Rekordna nizki ŭzrovień lodu ŭ Antarktydzie zabiŭ tysiačy ptušaniat pinhvinaŭ
Daśledčyki pahladzieli spadarožnikavyja fatahrafii i ŭbačyli, što niekalki kałonij impieratarskich pinhvinaŭ panieśli katastrafičnyja straty, paśla taho, jak u minułym hodzie antarktyčny lod razburyŭsia raniej, čym zvyčajna. I heta tolki pačatak.
U daśledavańni, apublikavanym na hetym tydni ŭ Communications Earth & Environment, daśledčyki z Brytanskaj Antarktyčnaj Słužby akreślili vielmi vysokuju vierahodnaść taho, što bolšaść ptušaniat z čatyroch ź piaci viadomych kałonij impieratarskich pinhvinaŭ pamierli ŭ 2022 hodzie.
Daśledčyki nazirali za piaćciu kałonijami, jakija ŭklučajuć ad 630 da bolš čym 3000 par pinhvinaŭ. Navukoŭcy ličyli ptušak z dapamohaj spadarožnikavych zdymkaŭ z 2018 pa 2022 hod. Na hetych zdymkach jany zaŭvažyli, što značnaja strata marskoha lodu ŭ centralnaj i ŭschodniaj častcy mora Bielinshaŭziena (mora na poŭnačy Antarktydy u Cichaakijanskim siektary Paŭdniovaha akijana) adbyłasia jašče da taho, jak ptušaniaty pinhvinaŭ raźvili vodaniepranikalnyja piory.
Padčas razmnažeńnia i lińki impieratarskim pinhvinam nieabchodny dostup da stabilnaha «prypajnaha lodu» — heta marski lod, jaki «prymacavany» da bierahavoj linii, da marskoha dna ŭzdoŭž vodmielaŭ abo da vialikich ajśbierhaŭ. Impieratarskija pinhviny znachodziać svaje ulubionyja miescy dla razmnažeńnia ŭ kancy sakavika — pačatku krasavika, a z traŭnia pa červień adkładajuć jajki, ź jakich krychu bolš čym praz dva miesiacy vyłuplajucca ptušaniaty. Małyja rastuć, apiervajucca i narešcie pakidajuć hniazdo u śniežni-studzieni. Ale kali marski prypajny lod razburajecca raniej, čym zvyčajna, ptušaniaty jašče zanadta maładyja, kab vyžyć u niestabilnych umovach.
Pavodle spadarožnikavych zdymkaŭ, apisanych u daśledavańni, niekatoryja z kałonij pačali sutykacca sa značnaj strataj lodu ŭ kancy listapada — pačatku śniežnia. A ŭ niekatorych kałonijach marski lod amal całkam syšoŭ da pačatku śniežnia — i darosłym asobinam pryjšłosia adyści ad hetaj terytoryi.
Ptušaniaty ŭ hety čas majuć jašče puchovaje apiareńnie, jakoje choć i čaroŭna vyhladaje, ale nie padychodzić dla chałodnaj vady. Hetaje pierje pieraŭvilhatniajecca u adroźnieńnie ad paźniejšych vodaniepranikalnych pioraŭ. Tamu ptušaniaty mohuć patanuć abo zamierznuć da śmierci, navat kali zdolejuć vyjści z vady, tłumačyć viadučy aŭtar daśledavańnia ŭ kamientary dla The Washigton Post.
U adroźnieńnie ad inšych papulacyj žyvioł va ŭsim śviecie, impieratarskim pinhvinam dahetul adnosna šancavała: jany nie padviarhalisia bujnamaštabnamu palavańniu abo praźmiernamu promysłu z boku ludziej. Ale čałaviek u vyniku ŭsio ž uskosna daciahnuŭsia i da ich, bo zhodna z navukoŭcami, źmianieńnie klimatu stanie hałoŭnym faktaram straty papulacyi vidu.
Heta vyklikaje vializnuju tryvohu ŭ daśledčykaŭ, bo 2022 hod byŭ nie adzinym hodam ź niebiaśpiečna nizkim uzroŭniem marskoha lodu. Z 2016 hoda daśledčyki zafiksavali čatyry hady z samaj nizkaj płoščaj marskoha lodu za bolš čym 40 hadoŭ spadarožnikavych nazirańniaŭ. A ŭ siezony 2021-2022 i 2022-2023 uzrovień marskoha lodu byŭ samym nizkim za ŭsiu historyju.
Niadaŭnija sproby pradkazać tendencyi papulacyi impieratarskich pinhvinaŭ na asnovie prahnozaŭ straty marskoha lodu namalavali zmročnuju karcinu. Zhodna z prahnozami, kali ciapierašnija tempy hłabalnaha paciapleńnia zachavajucca, to bolš za 90% kałonij impieratarskich pinhvinaŭ vymruć da kanca hetaha stahodździa.
U kastryčniku 2022 hoda Słužba achovy ryby i dzikaj pryrody ZŠA nadała impieratarskim pinhvinam fiederalnuju abaronu ŭ adpaviednaści z Zakonam ab źnikajučych vidach, raspaviadaje Gizmodo. Strata marskoha lodu taksama pryviadzie da vielizarnych strat dla inšych antarktyčnych vidaŭ i płaniety. A sam lod Antarktydy adbivaje soniečnaje śviatło ad płaniety, što dapamahaje rehulavać hłabalnuju tempieraturu — tamu jaho strata budzie tolki paskarać hłabalnaje paciapleńnie, pryvodziačy štohod da novych kataklizmaŭ.
Navukoŭcy praciahvajuć bić tryvohu, kažučy, što jašče moža być čas, kab vyratavać navakolnaje asiarodździe Antarktyki i abaranić uraźlivyja vidy žyvioł. Tolki źmianiŭšy našy hłabalnyja pavodziny ŭ zabrudžvańni navakolnaha asiarodździa i značna skaraciŭšy kolkaść vykapniovaha paliva, jakoje my vykarystoŭvajem, my možam źmianić zmročny los pinhvinaŭ i mnohich inšych vidaŭ, uklučajučy nas samich, kažuć daśledčyki.
«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami3
Kamientary