Kultura66

U Lepielskim rajonie zakansiervujuć chram, jaki nie zmahli daščentu źniščyć u časy SSSR

Pomnik baroka ŭ vioscy Hubina buryli tankam, raźbirali na cehłu i navat uzarvali, ale tak i nie zmahli źniščyć. Siońnia ž šukajuć mahčymaści, kab źbierahčy toje, što ad jaho zastałosia.

Ruiny Hubinskaha kaścioła z boku apsidy. Fota: Wikimedia Commons

Pra budučyja raboty ŭ chramie stała viadoma z sajta dziaržaŭnych zakupak, dzie miascovyja ŭłady šukajuć śpiecyjalista, jaki składzie prahramu rabot pa kansiervacyi.

Siońnia ad kaścioła zastalisia tolki frahmienty: častka apsidy i adna ź viežaŭ na fasadzie. Ad klaštara nie zastałosia aničoha.

Muravany kaścioł Śviatoha Antonija ŭ Hubinie byŭ pabudavany ŭ 1714 hodzie pa fundacyi połackaha stolnika Jana Pakaša, čyj rod u toj čas vałodaŭ vioskaj.

Vieža na hałoŭnym fasadzie kaścioła. Fota: Wikimedia Commons

Baročny chram byŭ kłasičnaj trochniefavaj bazilikaj ź dźviuma vysokimi teleskapičnymi viežami na fasadzie i fihurnym ščytom pamiž imi. Unutry kaścioła, pierakrytaha cylindryčnymi sklapieńniami, mielisia try ałtary.

U 1759 hodzie fundatar kaścioła Jan Pakaš zaprasiŭ u Hubina orden francyskancaŭ, dla patrebaŭ jakich pabudavaŭ dvuchpaviarchovy muravany klaštar, złučany z kaściołam praz sakryściju. 

Siudy ładziłasia vialikaja kolkaść pilihrymak. Ajcy-francyskancy sabrali ŭ klaštary vialikuju biblijateku sa staražytnymi vydańniami dy archiŭ.

4.jpg
Klaštar i kaścioł francyskancaŭ u Hubinie, 1913. Fota: Wikimedia Commons

Paśla paŭstańnia 1831 hoda bolšaść katalickich klaštaroŭ na Biełarusi była začyniena, bo jany aktyŭna dapamahali insurhientam, apiekavalisia paranienym i chavali zbroju. Paśla zakryćcia francyskanskaha klaštara ŭ Hubinie jahony kaścioł staŭ parafijalnym. 

Kaścioł praciahvali ŭtrymlivać na svaje srodki Sialavy i Šyryny, tahačasnyja ŭładalniki Hubina. U pačatku XX stahodździa hubinskaja parafija naličvała kala dvuch tysiačaŭ viernikaŭ. U klaštary praciahvała zachoŭvacca staražytnaja biblijateka francyskancaŭ, sabranaja jašče ŭ kancy XVIII stahodździa.

5.jpg
Hałoŭny fasad kaścioła, 1913. Fota: Wikimedia Commons

Paśla revalucyi ŭ kancy 1919 hoda probaščam adrazu troch miascovych kaściołaŭ, u tym liku Hubinskaha, byŭ pryznačany Jazep Baradziula. Za im taksama byli zamacavanyja kaścioły ŭ Biešankovičach i Ušačach.

Adnymi ź pieršych savieckija represii zakranuli jašče ŭ 1920-ja hady śviataroŭ. Ksiondz Baradziula byŭ aryštavany ŭ Hubinskim kaściole ŭ 1926 hodzie i pieraviezieny ŭ sumna viadomuju ŭnutranuju turmu ADPU ŭ Minsku.

6.jpg
Hałoŭny ałtar u Hubinskim kaściole, 1913. Fota: Wikimedia Commons

«Kab zapałochać i prymusić abvinavacić samoha siabie — na pačatku sakavika vyklikali mianie siarod nočy z adzinočki z rečami. Rečy zahadali pakinuć u kalidory, a mianie pasadzili ŭ dvary na hruzavik. Čatyry achoŭniki ź vintoŭkami i adzin kamisar pavieźli mianie za horad, pryblizna kiłamietraŭ za dziesiać ad Minska, i ŭ maładym sasnovym lesie zahadali kapać mahiłu…

Ja pačaŭ kapać, ale niedzie praz paŭhadziny pryjechaŭ čekist na matacykle i zahadaŭ: «Adstavić!» Mianie pryvieźli nazad, ale pasadzili ŭžo ŭ novuju kamieru, dzie było siem čałaviek. Usie lažali na padłozie — ni pałkoŭ, ni tapčanaŭ tam nie było», — z uspaminaŭ Jazepa Baradziuli.

Niahledziačy na 25 hadoŭ źniavoleńnia ŭ savieckich łahierach i ssyłkach na Poŭnačy, jakija Baradziula adbyvaŭ za svaju dušapastarskuju dziejnaść, dy padarvanaje zdaroŭje, jon usio ž zdoleŭ vyžyć i navat dažyć da 90 hadoŭ. Baradziula pamior u 1983 hodzie ŭ Ryzie, dzie jamu zabaraniali słužyć.

Paśla zatrymańnia i vysyłki Baradziuli kaścioł u Hubinie ŭ 1929 hodzie začynili, a ź viežaŭ źniali kryžy. Pamiaškańni kaścioła i klaštara pieradali miascovamu kałhasu, chram prystasavali pad kłub.

Panarama Hubina ŭ 1941 hodzie. Fota: Wikimedia Commons

U časy vajny kaścioł taksama nie paciarpieŭ, u im z 1942 hoda zrabili śviran. Źniščyć chram pasprabavali tolki ŭ čas chruščoŭskaj antyrelihijnaj kampanii 1960-ch hadoŭ.

«U pačatku 1960-ch hadoŭ miascovy kałhas vyrašyŭ vykarystać dobruju cehłu kaścioła dla budaŭnictva novaj stajni. Spačatku pryhnali tank ź bližejšaj voinskaj čaści, ale atrymałasia źbić tolki častku viežy z kryžom. Paśla pačali raźbirać rukami, ale tak sprava praciahvałasia jašče marudniej.

Pryjšłosia pa dapamohu zvać znoŭku sałdat, jakija pasprabavali ŭzarvać kaścioł, ale i tady adkałołasia tolki častka nišy», — uspaminaŭ miascovy žychar Anatol Sobal.

Klaštar i haspadarčyja pabudovy byli źniščany całkam, a kaścioł u źniaviečanym vyhladzie dajšoŭ da našaha času. Za savieckim časam ruiny chrama nie pryznavali pomnikam kultury i historyi, ale ŭžo ŭ niezaležnaj Biełarusi ich pryznali historyka-kulturnaj kaštoŭnaściu rehijanalnaha značeńnia.

Zvanica kaścioła znutry. Fota: Wikimedia Commons

Ale hety status da siońnia nijak nie ŭpłyvaŭ na jahony stan. Ciapier kaścioł biarucca kansiervavać ścipłymi srodkami miascovaha sielsavieta, jakich na praktycy moža chapić tolki na ŭłasna prahramu rabot.

Vielmi vierahodna, što pry adsutnaści narmalnaha finansavańnia raboty adkładucca jašče na dziasiatak hadoŭ, pakul nie zdarycca jakaja-niebudź biada, jak z kaściołami ŭ Sieliščy i Ziembinie, što pryciahnie ŭvahu aburanaj hramadskaści i prymusić ułady dziejničać.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary6

  • Bartoš
    30.04.2024
    Heta ž taktyka takaja źniščyć, a potym mankurty buduć zajaŭlać što ničoha tut nie było. Jak toj błochier katory kaža što movy niama. Zaŭvažcie, kali jedzieš pa Maskvie , bačyš tam carkva, tam niešta histaryčnaje staić, - jany u siabie nie rujnavali, a niščyli u akupavanych narodaŭ.
    Dobra što u sielsaviecie znajšlisia nieabyjakavyja ludzi. Chaj by moža rekvizity dali kab achviaru pasłać
  • Kup
    30.04.2024
    Bartoš, navošta słać achviaru, pašli achviaravańnie. :)) Achviaru...:)))
  • Vania
    30.04.2024
    Svołačy

Asad uciok u Rasiju i paprasiŭ palityčny prytułak28

Asad uciok u Rasiju i paprasiŭ palityčny prytułak

Usie naviny →
Usie naviny

U Rasii nazvali vulicu ŭ honar desanta, jaki pravaliŭ svaju apieracyju8

«Mir dziakujučy sile mahčymy!» Zialenski ŭ Paryžy sustreŭsia z Trampam i Makronam11

«Heta, mahčyma, najlepšaje, što moža ź imi zdarycca». Tramp prakamientavaŭ krach rasijskaj palityki ŭ Siryi16

«Paniki niama. Vorahi chłusiać». Jak asadaŭskaja prapahanda reahuje na pierśpiektyvu padzieńnia ŭłasnaha režymu ŭ Siryi1

Paŭstancy ŭ Siryi ŭziali Palmiru, šturmujuć Choms, uvajšli ŭ Damask. Dzie Asad — nieviadoma17

Stała viadoma, što za damovu ŭčora padpisali Łukašenka z Pucinym37

Nastupleńniem paŭstancaŭ u Siryi kiruje Abu Machamied al-Džułani. Chto jon taki i čamu jaho ličać prahresiŭnym džychadzistam?7

Viadomy IT-inviestar patłumačyŭ, čamu ŭ Polščy niama svajho EPAM i čym krutyja Mikada i Mielničak6

«Tolki biznes, ničoha palityčnaha». Jeŭrapiejskija biznesmieny pryhladajucca da padsankcyjnaj Biełarusi7

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Asad uciok u Rasiju i paprasiŭ palityčny prytułak28

Asad uciok u Rasiju i paprasiŭ palityčny prytułak

Hałoŭnaje
Usie naviny →