Свет22

Як Францыя выцягнула з Буркіна-Фасо чатырох сваіх агентаў

У Буркіна-Фасо разгарнулася шпіёнская драма: агенты французскай разведкі правялі год у закладніках у прарасійскага рэжыму. Здавалася, выйсця няма, але сітуацыю выратавалі ўпартыя перамовы і пасярэдніцтва Марока.

Прэзідэнт пераходнага перыяду Буркіна-Фасо Ібрагім Траарэ. Фота: Kilaye Bationo / AP

Познім вечарам 18 снежня 2024 года прыватны самалёт Bombardier Challenger 604 прызямліўся ў аэрапорце Уагадугу, сталіцы Буркіна-Фасо. Гэты борт, які належыць мараканскай кампаніі Air Ocean Maroc, быў накіраваны спецслужбамі Марока з адной мэтай: эвакуацыя чатырох агентаў французскай Генеральнай дырэкцыі замежнай выведкі (DGSE), якія правялі больш за год у зняволенні.

Праз тры гадзіны пасля прызямлення французскія агенты падняліся на борт, і ў 23.52 самалёт узяў курс на Касабланку. У штаб-кватэры DGSE у Парыжы ўздыхнулі з палёгкай: завяршылася адна з самых складаных крызісных сітуацый у гісторыі ведамства. Яе падрабязнасці расказвае Le Monde.

Вытокі крызісу

Агенты DGSE прыбылі ў сталіцу Буркіна-Фасо Уагадугу ў лістападзе 2023 года з кароткатэрміновай тэхнічнай місіяй, звязанай з сістэмамі сувязі. Аднак праз два дні яны былі затрыманыя мясцовай службай бяспекі па абвінавачанні ў шпіянажы.

Праблемы ўзніклі праз грубыя памылкі: у аператыўнікаў не было дыпламатычных віз, а іх службовыя тэлефоны змяшчалі неабароненыя даныя, уключаючы фатаграфіі стратэгічных аб'ектаў. Гэтыя абставіны сталі прычынай іх арышту і наступнага абвінавачання ў «дэстабілізацыйнай дзейнасці».

Францыя расцаніла затрыманне як захоп закладнікаў і паспрабавала развязаць крызіс дыпламатычнымі метадамі. Аднак адносіны паміж Парыжам і Уагадугу ў апошнія гады пагоршыліся: пасля перавароту 2022 года Буркіна-Фасо пад кіраўніцтвам капітана Ібрагіма Траарэ разарвала сувязі з былой метраполіяй, умацоўваючы супрацоўніцтва з Расіяй.

Незадоўга да арышту ва Уагадугу прыбылі каля дваццаці афіцэраў ГРУ для працы з мясцовай разведкай. Гэта стала падставай для Парыжа падазраваць у тым, што адбываецца, уплыў Масквы.

Да сярэдзіны снежня 2023 года французскія ўлады прымаюць рашэнне эвакуяваць з Уагадугу ўсіх агентаў DGSE. Прэзідэнт Макрон, раздражнёны няздольнасцю спецслужбаў прадбачыць крызісы, зняў з пасады кіраўніка DGSE Бернара Эм'е, замяніўшы яго Нікаля Лернерам, які да гэтага кіраваў унутранай разведкай.

Тым часам затрыманых французаў пасля некалькіх дзён у ізаляцыі перамясцілі ў сакрэтныя вілы элітнага раёна Уага-2000.

Няўдалыя спробы вызвалення

Французскі бок задзейнічаў некалькі каналаў перагавораў. Спачатку да медыяцыі прыцягнулі прэзідэнта суседняй Тога Фора Гнасінгбэ, які асабіста адправіў сваіх дыпламатаў да капітана Траарэ.

Аднак перамовы праваліліся: Траарэ спачатку выставіў патрабаванне аб выдачы апазіцыянераў, якія знаходзяцца ў Францыі. Пасля таго, як Парыж у гэтым адмовіў, ён запатрабаваў каля 150 мільёнаў еўра. І гэтым разам французскі бок адмовіў.

У пачатку 2024 года Францыя звярнулася па дапамогу да ААЭ, але і гэты шлях аказаўся безвыніковым. Затрыманых тым часам раздзялілі на дзве групы па два чалавекі і замкнулі ў асобных пакоях на розных вілах. Іх стан заставаўся здавальняючым: ім аказвалі медыцынскую дапамогу пры малаважных праблемах са здароўем, кармілі і карэктна абыходзіліся, праўда, не дазвалялі выходзіць на двор.

Адзіныя візіты, якія яны мелі — гэта рэдкія сустрэчы з консулам і адвакатам, арганізаваныя французскім пасольствам. Але і гэтыя сустрэчы часта адмяняліся ў апошні момант без тлумачэнняў.

Сітуацыя зайшла ў тупік, і да пачатку вясны французскія спецслужбы пачалі рыхтавацца да магчымай сілавой аперацыі. У сакавіку разведка ідэнтыфікавала вілы, дзе былі размешчаныя агенты.

Быў распрацаваны дэталёвы план штурму з выкарыстаннем верталётаў з суседняй краіны. Аднак аперацыю палічылі занадта складанай і небяспечнай — як з гуманітарнага, так і з палітычнага пункту гледжання.

Удзел Марока

Ключавым момантам у вырашэнні, здавалася б, тупіковай сітуацыі стала падключэнне Марока, з якім у Буркіна-Фасо гістарычна склаліся добрыя адносіны. Капітан Траарэ праходзіў навучанне ў Марока ў 2014 годзе і высока цаніў супрацоўніцтва з гэтай краінай.

Акрамя таго, у Марока праходзілі навучанне прадстаўнікі буркінійскай разведкі, уключаючы дзейнага кіраўніка Агенцтва нацыянальнай разведкі (ANR, Agence nationale de renseignement) Буркіна-Фасо Оўмару Ябры. Гэты факт, а таксама асабістыя сувязі Ябры з мараканскімі калегамі робяць Рабат (сталіца Марока) ідэальным саюзнікам для Парыжа.

Францыя, у сваю чаргу, у 2024 годзе пайшла на палітычны крок, прызнаўшы суверэнітэт Марока над Заходняй Сахарай — рэгіёнам, які яшчэ з 1970-х гадоў імкнецца да незалежнасці. Гэта палепшыла двухбаковыя адносіны і адкрыла дарогу для ўзаемадзеяння разведвальных службаў.

На працягу наступных месяцаў мараканскія прадстаўнікі неаднаразова сустракаліся з буркінійскімі ўладамі. У снежні перамовы прывялі да раптоўнага поспеху. 18 снежня французскія агенты былі вызваленыя.

Кошт вызвалення

Умовы здзелкі застаюцца загадкай. Паводле інфармацыі крыніц, Марока выплаціла 60 мільёнаў еўра і выдзеліла Буркіна-Фасо абсталяванне. Аднак афіцыйныя асобы Францыі адмаўляюць выплату выкупу. Для французскіх спецслужбаў гэтая справа стала ўрокам, які падкрэслівае важнасць прадуманага падыходу да аперацый у нестабільных рэгіёнах.

Каментары2

  • Ля шары
    16.01.2025
    Без дыпламатычнай візы і з тэлефонамі, поўнымі кампрамату :) Што за агентура пайшла?
  • Acab
    16.01.2025
    Францыя, у сваю чаргу, у 2024 годзе пайшла на палітычны крок, прызнаўшы суверэнітэт Марока над Заходняй Сахарай — рэгіёнам, які яшчэ з 1970-х гадоў імкнецца да незалежнасці. Гэта палепшыла двухбаковыя адносіны і адкрыла дарогу для ўзаемадзеяння разведвальных службаў.


    Някепска за чатырох шпегаў)? Яшчэ ў ў францускай саўбелцы голасна хваляцца.

Стала вядома імя чалавека, якога сілавікі назвалі першым затрыманым па справе «Гаюна»29

Стала вядома імя чалавека, якога сілавікі назвалі першым затрыманым па справе «Гаюна»

Усе навіны →
Усе навіны

Трамп увёў тарыфы для Кітая і хоча абкласці імі Еўрасаюз. Ці закране Беларусь?4

У 2024 годзе ў Польшчы затрымалі больш за 900 беларусаў, якія нелегальна працавалі ў краіне3

Куды могуць дэпартаваць 323 беларусаў з ЗША пасля ўказа Трампа? І хто гэтыя людзі?1

Гэтую садавіну людзі масава спажываюць зімой. А яна літаральна нашпігаваная хіміяй9

Створаны асфальт, які сам сябе рамантуе і аднаўляе6

«Кінуў і забыўся». У ЗША стварылі ўдарны дрон у выглядзе мяча для амерыканскага футболу2

У Вільні і Варшаве запускаецца адукацыйная праграма «Журфак па суботах», якая будзе рыхтаваць кадры для незалежных медыяў12

У Акадэміі навук прапануюць забараніць металашукальнікі9

Трамп уводзіць санкцыі супраць Міжнароднага крымінальнага суда21

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Стала вядома імя чалавека, якога сілавікі назвалі першым затрыманым па справе «Гаюна»29

Стала вядома імя чалавека, якога сілавікі назвалі першым затрыманым па справе «Гаюна»

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць