Kalininhradski šlach u ES staŭ dla biełarusaŭ niebiaśpiečnym — rasijskija siłaviki apantana dapytvajuć biełarusaŭ
Pamiežny pierachod pamiž Polščaj i Rasijaj u Kalininhradskaj vobłaści karystajecca papularnaściu ŭ biełarusaŭ, jakija jeduć na radzimu. Pa-pieršaje, praź nievialikija ŭ paraŭnańni ź biełaruska-polskaj miažoj čerhi, pa-druhoje — taki maršrut dazvalaje paźbiehnuć sustrečy z pamiežnikami Biełarusi. U apošnija dva tydni situacyja na rasijskaj miažy źmianiłasia, piša «Vot Tak».
Kalininhradski tranzit
Kalininhrad — zručny transpartny chab dla tych, chto choča trapić ź ES u Biełaruś. Padarožniki addajuć pieravahu hetamu maršrutu, tamu što miažu tut možna prajści ŭ niekalki razoŭ chutčej, čym u Tarespali (heta apošni dziejny pahranpierachod na polska-biełaruskaj miažy). Z Kalininhrada ŭ Minsk dahetul lotajuć rehularnyja avijarejsy, pryčym u stalicy Biełarusi, dziakujučy pahadnieńniam pamiž RF i RB, pasažyram užo nie treba prachodzić pašpartny kantrol i razmaŭlać ź biełaruskimi pamiežnikami.
Adnak ź niadaŭnich časoŭ u prymiežnych čatach, dzie abmiarkoŭvajuć niuansy pierasiačeńnia rasijskaj miažy, stali zjaŭlacca paviedamleńni pra bolš pilny kantrol. Ź im sutykajucca tyja, chto maje navat minimalnyja adnosiny da Ukrainy. Rasijskija pamiežniki zvažajuć na adznaki pra naviedvańnie hetaj krainy, miesca naradžeńnia i inšyja detali, jakija dazvalajuć źviazać padarožnikaŭ z Ukrainaj. Dla niekatorych ź ich rucinnaja pajezdka pa zvykłym maršrucie pieraryvajecca šmathadzinnym dopytam supracoŭnikami rasijskich śpiecsłužbaŭ.
«Vot Tak» parazmaŭlaŭ ź niekalkimi biełarusami, jakija za apošni čas sutykalisia z prablemami pry sprobie pierasiačy miažu RF. Pryčym heta adbyvałasia jak pry ŭjeździe, tak i pry vyjeździe z terytoryi Rasii.
Dopyt ź pieraduziataściu
«Dla mianie Kalininhrad — najbližejšy i zručny tranzitny punkt pa šlachu ŭ Biełaruś. Pa spravach jezdžu hetym maršrutam praktyčna kožny miesiac. Z maim biełaruskim pašpartam prablem nikoli nie ŭźnikała. Maršrut prosty — aŭtobusam [z Polščy] praz rasijskuju miažu, zatym samalot, i vychodžu ŭžo praktyčna doma. Prablem z pamiežnikami z-za svaich dakumientaŭ nie mieŭ nikoli», — raskazvaje «Vot Tak» Ihar (imia źmieniena).
Da poŭnamaštabnaha rasijskaha ŭvarvańnia jon nieadnarazova byvaŭ va Ukrainie, apošni raz — u 2021 hodzie. Pra hetyja pajezdki nahadvajuć štampy, jakija stavili ŭ pašpart ukrainskija pamiežniki. Raniej pilnaj cikavaści z boku rasijskich siłavikoŭ jany nie vyklikali.
«Hartajučy pašpart, jany zaŭsiody zadavali mnie niekalki pytańniaŭ: ź jakoj metaj jeździli, ci jość va Ukrainie svajaki? Kazaŭ, što jeździŭ na mora, svajakoŭ niama, na hetym uvieś dopyt i zakančvaŭsia. Składałasia ŭražańnie, što im prosta treba było vykanać niekatoryja farmalnaści. Adnak hetym razam usio pajšło pa niazvykłym i niadobrym dla mianie scenary», — uspaminaje mužčyna niadaŭniaje pierasiačeńnie rasijskaj miažy ŭ napramku Polščy.
Prahladajučy pašpart Ihara, supracoŭnik rasijskaj pahransłužby adkłaŭ dakumient ubok. Prapuściŭšy ŭsich pasažyraŭ aŭtobusa, jon zaprasiŭ mužčynu na dadatkovuju pravierku ŭ asobny kabiniet. Zadaŭšy jamu niekalki pytańniaŭ, pamiežnik paklikaŭ kalehu ŭ cyvilnym — pa vonkavym vyhladzie i maniery pavodzin supracoŭnika śpiecsłužbaŭ. Dalejšy dopyt, jaki doŭžyŭsia niekalki hadzin, pravodziŭ užo jon.
«FSB-šnik z chodu pierajšoŭ da pahroz. Heta byŭ rezki kantrast z krychu flehmatyčnaj i rassłablenaj manieraj znosin z boku pamiežnika. Dumaju, jon chacieŭ uziać mianie na spałoch. Prahladzieŭšy paznaki, jakija rabiŭ, hartajučy moj pašpart, inšy supracoŭnik, jon pačaŭ kazać, što ja papaŭsia, u ich jość na mianie niejkaja infarmacyja datyčna maich pajezdak va Ukrainu i ŭdziełu ŭ biełaruskich pratestach. Karaciej, fuł-chaŭs. A naprykancy ŭsiaho jon paabiacaŭ pieradać mianie biełaruskamu KDB», — dzielicca Ihar.
Pavodle jaho słoŭ, u biełaruskich pratestach 2020 hoda jon udziełu nie braŭ, u internecie nakont palityki nijak nie vykazvaŭsia, adnak ahresiŭnaja maniera pavodzin supracoŭnika FSB i pahrozy pieradać jaho biełaruskim siłavikam zrabili svaju spravu. Kali pastupiła patrabavańnie razbłakavać telefon, jon chutka pahadziŭsia. Ciapier Ihar pra heta škaduje.
Nastupnyja paŭhadziny pamiežnik i, vierahodna, supracoŭnik FSB prahladali źmieściva ŭ jahonym telefonie, čas ad času źmianiajučysia ŭ tvary, robiačy vyhlad, što znajšli niešta surjoznaje, fatahrafavali ekran. Taksama jany pytali Ihara pra staŭleńnie da Pucina, Zialenskaha i da rasijska-ŭkrainskaj vajny, uzhadvaje surazmoŭca:
«Potym u niejki momant FSB-šnik mnie kaža: usio, ulip ty pa samyja vušy, kapiec tabie, rychtujsia da padvałaŭ [biełaruskaha] KDB. Zrabiŭ paŭzu, pahladzieŭ na mianie i skazaŭ, što jość adzin šaniec usio vypravić: raskazać usio, što mnie viadoma pra maich znajomych — biełarusaŭ i rasijan — jakija albo źbirajucca ŭ dobraachvotniki, albo danaciać na USU, albo źbirajuć hrošy na drony i inšuju amunicyju».
Paralelna z hetymi pytańniami siłavik pakazvaŭ asobnych ludziej sa śpisu kantaktaŭ na telefonie Ihara i patrabavaŭ raskazać pra ich.
Padčas šmathadzinnaha dopytu mierkavany supracoŭnik FSB pieryjadyčna paŭtaraŭ prapahandysckija štampy pra vorahaŭ Rasii. Urešcie, nie znajšoŭšy ničoha surjoznaha i nie zdoleŭšy schilić surazmoŭcu da supracoŭnictva, jon skazaŭ Iharu źbirać rečy i sadzicca na najbližejšy aŭtobus.
Adrazu paśla hetaha Ihar adpraviŭsia ŭ Polšču: jon upeŭnieny, što ad sapraŭdy vialikich prablem jaho vyratavała tolki toje, što ŭ jaho telefonie nie było nijakaj kampramietujučaj infarmacyi.
Palavańnie na dobraachvotnikaŭ
Prykładna ŭ hety ž čas rasijskuju miažu ŭ Kalininhradskaj vobłaści pierasiakaŭ Źmicier (imia hieroja taksama źmieniena) — inšy hramadzianin Biełarusi, ź jakim udałosia źviazacca «Vot Tak».
Mužčynu, jaki jechaŭ u Kalininhrad, taksama paviali na razmovu z supracoŭnikami FSB.
Jak i ŭ mnohich biełarusaŭ, u jahonym pašparcie byli adznaki ab naviedvańni Ukrainy — da poŭnamaštabnaha rasijskaha ŭvarvańnia Ukraina była hałoŭnym turystyčnym napramkam dla hramadzian našaj krainy. Mnohija ź ich jeździli adpačyvać na mora, a žychary pryhraničnych nasielenych punktaŭ adpraŭlalisia va Ukrainu pa pakupki.
Padčas dopytu Źmitru pakazvali fatahrafii dvuch chłopcaŭ — nibyta biełarusaŭ. Pa słovach rasijskich siłavikoŭ, jany mieli namier ustupić u šerahi USU i niadaŭna ich zatrymali pry sprobie vyjechać u Polšču praz Kalininhrad.
«Mnie niepasredna pakazvali skany ich biełaruskich pašpartoŭ. Pytalisia, ci nie znajomy ja ź imi. Patrabavali ŭ mianie razbłakavać telefon. Nakolki ja zrazumieŭ, u hetych chłopcaŭ padčas takoj voś pravierki znajšli dokazy taho, što jany jeduć va Ukrainu — kantakty, pierapisku. Miarkujučy pa tym, što ja pačuŭ, heta byli nie adzinyja vypadki za apošni čas. Nie viedaju, nakolki ja maju racyju, ale ŭ mianie skłałasia ŭražańnie, što rasijskija siłaviki pačynajuć mocna treści biełarusaŭ jakraz paśla takich zatrymańniaŭ», — raskazaŭ pra svoj dośvied prachodžańnia miažy Źmicier.
Administratar adnaho z pamiežnych telehram-čataŭ, ź jakim pahavaryŭ «Vot Tak», raskazaŭ, što ciapier «supracoŭniki biaśpieki» abaviazkova hutarać z kožnym čałaviekam, jaki maje ŭkrainskaje hramadzianstva, adznaki ŭ pašparcie ab naviedvańni Ukrainy (niezaležna ad terminu daŭnaści) abo jakija naradzilisia va Ukrainie (abo navat va Ukrainskaj SSR). Pryčym heta adnosicca jak da tych, chto zajazdžaje, tak i da tych, chto vyjazdžaje z Rasii.
Takaja praktyka, pa słovach administratara, zjaviłasia paśla teraktu ŭ «Krokus Sici Chole». U takich ludziej nadhlad asabistych rečaŭ časta pravodzicca ź pieraduziataściu, śćviardžaje administratar čata.
Udzielniki čataŭ pišuć, što «hutarki» lohka pieratvarajucca ŭ dopyty, jakija supravadžajucca vyvučeńniem źmieściva mabilnych telefonaŭ i noŭtbukaŭ. Supracoŭnikaŭ FSB cikaviać svajaki, jakija žyvuć na terytoryi Ukrainy, častata znosin ź imi, rodnaja mova, staŭleńnie da vajny i rasijskaj ułady. U niekatorych vypadkach — ale daloka nie zaŭsiody, — siłaviki mohuć pahražać abo akazvać cisk na padarožnikaŭ.
«Čamu nie spytaje ŭ siabie: kali ja jezdžu ŭ Hiermaniju i zabiraju ŭsie ŭznaharody, čamu nie vyjšaŭ na kantakt ź niemcami?» Da kaho źviarnuŭsia Łatuška?25
Kamientary