlać, što ty adkaŭvaješ nie sam za siabie, ale i za ŭsz, na kaho maješ kampramat. I hałoŭnaje - tržba być hatovym, što da ciabie pryjduć raniej ci paźniej, adrepietavać, što ty robiš i jak reahuješ. Materyjałaŭ dla padrychtoŭki dačorta - kožny dzień NN publiku pra takich ža raziavaŭ. A tut dziciačy sad niejki. Hebju navat adsutnyja ŭ ich iźviliny napružvać nia treba - pryjšoŭ, zabraŭ techniku i chadzi dalej pa adrasach.