Ci pačynajuć biełarusy razmaŭlać z akcentam pa-biełarusku?

Alaksandar Łukašenka i mnohija ludzi jahonaha pakaleńnia jašče nadziejna trymajucca klasyčnaha biełaruskaha vymaŭleńnia, praz što navat kali jany razmaŭlajuć pa-rasiejsku, atrymlivajecca sakavitaja biełaruskaja trasianka. Słuchajučy niekatorych vysokapastaŭlenych čynoŭnikaŭ tak i chočacca im skazać — «panočku, kiń napružvacca i razmaŭlaj pa-biełarusku!»

Na haradzkim ža pakaleńni tryccacihadovych i bolš maładych ludziej usio bolš adčuvajecca pieraadoleńnie staroha biełaruskaha vymaŭleńnia i imknieńnie da rasiejskaha litaraturnaha standartu. Ale ž hienetyčnuju pamiać i skłaŭšysia stahodździami moŭny aparat nie padmanieš, tamu charakternaja prykmieta biełaruskaha akcentu ŭ rasiejskaj movie ciapier užo nie ćviordaje łukašenkaŭskaje «če», a praźmierna, bolš čym u maskvičoŭ, miakkaje, amal śviściačaje «ċje». Rasiejskaja mova ŭ vykanańni rasiejskamoŭnych biełarusaŭ — śviściačaje ćčirikańnie na vysokich tanach.

Ale strašna nia heta. Strašna, kali toje hipertrafavanaje miakkaje «č» pačynaje pranikać — kudy b vy dumali? — u samu biełaruskuju movu. Usio čaściej i čaściej haradzkija biełaruskamoŭnyja ludzi vymaŭlajuć zamiest «č» rasiejskaje «ċ». «Čias», «dla čiaho», «pačiakajcie», «čiaraviki». Dla mianie ź dziacinstva ćviordaje «č» było najpieršasnaj charaktarystykaj biełaruskaj movy. A tut — kaliłaska vam «čihunaċny vakzał»! Ci, moža, heta specyfičny dyjalektyzm taki?

Kali ja ŭpieršyniu pačuŭ miakkaje «č» z vusnaŭ biełaruskamoŭnaj damy ŭ pikiecie suprać zakryćcia Kołasaŭskaha liceju (kolki ž hadoŭ tamu heta było?), było nijakavata. Ale z taho času pačaŭ sustrakać takoje vymaŭleńnie čaściej i čaściej. Da hetaha dadajecca čas ad času pačutyja na dziaržaŭnym radyjo «niezaležnasť», «vilhotnasť», «hučnasť», ź jaŭnym miakkim «ť» naprykancy, a nie «ć».

Pa-mojmu heta vielmi strašny pakazčyk taho, jak biesprecedentna hłyboka zachodzić rusyfikacyja: biełarusy pačynajuć razmaŭlać pa-biełarusku z akcentam.

Biezumoŭna, lepš biełaruskaja mova ź miakkimi «ċ» i «ť» i navat sa słovam «da» zamiest «tak» (hetym hrašyŭ navat adzin viadomy biełaruskamoŭny dziejač u niadaŭniaj pieradačy na dziaržaŭnym radyjo), čym nijakaj biełaruskaj movy.

Ale ž — nu vy sami razumiejecie.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0