Histaryčnaja daviedka
Mała čym admietny hety vostraŭ, jaki płoščaj u šeść razoŭ mienšy za Biełaruś, raźmieščany pobač z macierykovym Kitajem i bolšuju častku svajoj historyi znachodziŭsia ŭdalečyni ad centralnych padziej rehijona, — usie vialikija spravy rabilisia na kantyniencie.
Japonskaja akupacyja Kitaja ci Karei — heta balučaja tema dla hetych narodaŭ, poŭnaja pakut i prynižeńnia.
Injekcyju žyćcia vostraŭ atrymaŭ u 1949-m, kali Čan Kajšy evakujavaŭ miljony svaich prychilnikaŭ na Tajvań paśla parazy Hamińdana ad kamunistaŭ.
Tajvanskija «hubazikaŭcy» pamiž katavańniami niejak dazvolili jamu vychapić pistalet. Kali jon rašyŭsia spynić pakuty i streliŭ u siabie, to kuli tam nie akazałasia, a «hubazikaŭcy» raśśmiajalisia, što heta akurat toje, da čaho jany i chacieli jaho davieści, — vychadu niama.
Adna z dačok našaj Fainy i syna Čan Kajšy jašče žyvaja. Chto viedaje, jakuju rolu syhrała biełaruskaja miakkaść žonki Czian Czinho ŭ nastupnaj demakratyzacyi Tajvania? Na Tajvani Fainu lubiać, jana svajho rodu takaja čałaviečnaja tutejšaja pryncesa Dyjana.
Czian Czinho admianiŭ vajennaje stanovišča na Tajvani ŭ 1987 hodzie, dazvoliŭ palityčnuju kankurencyju i vybary, staŭ adnym z pačynalnikaŭ ekanamičnaha cudu, jaki zrabiŭ ź biednaha vostrava pad piatoj dyktatara paśpiachovuju respubliku.
— harantavaŭšy źjaŭleńnie kapitału ŭ raniej bujnych ułaśnikaŭ, jakija bolš nie mahli zarablać na ziamli i vymušanyja byli šukać inšyja śfiery;
Amierykancy šmat inviestavali ŭ adukacyju na vostravie, dzialilisia prahramami i adpraŭlali tudy svaje akademičnyja kadry. A potym inviestavali hrošy i adkryli svoj rynak.
Što tut ciapier?
Bahaćcie vostrava abumoŭlena jaho intelektualnaj i pramysłovaj siłaj.
Ad hetych čypaŭ zaležać usie vysokatechnałahičnyja rečy, jakija vyrablajucca na Zachadzie. 80% mazhoŭ «Tesły» zroblenyja na Tajvani, znakamity «Chajmars» bje dakładna ŭ cel, tamu što mazhi jamu zrabili na Tajvani, ajfon pracuje, tamu što mazhi jamu taksama zrabili na Tajvani. I hetak dalej.
Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) — heta śviataja karova Tajvania, samy prasunuty vytvorca čypaŭ u śviecie, jaki kantraluje bolš za pałovu suśvietnaha rynku. Na TSMC nie puskajuć žurnalistaŭ, aficyjnyja delehacyi ź vietlivaści vodziać pa kalidorach, dzie ničoha nie bačna.
Biznes tracić na navukovyja daśledavańni da 20% ad svajho prybytku, tut inviestujuć u navuku, a nie ŭ ladovyja pałacy.
Ad ich raboty šmat u čym zaležyć los usiaho vostrava. Adzin TSMC zarablaje bolš za 36 miljardaŭ dołaraŭ čystaha prybytku — heta bolš za pałovu ŭsiaho biełaruskaha VUP pry Łukašenku.
Ale i inšych vytvorcaŭ tut niamała, TSMC — heta tolki žamčužyna na viaršyni.
Pabudavać paŭpravadnikovy zavod patrabuje stolki ž inviestycyj, kolki nieabchodna na budaŭnictva atamnaj stancyi.
Tut mocnyja łaziernyja technałohii — paŭpravadnik pamieram 2 nanamietry nie narežaš piłoj.
Rabotnikam industryi paŭpravadnikoŭ, darečy kažučy, tut zabaroniena pierachodzić na rabotu da kankurentaŭ. Hłabalna rabotu mianiać možna, a voś da kankurentaŭ — nielha. Možna ŭ inšuju śfieru.
Kitajcy, jakija nakrali z usiaho śvietu masu technałohij, nie mohuć zrabić takija ž čypy, jak tajvancy, choć i razmaŭlajuć na adnoj movie, i žyvuć pobač.
Ale ŭ Kitaja tut byli inšyja pośpiechi, naprykład, u kradziažy nasieńnia — na Tajvani mocnaja škoła sielekcyi raślin i ŭ cełym sielskaja haspadarka rabatyzavanaja. Vadu ci ŭhnajeńni tut buduć padavać aŭtamatyčna pavodle analityki datčykaŭ u hlebie.
Zaležnaść krain Zachadu ad tajvanskich technałohij naradziła kancepcyju biaśpieki, jakaja nazyvajecca «silikonavy (kremnijevy) ščyt».
Imknieńnie Tajvania da pryznanaj śvietam niezaležnaści — vyklik dla Piekina.
Tajvań nie choča dzialicca svaimi technałohijami z Zachadam, razumiejučy, što heta razmyvaje jahony silikonavy ščyt.
Siońnia amierykancy trymajuć kala vostrava vojski, pieradajuć Tajvaniu zbroju strymlivańnia i publična abiacajuć abaraniać jaho ŭ vypadku vajny.
Dyktatar Kitaja Si Czińpin, u svaju čarhu, publična zajaŭlaje ab nieabchodnaści «ŭźjadnańnia Kitaja» i čynić vajennyja pravakacyi vakoł vostrava, adpraŭlajučy bajavyja karabli, samaloty i navat rakiety ŭ bok Tajvania.
Ci zmoža Kitaj zachapić Tajvań u vypadku vajny?
Sakret abarony Tajvania vielmi prosty — na hetym vostravie mała šyrokich plažaŭ, usiaho 14. Na samych šyrokich ź ich nielha vysadzić bolš za bataljon sałdat. Kala čatyrnaccaci bataljonaŭ — heta maksimum, jaki moža trapić z vady na zaminiravany piasok.
Tajvań atrymlivaje vajskovuju dapamohu ad ZŠA, a taksama maje svajo mocnaje vojska i rakietnuju prahramu. U Tajvania jość rakiety, zdolnyja dalatać da Piekina. Pry patrebie kraina hatovaja mabilizavać 12 miljonaŭ čałaviek. Viadoma, nie ŭsich na front.
A ŭkrainskaja pieradavaja rakieta «Niaptun», jakaja adpraviła fłahman Čarnamorskaha fłotu na znakamity adras, dla Tajvania — projdzienaja historyja. Ich antykarabielnyja rakiety lepšyja i bolš sučasnyja.
Tajvań buduje dziasiatki tysiač marskich dronaŭ, jakija pavinny nie dać kitajskamu fłotu nablizicca da bierahoŭ i vysadzić desant.
Tamu, jak kažuć tyja miascovyja vajskovyja analityki, ź jakimi ŭdałosia pahavaryć, hałoŭnaja zadača — pratrymacca da padychodu sajuźnikaŭ. Pad sajuźnikami razumiejucca nie tolki amierykancy. Inšyja sajuźniki Tajvania i ZŠA ŭ rehijonie — heta Japonija, Paŭdniovaja Kareja, Filipiny i Aŭstralija.
Reč u tym, što cieraz Tajvanski praliŭ, dzie ŭ vypadku čaho budzie pałychać, prachodzić 80% suśvietnaha marskoha kantejniernaha handlu.
Ci hatovyja tajvancy vajavać? Na ŭzroŭni rytoryki — hatovyja.
Cikava, što Hamińdan, jaki vajavaŭ z kamunistami, ciapier, jak ličycca, padtrymlivajecca Kamunistyčnaj partyjaj Kitaja, tamu što Piekinu vyhadnaja palityčnaja prahrama Hamińdana — uźjadnańnie i isnavańnie adnaho Kitaja.
Prykład Ukrainy natchniaje tajvancaŭ u tym sensie, što najaŭnaść u voraha vialikaj i hroznaj armii — nie harantyja pieramohi, kali narod hatovy pamirać za Radzimu.
«My bačym, jak jany pasyłajuć rakiety ŭ bok vostrava. Ni ja, ni maje znajomyja nie ihnarujem hetaj pahrozy, ale my i nie dazvalajem Kitaju ŭpłyvać na naša žyćcio. Budaŭničy rynak nie ŭpaŭ, spažyvańnie na vostravie nie ŭpała. Ludzi praciahvajuć žyć, chtości vučycca na vajskovych kursach i kursach pieršaj dapamohi. My ŭpeŭnienyja, što majem dastatkova sił i strymalnaj zbroi, kab u Si Czińpina nie było nijakaj upeŭnienaści ŭ tym, čym skončycca jaho avantura. Pucin byŭ upeŭnieny na 100%, što pieramoža, i dzie jon ciapier i jahonaja kraina? Si nie moža być upeŭnieny navat na 50%, što ŭ jaho niešta atrymajecca. Ale moža być, z druhoha boku, na 100% upeŭnienym, što ničoha dobraha jahonamu losu pravał nie pryniasie. Ja dumaju, kamunisty i dalej buduć malavać z Tajvania kiepskich chłopcaŭ, ale na vajnu nie navažacca», — za pivam skazaŭ mnie šviedski pradprymalnik Elijas Ek, jaki ŭžo 20 hadoŭ žyvie na vostravie.
U čym pryčyna pośpiechu Tajvania?
Mnohija zadajucca pytańniem: jak za sorak hadoŭ na nievialikim vostravie ź biednaj dyktatury vyrasła pieradavoje hramadstva i ekanomika, jakaja ruchaje śviet napierad.
Z adnaho boku, hladziš na pavierchniu ichniaha žyćcia: budynki, infrastrukturu, ekanomiku, śfieru pasłuh — i zdajecca, što miescami tut nu bolšy Zachad, čym na Zachadzie. Ale kali pahłybicca ŭ hramadstva, to tut zachoŭvajecca šmat takoha kanfucyjanskaha: baćki ŭsio jašče majuć vialiki ŭpłyŭ na rašeńni dziaciej: z kim budzieš žanicca, kudy pojdzieš pracavać.
«U hetym hramadstvie, u adroźnieńnie ad šviedskaha, naprykład, pryniata tak, što dzieci žyvuć z baćkami da momantu šlubu. Što heta aznačaje? Što pakul ty žyvieš z baćkami, ty nakormleny, apranuty, tabie nie treba płacić za kvateru, tvaje patreby ŭ zarobku nižejšyja, čym u švieda, jaki pajšoŭ ź siamji ŭ 18. Heta aznačaje, što ja mahu nabirać za tysiaču dołaraŭ dvuchmoŭnych maładych śpiecyjalistaŭ ź bliskučaj techničnaj adukacyjaj, jakija raźbirajucca lepš za mianie. Voś u čym tut sens, voś čamu ja rablu tut biznes», — skazaŭ mnie švied Elijas Ek.
Kultura, knihi, filmy — tut heta nie padmiata Halivudam, tut svaje zorki, svaje influensiery.
Zabaŭna, ale ŭ razhar kavidu Łukašenku b na Tajvani aštrafavali na 100 tysiač dołaraŭ — taki štraf byŭ za dezynfarmacyju adnosna chvaroby.
Vytvorčaść pieraprafilavali na vyrab nieabchodnych miedycynskich tavaraŭ. Tajvań staŭ vyrablać 13 miljonaŭ masak za sutki.
Nu i vialikaje značeńnie mieła šyrokaja infarmacyjnaja kampanija, štodzionnyja spravazdačy ab niebiaśpiecy i aktualnaj śmiarotnaści.
Pradpryjemstvy nie spyniali, padzieńnie VUP było mienšym, čym u inšych raźvitych ekanomikach, jakija abrali palityku łakdaŭnu.
Niahledziačy na pośpiechi ŭ ekanomicy i padychody da arhanizacyi hramadstva, kraina, viadoma, za karotki ŭ histaryčnym maštabie čas nie moža vyrašyć usie prablemy, jakija nazapasilisia za stahodździ historyi nie ŭ samym paśpiachovym rehijonie płaniety.
Na Tajvani taksama jość biednyja, taksama jość ludzi, mima jakich prajšła čypavaja revalucyja i jakija nie majuć nijakaha dačynieńnia da vysokich technałohij. Jany sa svaich chałup z zajzdraściu hladziać uharu, na ahieńčyki taho śvietu, jaki pabudavali ich razumniejšyja suajčyńniki.
Pry hetym minimalny zarobak najomnaha rabotnika na Tajvani — 856 dołaraŭ.
Jak u Biełarusi, kali mama z tatam šturchajuć svaich dziaciej u IT, miarkujučy, što heta ich šaniec vyrvacca ŭ ludzi, dakranucca da hrošaj, ubačyć śviet.
Na Tajvani heta prymaje ekstremalnyja formy: dzicia nie vyłazić z dadatkovych zaniatkaŭ, repietytaraŭ, dla jaho šukajuć mahčymaści trapić na vučobu ŭ ZŠA jašče na ŭzroŭni škoły.
Potym na druhoj ža sustrečy ŭ Rasii jon ažaniŭsia z tajvankaj i ŭ vyniku pajechaŭ žyć na vostraŭ, dzie sutyknuŭsia z tym, što pa vulicach chodziać pacuki, ludzi žyvuć u truščobach, a moładź vyhaniaje baćkoŭ z domu, i tyja vymušanyja chadzić siarod kanalizacyjnaha smurodu pa vulicy i vyprošvać u minakoŭ butelku vady.
A kali nie tak pahladzieć na čužuju mašynu «ŭ adnym horadzie», to ź jaje vyjdzie hanhstar i pačnie pa tabie šmalać, ananimna kaža aŭtar žachlivaha apoviedu.
Ci jość sens adkryvać dla siabie hety rehijon?
Kali vy nastrojenyja rabić technałahičny biznes abo nabracca dośviedu ŭ pieradavych kampanijach — to adnaznačna. Z hetym usio ŭ paradku.
Atrymać vizu i dazvoł na žycharstva adnosna nieskładana, kali vy intelektualny rabotnik abo pradprymalnik.
Na Tajvani zamiežnikam možna vałodać 100% kampanii, u adroźnieńnie ad niekatorych susiednich krain, dzie ty abaviazany brać u skład akcyjanieraŭ miascovych hramadzian.
Tajvań — heta taja kraina Azii, dzie možna pačać dziejničać ź viedańniem tolki anhlijskaj movy, tamu što značnaja častka miascovych, ź jakimi vy sutykniaciesia ŭ dziaržustanovach ci na vulicy, razmaŭlaje pa-anhlijsku. Kab paŭnavartasna intehravacca ŭ hramadstva, kaniečnie, treba vyvučyć kitajskuju.
Arenda žylla ŭ Tajbei moža siahać jak praźmiernych tysiač dołaraŭ, tak i ścipłych 250 — usio zaležyć ad miesca, jak paŭsiul. Centr Tajbeja darahi, ale jeŭrapiejcy zdymajuć kvatery pa humannych cenach, pamiž minskimi i varšaŭskimi.
Dla hetaha možna vyvučyć prapanovy ICDF abo źviarnucca ŭ pradstaŭnictva Tajvania ŭ Vilni na mejł [email protected] i daviedacca ab mahčymaściach. Z kamiercyjnymi prapanovami taksama možna źviartacca ŭ pradstaŭnictva.
«I druhoje, paśla pačatku zachopnickaj vajny Biełaruś staić vielmi blizka z Rasijaj. My asudžajem Rasiju, my asudžajem raźviazanuju joj vajnu, my nie možam dazvolić, kab Rasija atrymlivała niejkija technałahičnyja rečy z Tajvania, jakija dapamohuć joj vieści hetuju vajnu, udaskanalvać svaju zbroju i atakavać Ukrainu. Biełaruś u hetym ža šerahu. Tamu my nie majem z hetymi krainami nijakich suviaziaŭ. Niahledziačy na heta, my razumiejem, što Łukašenka razam z Pucinym padaŭlaje hramadstva i svabodu ŭ Biełarusi. I my byli b radyja mieć šaniec spryčynicca da pavarotu situacyi ŭ Biełarusi razam z tymi, chto zmahajecca za jaje svabodu», — dadaŭ jon.
Ci doraha źlotać na Tajvań? Nie, za 12 tysiač kiłamietraŭ niadoraha. Achvotnyja ŭbačyć vostraŭ na svaje vočy mohuć skarystacca servisam SecretFlying.com — cana na kvitki ź Jeŭropy pačynajecca z 290 jeŭra tudy-nazad. Vybirajcie ŭ pošuku from: Mainland Europe, to: Taiwan.
Pytańni adnosna tekstu i nie tolki aŭtaru možna pisać na mejł [email protected]
Kamientary
chaj žmot vam lepš premiju vypiša
cudoŭny, jak zaŭždy, materyjał