«Не варта меркаваць, што памежнікі не будуць даглядаць ваш тэлефон. Праверыць могуць кожнага», — нагадваюць «Кіберпартызаны». Прыводзім іх парады, а таксама гайды ад «Нашай Нівы», якія вам у гэтым дапамогуць.
Telegram
Першае, што «Кіберпартызаны» раяць зрабіць, — паклапаціцца пра тэлеграм-акаўнт. Для гэтага варта завесці асобны тэлеграм-акаўнт, які будзе выглядаць праўдападобна, але які можна будзе без страху быць затрыманым паказваць памежнікам. Там могуць быць, напрыклад, бяскрыўдныя перапіскі з калегамі, падпіскі на каналы з навінамі (не «экстрэмісцкія») і чаты па вашай прафесіі.
«Кіберы» звяртаюць увагу на тое, што проста выдаляць тэлеграм не варта, бо памежнікі могуць паспрабаваць увайсці ў яго з вашай сім-карты. Як альтэрнатыву яны прапануюць паставіць на тэлеграм воблачны пароль і пры даглядзе сказаць, што вы не ведаеце, хто карыстаецца акаўнтам. Але пароль могуць выбіць, а «нейтральны» акаўнт выглядае праўдападобна.
Перапіскі і сховішчы
«Кіберпартызаны» раяць прагледзець усе вашы месенджары і паштовыя кліенты. Выдаліце адтуль усё, што можа быць небяспечным.
Звярніце ўвагу на сховішча вашага тэлефона. Надзейна вычысціце «падазроныя» выявы і файлы. Вычысціце таксама «сметнік» сховішчаў. Як гэта рабіць мы распавядаем, напрыклад, у гайдзе пра ачыстку гугл-фота і галерэй, вы знойдзеце іх ніжэй.
Асобна звярніце ўвагу на кантакты ў смартфоне і месенджарах (тут мы распавядалі, як іх пачысціць).
Іншыя парады
«Кіберпартызаны» раяць рыхтавацца да праверкі загадзя і не адкладаць ачыстку тэлефона на апошні момант.
Звярніце ўвагу на ўсе праграмы, у якіх вы праглядалі фота або відэа, вялі перапіску або дзе ёсць тэхнічная магчымасць нешта рэпоснуць або лайкнуць. Неабавязковыя сацсеткі лепш выдаліць зусім.
Не панікуйце, калі супрацоўнік будзе ўводзіць нейкія каманды ў тэлефоне — імаверна, ён перапісвае ваш IMEI («асабісты нумар» смартфона). Імі карыстаюцца, каб адсочваць тых, хто прыязджае ў Беларусь. Трымайце гэта ў галаве і не бярыце ваш смартфон туды, дзе вас не мусяць бачыць.
А што рабіць не варта?
«Кіберпартызаны» выдзелілі тры пункты:
- Найперш — не дбаць пра бяспеку. «Не варта меркаваць, што памежнікі не будуць даглядаць ваш тэлефон. Праверыць могуць кожнага», — пішуць яны.
- Перасякаць мяжу з новым або зусім чыстым тэлефонам. Гэта можа выклікаць падазрэнні.
- Востра рэагаваць на тое, што робяць у вашым тэлефоне, і паказваць занадта нервовую рэакцыю на гэта.
Парады і гайды ад «Нашай Нівы»
Пры перасячэнні мяжы мы не раім вам браць ноўтбук, з якога вы рабілі нешта «пратэснае». Вычысціць яго складаней, бо там у сілавікоў больш магчымасцяў для аналізу файлавай сістэмы.
Для тых, хто большасць часу жыве за мяжой: падумайце двойчы перад тым, як ехаць у Беларусь, асабліва калі вы даўно туды не ездзілі, і ўзважце рызыкі. Падумайце, за што вас могуць прыцягнуць — ці пісалі вы нешта ў сацсетках або месенджарах у 2020-м і пазней (нават у закрытых чатах, узламаных сілавікамі), ці выходзілі на пратэсты ў Беларусі або эміграцыі, ці ўдзельнічалі ў нейкіх мерапрыемствах, якія могуць трактаваць неадназначна (спецслужбы Беларусі актыўна манітораць акцыі дыяспары), ці рабілі ахвяраванні з беларускай карткі (або спрабавалі, але плацёж не прайшоў) або праз фэйсбук, ці заўважалі вас у праўкраінскай актыўнасці.
Калі вы ахвяравалі з замежнай карткі ў падтрымку Украіны або беларускіх арганізацый за мяжой, то выдаліце банкаўскую праграму і не бярыце з сабой вашу замежную картку. Выдаліце ўсе згадкі пра ваш замежны банк са спісу смс ды паштовых сервісаў.
«Наша Ніва» стварыла шмат гайдаў па розных галінах бяспекі. Яны прыдадуцца вам пры ачыстцы смартфона, а іх выкананне зойме час. Калі вы збіраецеся ў Беларусь, то знайдзіце час, бо гэта можа каштаваць вам свабоды:
- Пачысціце тэлеграм і іншыя месенджары. Асобна звярніце ўвагу на ўкладкі «спампаваныя» і «медыя» (як іх пачысціць мы пісалі тут). Каб разумець магчымасці сілавікоў пры пошуку ў тэлеграме — прачытайце артыкул. Звярніце ўвагу на тое, як вычысціць «экстрэмісцкія» тэлеграм-боты з вашага акаўнта.
- Пачысціце ваш Instagram. Потым паглядзіце на «Аднакласнікі», «Укантакце» і Facebook. Пераправерце вашы лайкі. Калі вы ахвяравалі праз Facebook, то паглядзіце як выдаліць акаўнт правільна. Асобна звярніце ўвагу на TikTok (1 частка, 2 частка).
- Пасля гэтага пераправерце YouTube і Google-акаўнт.
- Праглядзіце галерэю і пачысціце фота адтуль, пасля пераправерце Google Photos. Калі ў вас iPhone, то вам пасуе гэты гайд.
- Мы пісалі пра тое, як зразумець, што вы ў небяспецы, калі вы некуды ахвяравалі (асобна — пра Patreon і Stripe). Таксама — пра тое, якіх данацёраў садзяць за краты. А тут — пра тое, якая імавернасць таго, што ваш тэлеграм-акаўнт здэананімізавалі. Звярніце на іх увагу.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬШто новага правяраюць у тэлефонах на мяжы пры вяртанні ў Беларусь
ГУБАЗіК збіраецца маніторыць акцыі на Дзень Волі ў Беларусі і за мяжой. Адказны — сумнавядомы Гайко
Затрымалі дзяўчыну з Магілёва. Кажуць: за ўдзел у мітынгах за мяжою
Гарадзенец пасля вяртання ў Беларусь атрымаў пяць крымінальных спраў і стаў «тэрарыстам»
Кубракоў адправіў на мяжу з Украінай АМАП і ўнутраныя войскі — «каб не дапусціць прарыву УСУ»5
Каментары