Repin nazvaŭ Muraŭjova-Viešalnika «ahidnym hnojem» i inšyja małaviadomyja fakty pra mastaka, jaho viciebski pieryjad dy jak jon «macaŭ» biełarusaŭ
Kali ŭ 1892 hodzie mastak vybraŭ dla lecišča zaniadbanuju siadzibku pad Viciebskam, pieršym, što jon napisaŭ tam, byŭ mužyk-biełarus. Simvalična. Tolki Repin pabačyŭ našaha ziemlaka zusim nie takim, jakim jaho pryniata było apisvać u niekatorych kołach. Uvohule, Repin byŭ daloka nie «pravilny» tvorca, jakim jaho apisvali ŭ saviecki čas. Ale jak mastak, «łavić» sutnaść taho, kaho malavaŭ i što malavaŭ, jon umieŭ jak nichto ŭ jahonym pakaleńni.
Dźvina začaravała Repina — nastolki, što jon pažadaŭ być pachavanym pry joj. Tak i paviedamiŭ małodšamu siabru, vilenskamu pamočniku prakurora i piśmieńniku siaredniaj ruki Alaksandru Žyrkieviču, pakazaŭšy ŭ bok vykładzienaj kamieńniem jaminy, u jakoj hasili vapnu. Na zaŭvahu Žyrkieviča, što ŭviesnu vada hetuju jaminu lohka zatopić, machnuŭ rukoj: nie biada. Raka, maŭlaŭ, za takoje supraciŭleńnie — 300 mietraŭ bieraha ŭmacavaŭ — maje poŭnaje prava adpomścić.
Mastak kupiŭ Zdraŭniova amal u 48 hadoŭ — pavažny viek. Jon niaredka žartavaŭ na temu ŭłasnaha pachavańnia: to žadaŭ «być zakapanym u sadzie z pasadkaju dreva» (i «skryni nie treba»), to škadavaŭ, što daloka «paŭźci da Viezuvija» (a inačaj vyzvaliŭ by rodnych ad kłopatu i raschodaŭ). Niaščasny zabojca syna Ivan Žachlivy, «etnahrafična biezdakornyja» vołžskija burłaki i zaśpiety za napisańniem lista da sułtana «čartoŭski narod» zaparožcy — tak šmat užo stvorana. Ale i žyćcia jamu admierana niamała — jašče poŭnyja 38 hadoŭ.
Vialiki «macała»
Pieršaje, što było napisana ŭ Zdraŭniovie, — mužyk-biełarus. Simvalična. Tolki Repin ubačyŭ našaha ziemlaka zusim nie takim, jakim jaho pryniata było apisvać u niekatorych kołach.
«Słaŭny narod biełarusy, — zanatavaŭ mastak, — vielmi padobnyja da ŭkraincaŭ, tolki bolš pracavityja, bolš ścipłyja i bolš dabradušnyja». I nijakich vam «ciomnyja i zabityja», nijakaha kaŭtuna ŭ vałasach. Zirnicie: viasioły tvaram, rumiany ščokami, vačyma cikaŭny, ciełam — i zhrabny, i mocny, stanam i vopratkaj — frant.
Sprečki ab tym, chto byŭ pratatypam repinskaha «Biełarusa», išli daŭno. Nazyvali dźvinskaha płytahona Ściapana Kryvienku, jaki pamior u 1932 hodzie. Jaho pryznavali ŭ partrecie i staražyły, i navat jahonyja ŭnuki, jakija vučylisia ŭ zdraŭnioŭskaj škole, arhanizavanaj unučkaj Repina. Ściapan sapraŭdy paziravaŭ Repinu dla karciny «Bitva Davida z Halijafam».
Ale ŭ BSSR nie było viadoma, što ŭ 1926 hodzie viadomy biełaruski dziejač, kolišni kiraŭnik urada Biełaruskaj Narodnaj Respubliki Jazep Varonka, jaki ŭ toj čas žyŭ na vyhnańni ŭ ZŠA, advažyŭsia napisać list samomu Repinu ŭ Finlandyju z prośbaj adkazać na hetaje pytańnie. I atrymaŭ ad Repina adkaz!
Jon byŭ nadrukavany ŭ pieršym numary emihranckaha časopisa «Biełaruskaja trybuna» (Čykaha) 26 kastryčnika 1926 hoda. Voś što pisaŭ Varonku Repin:
«Biełarus» napisany ŭ 1892 hodzie ŭ siadzibcy majoj Zdraŭniova za 16 km ad Viciebska Viarchoŭskaj vołaści, jakaja staić na rečcy Zachodniaja Dźvina. Za rečkaj suprać nas žyŭ sielanin Sidar Šavura, jon i paziravaŭ mnie, stojačy na pavietry pierad voknami majoj majsterni. Šavury — siamja ź niekalkich bratoŭ i siostraŭ. Sidar jak starejšy brat byŭ spadčyńnikam doma pa śmierci baćki; dom ža byŭ z dastatkam, zamožny. Druhi brat, Michałka, byŭ ciaślar i stalar, treci — školny nastaŭnik. Sidar byŭ niepiśmienny, ale mieŭ charaktar trymać u strohaści ŭsiu siamju. Siastra jaho była siastroj miłasernaści, pryhožaja, zdolnaja… Usio trymałasia na ŭładzie Sidara».
Z repinskaha lista stała viadoma, što «Biełarus» — partret kankretnaha čałavieka, Sidara Šaŭrova. Jon žyŭ u vioscy Sacharava, što znachodziłasia cieraź Dźvinu nasuprać majontka Repina ŭ Zdraŭniovie. Proźvišča Sidara (jak i nazva vioski Sacharava — niekali «Zacharava») było zrusifikavana — Šavura staŭ Šaŭrovym.
Chutčej za ŭsio, Sidar pracavaŭ u Repina na budaŭnictvie siadziby. A pracy tam było šmat, Repin najmaŭ dziasiatki sialan, sam pracavaŭ z tałakoj. Tam jon i ŭhledzieŭ Sidara.
Praź niekalki hadoŭ Repin zaprasiŭ siastru Sidara — siastru miłasernaści — apiekavacca svajoj zachvarełaj psichična dačkoj Nadziejaj.
Kab paciešyć naturščyka, kab jaho tvar byŭ žyvy, nie napružany, dočki Repina Nadzieja i Viera pa čarzie čytali jamu vieršy. Adčuvajecca, što Sidar ź cikavaściu, asensavana i zachoplena ich pieražyvaje, jaho tvar aduchoŭleny, navat natchniony, vočy hladziać prosta ŭ vočy hledača.
Mastactvaznaŭcy havorać pra «firmovy» ŭdar pendźlem Repina i «firmovaje» ž niezafarboŭvańnie frahmientaŭ pałatna. Ale na pieršaje miesca treba pastavić jaho ŭnikalnuju zdolnaść razhledzieć sutnaść svajoj madeli, sčytać ź jaje niešta niabačnaje, ale niepaźbiežnaje, inšymi słovami — los.
Voźmiem partret Alaksandra Kieranskaha. Choć i z «banapartavym» vokam, ale ŭsim jasna, što čałaviek nienadoŭha, kalif na hadzinu. Inačaj Repin nie złaviŭ by taho soniečnaha zajčyka, što byŭ ubłytaŭsia ŭ vałasy piersanaža.
Niezdarma jon nazvany «vielikim ŝupalŝikom» čałaviečaj istoty, jaki «abmacvaje tvary, fihury i dušy» tak, što, jak pisaŭ Vasilij Rozanaŭ, «strašna žyvomu čałavieku trapić pad jaho pendzal».
Tak i ŭ sielaninie-biełarusie — namacana Repinym (i prytym ź lotu, adrazu) toje, što adnaho hetaha Sidara pieratvaryła ŭ zborny vobraz cełaha naroda.
Il luce di Repin
Mastaku dastatkova było ŭstać na śvitańni i adbiehčy ad doma ŭ bok dźvinskaha bieraha mietraŭ na tryccać — i jon zakachaŭsia. U tutejšaje sonca. Siońnia naddźvinskaja ranica raboty Repina zachoŭvajecca ŭ mastackaj halerei horada Kila (uźbiarežža Bałtyjskaha mora, Hiermanija).
Zdraŭnioŭskaje ž sonca pazałočvaje svaim ranišnim promniem sakavity zdraŭnioŭski ŭźlesak na inšaj karcinie — «Duel». Mastak vystaviŭ karcinu ŭ Italii — i jaje adrazu ž kupili. Promień italjancy nazvali «śviatłom Repina» — il luce di Repin.
Inšymi słovami, pomścić svajmu novamu susiedu Dźvina nie źbirałasia, a naadvarot: daryła natchnieńnie. Darečy, nad hetaj «Duellu» Leŭ Tałstoj płakaŭ ad zamiłavańnia i zachapleńnia.
Nad hetaj, bo jość inšyja. Tak zdarałasia z mnohimi pałotnami Repina praź jaho niepazbyŭnuju zvyčku ŭvieś čas niešta mianiać-pierapisvać (časam navat i psujučy, a paśla škadavać: čamu nie adciahnuli?).
«Duel», što trapiła ŭ Italiju, viadomaja jašče pad nazvaj «Darujcie!». Kryŭdziciel, atrymaŭšy śmiarotnuju ranu, uśviedamlaje, što nie mieŭ racyi. Apošnim pohladam jon prosić pakryŭdžanaha prabačyć i adnačasova daruje jamu svajo zabojstva. Druhi varyjant «Dueli», taksama pisany ŭ Zdraŭniovie, — procilehły pa svajoj sutnaści: niama ŭ im ni raskajańnia, ni prabačeńnia. Achviara ŭ apošniuju chvilinu žyćcia akružana ŭschvalavanymi siekundantami, a samotny zabojca ŭžo zapchnuŭ pistalet u kišeniu, adyšoŭ daloka ŭbok i źniervavana pchaje tytuń u lulku.
Siužety roznyja, ale abodva — pratesnyja. Bo dueli byli zabaronienyja ŭ Rasijskaj impieryi na praciahu bolš čym sta papiarednich hadoŭ. A ŭ 1894- m aficeram ich raptoŭna znoŭ dazvolili — nibyta z metaj abarony ich hodnaści.
Taki varvarski mietad — na parozie XX stahodździa z usimi jaho cyvilizacyjnymi dasiahnieńniami. A mastak tamu i mastak, što adčuvaje tonka.
Propaviedź Kunceviča
Miascovaja historyja vielmi cikaviła Repina. Jon byŭ znajomy z «letapiscami Viciebščyny» Alaksiejem Sapunovym i Uładzimiram Stukaličam, jeździŭ z synam u Połack «hladzieć starynu», cikaviŭsia asobaj Jazafata Kunceviča i jaho «epizodam ź biełarusami». «Propaviedź Kunceviča ŭ Biełarusi» — malunak pamieram 29 na 40 santymietraŭ — znachodzicca ŭ Viciebskim krajaznaŭčym muziei.
Hienijalna subjektyŭny
Ale voś u čym paradoks: na pałatnie Ilja Repin piša nie toje, što na papiery. Ci, moža, nie razumieje, pra što havorać ludziam jaho karciny? Žyrkievič, zhadany vilenski pamočnik prakurora, kali Repin źviarnuŭsia da jaho z prośbaj prysłać vypiski sa spraŭ ab aficerskich duelach, uščuvaŭ mastaka: chiba ž možna ciapier malavać dueli? «Ja zaŭvažyŭ jamu, što karcina jaho budzie pratestam i suprać aburalnaha zakona ab duelach. Jon nie choča heta pryznać», — zapisaŭ Žyrkievič u dziońniku.
U Alaksandru III, jaki padpisvaje dakumient ab lehalizacyi duelaŭ, Repin bačyć «praŭdzivuju, śvietłuju, ruskuju, šyrokuju, narodnuju dušu».
«Kali b Rasija pavinna była vybirać sabie cara, — piša jon, — jana zrabiła b najlepšy vybar, spyniŭšysia na Alaksandru III».
Samadziaržaŭje ŭ Repina — «brania dziaržymordy», jaki «ŭźvialičvajecca svaimi rabaŭnickimi pryvilejami, puskajučy pył u vočy durniam-rabam i darmajedam z prapaščym sumleńniem», a samadzieržca jon «abažaje»: «Akramia ŭsich dabrot, jakija Hasudar ździejśniŭ dla nas, mastakoŭ, i ŭ pryvatnaści dla mianie, ja jašče namnoha raniej prosta abažaŭ hetaha Manarcha».
«Ja byŭ u vialikim zachapleńni ad naviedvańnia i, hałoŭnaje, ad takoha ščyraha zadavalnieńnia, ź jakim Car hladzieŭ na maje raboty», — uspaminaje jon sustreču ź impierataram na vystavie — toj samy momant, kali vysokaja asoba pažadała nabyć jaho «Zaparožcaŭ». Mienavita za tyja carskija hrošy, na treciuju častku zapłačanaha za «Zaparožcaŭ», Repin i nabyŭ siadzibu pad Viciebskam.
Kali ŭ tym ža 1894-m, u hod viartańnia duelaŭ, manarch, jaki ich viarnuŭ, pamiraje, Repin zachaplajecca jaho apošnimi dniami, napoŭnienymi malitvami «sapraŭdna ruskaha čałavieka»: «Jak jon staŭ na kaleni! Niejmavierna!»
Daśledčyki tvorčaści Repina ŭ našy dni, tłumačačy takuju supiarečlivaść, nazyvajuć jaho «hienijalna subjektyŭnym». Choć siarod niekatorych ź ich isnuje davoli ŭstojlivaje mierkavańnie, što Ilja Jafimavič byŭ, paprostu kažučy, nie nadta razumny — va ŭsim, što nie datyčyła mastactva.
«Tolki ŭbohi moža skardzicca, što jaho zajadajuć žydy»
Z Alaksandram Žyrkievičam Repin siabravaŭ kala dvaccaci hadoŭ, ale siabroŭstva ich abarvałasia. Spačatku jano azmročyłasia faktam adkryćcia ŭ Vilni ŭ 1904 hodzie pry niepasrednym udziele Žyrkieviča muzieja pamiaci hrafa Michaiła Muraŭjova. Taho samaha, Viešalnika. «Pryznajusia Vam, što paśla Vašaha kłopatu ab muraŭjoŭskim muziei ŭ mianie ruka nie padymałasia pisać Vam bolš! Varta było staracca! Dy čym chutčej zhareŭ by dzie-niebudź hety ahidny hnoj dziaržymordy, tym lepš», — napisaŭ jamu Repin praz peŭny čas.
Tłumačeńnie ŭčynku Žyrkieviča viadomaje ź jaho razmovy ź piśmieńnicaj Elizaj Ažeška. Jon apraŭdvaŭsia pierad joj tym, što Muraŭjoŭ u paraŭnańni z Napaleonam, Bismarkam dy inšymi dziaržaŭnymi dziejačami Jeŭropy, «z hałavy da noh zalitymi čałaviečymi kryvioj i ślaźmi», vyhladaje jak «palityčnaje niemaŭla», a miž tym hetym złačyncam, «jakija lubili radzimu i parušali ahulnapryniatyja zakony, uzvodziać ža ŭdziačna pomniki, a dakumienty, jakija śviedčać pra ich złačynstvy, źbirajucca ŭ asablivyja luboŭna zładžanyja muziei».
Ažeška Žyrkieviču nie daravała. Repin ža siabroŭstva ź im praciahnuŭ. Tolki zusim nienadoŭha, na dva hady — pakul Žyrkievič nie prysłaŭ jamu svaju publikacyju ŭ vydańni čarnasocienca Paŭła Krušavana.
«Kali ja ŭbačyŭ na prysłanaj Vami knižcy imia Krušavana, ja adrazu ž kinuŭ hetuju knižku ŭ ahoń! — aburaŭsia Repin u apošnim liście da byłoha ŭžo siabra. — Nikčemny toj śvietapohlad, jaki harcuje na pahromach žydoŭ i palakaŭ. Tolki ŭbohaja pohań moža skardzicca, što jaje zajadajuć žydy».
A pra palakaŭ Repin adhukaŭsia jak pra narod, jaki ciarpieŭ muki Tantała, «uvieś čas śviadoma žyvučy svaim hrandyjoznym minułym, svajoj vieličnaj historyjaj».
U vodhuku na leninski dekret ad 29 žniŭnia 1918 hoda ab niezaležnaści polskaha naroda jon napisaŭ: «Kraina, jakaja dała śvietu Kapiernika, Šapena, Mickieviča, Matejku… vartaja poŭnaj svabody kultyvavać svoj duch, i kožnaje vysakarodnaje serca ŭzradujecca mahčymaści źjaŭleńnia novych suśvietnych adkryćciaŭ čałaviectvu ad hetaj rasy, jakaja kipić talentami boskaha połymia». Praŭda, Repin nie byŭ by Repinym, kali b nie znajšłosia ŭ hetym jaho vodhuku paru słoŭ pra «vialikaha Rosa-vyzvaliciela», jakomu jon «pry adradžeńni Polščy» składaje «viečny nieŭviadalny vianok».
Čynoŭniki hady, a impieratar dobry
«I što heta za abaviazak dla mastaka — mieć prahresiŭny ŭpłyŭ na publiku? — razvažaŭ niejak Repin. — A kali jon nie myślar? Jon moža być čałaviekam nievysokaj adukavanaści i h. d.». «Mastak — nie prapaviednik, jon chutčej śfinks, jakoha treba razhadać», — pisaŭ jon u adnym «pavučalnym» liście. Sam Repin — taksama taki śfinks.
«Što moža być bolš ahidnym, čym ułada biez rozumu?» — aburajecca jon. «Hetaja ŭłada svajoj biessensoŭnaj złościu da takoj stupieni apaskudziła ŭsio žyćcio, što nikomu ŭžo nie patrebnaja, akramia kataŭ», — piša jon dalej pra «ahidnaje kryvavaje maryva śmierciaŭ», jakim «Rasija prasiaknuta naskroź». «Zdajecca, užo ziamla stohnie ad biaskoncych paviešanych», «Puciavodnaja zorka žycharoŭ Rasii — usich sumlennych hramadzian — šybienica!», «Zabivać na karyść Ajčyny ličycca spravaj vialikaj dziaržaŭnaj važnaści. Uznaharody, pašana, słava».
Tak, Repin beścić sistemu apošnimi słovami — i prytym usio žyćcio piša partrety impierataraŭ dy členaŭ Dziaržaŭnaj rady i zachaplajecca imi. «Hasudar stvaraje niejmavierna simpatyčnaje ŭražańnie. Jon vielmi dobry, miakki i łaskavy. Razmaŭlaje pra mnohija rečy prosta i surjozna. Jon vielmi pryhožy i maje cudoŭnuju fihuru. A viedajecie, što ŭ Hasudaru 2 aršyny i 7,5 viarški rostu? Učora ja admieraŭ hetuju mietku na svaim pałatnie». Heta ŭžo pra Mikałaja II, kali atrymaŭ zamovu napisać i jaho partret.
Ale nie śpiašajmasia ŭpikać mastaka ŭ niaščyraści. Kaleha Alaksandr Bienua tłumačyŭ takuju fluhiernaść tym, što mierkavańni Repina vielmi zaležnyja ad nastroju momantu, što apošniaje ŭražańnie vychodzić u ich na piaredni płan, pierakreślivajučy raniejšyja. Repin-mastak adździalajecca ad Repina-čałavieka, i pytańnie, naŭmysna ci nienaŭmysna ŭskryvaje Repin «palityčnyja momanty», akazvajecca lišnim.
Nie chacieŭ azijackich durykaŭ
Kali adnym słovam acharaktaryzavać Ilju Repina, dyk najlepš pasuje jamu «rabaciaha» abo «praściak».
«Vy ž viedajecie, jaki ja prosty, zvyčajny čałaviek, a stavicie mianie na taki pjedestał, što, kali b ja na jaho ŭźlez, vy b sami razrahatalisia», — pisaŭ jon tamu samamu Alaksandru Žyrkieviču. Z prajavami «barstva» Repin zmahaŭsia, bahaćciem pahardžaŭ. «Siomhu, šakaład, torty i inšyja dalikatesy Repin ličyŭ niepatrebnaj, marnaj raskošaj, a ananasy, apielsiny i padobnuju da ich ježu nazyvaŭ azijackimi durykami», — uspaminała Ludmiła Šaŭcova, plamieńnica žonki mastaka. Try hady ŭ kancy 1890- ch dziaŭčynka žyła ŭ Repina ŭ jaho pieciarburhskaj kvatery i razam ź jaho małodšaj dačkoj Taniaj vučyłasia ŭ Vasilevostraŭskaj himnazii.
«Jon patrabavaŭ ad nas prostaści va ŭsim: u pavodzinach, vopratcy, ježy, — raspaviadała jana pra toj čas. — Pamiataju, jak surova jon vyhavorvaŭ nam za toje, što my admaŭlalisia ad sačavičnaj poliŭki». Śniadanki, pisała dalej plamieńnica, byli samyja ścipłyja: chleb, hałandski syr, abaranki, harbata.
«Pamiataju, byvała viandlina — svaja, sa Zdraŭniova».
A dziaciej padzialili
Da kupli Zdraŭniova Repiny ŭžo piać hadoŭ jak byli ŭ razvodzie i dziaciej «padzialili»: Ilja Jafimavič vychoŭvaŭ małodšych, Taniu i Juru, a Viera Alaksiejeŭna zastałasia sa starejšymi, Vieraj i Nadziaj. Ale heta byŭ intelihientny razvod, i nie tolki ŭsie čaćviora dziaciej, ale i byłaja žonka, i cieść, dziadok-architektar Alaksiej Šaŭcoŭ, pravodzili ciopłyja miesiacy ŭ Zdraŭniovie.
Časam byvała, što Repin užo źjazdžaŭ u Pieciarburh, a Viera Alaksiejeŭna jašče zastavałasia i ŭ chałodny siezon praciahvała žyć u siadzibie byłoha muža pad Viciebskam.
Darma što ad horada blizka — dabiracca było składana (zrešty, jak i ciapier). «A jechać tak, — pisaŭ Ilja Jafimavič svajmu hościu Alaksandru Žyrkieviču, — u Viciebsk, a ź Viciebska ŭziać ramiźnika (kaštuje dva rubli). I skazać jamu, što treba jechać na Słabadu, na Kojtava ŭ Zdraŭniova — heta i jość naša hniazdo. Ad Viciebska 15 viorst, jechać praz parom. Abo, kali vada budzie, jak ciapier, vysokaja, sieści Vam u Viciebsku na parachod, i jak budziecie padjazdžać da Kojtava, zahadajcie dać śvistok, a padjazdžajučy da Zdraŭniova, heta značyć, da nas, dajcie druhi, my vyšlem pad Vas łodku i zdymiem Vas (na parachodzie kaštuje 15 kap.). Ale tolki ž napišycie, kali možna, kali Vy budziecie ŭ Viciebsku, ja, mabyć, pryjedu pa Vas na svajoj taratajcy i klačy rabočaj — nie paśpieli my jašče tut abzavieścisia ničym jak śled. Usio staroje, raspaŭzajecca i razvalvajecca — stolki kłopataŭ!»
«Novy dom Repina — maleńkaja, fantastyčnaja, ale nie skažu kab vielmi pryhožaja pabudova», — tak pra Zdraŭniova napiša ŭ dziońniku toj samy hość. Kupleny Repinym dom sapraŭdy byŭ u kiepskim stanie. Ale, mabyć, taki jamu byŭ patrebny: kab pracavać, pracavać, pracavać.
1890-ja akazalisia dla jaho nie vielmi ŭdałymi ni ŭ asabistym, ni ŭ tvorčym žyćci, i jaho nieŭtajmoŭnuju enierhiju «rabaciahi» musova było niekudy dzieć. Zdraŭniova pasavała jak najlepš. «U mianie zusim zakruciłasia hałava ad kłopataŭ. Sienakos, uborka chleba, dastaŭka lesu, cehły, piasku, hliny, mochu, dranicy, pilščykaŭ, šaloŭki, farbaŭ, alivy. Viazać snapy, vazić z pola, restaŭravać humno, vyvozić ščebień. Dziakuj Bohu, pryjšło na padmohu 8 čał. sałdacikaŭ. U antrakcie, rankami, ja paśpiavaŭ ź imi karčavać pni i zaviaršyć prasieki ŭ lesie, jakija my pačali, žartujučy, na miažy».
«Repin uvieś syšoŭ u haspadarku, i mnie było sumna bačyć, što za leta jon usiaho tolki dva partrety dočak pačaŭ», — niepakoicca vilenski hość. «Ilja Jafimavič padymajecca a 4, 5, 6 hadzinie i ŭvichajecca pa haspadarcy. A 7-j hadzinie — čaj. A pieršaj — śniadanak. A 3-j znoŭ čaj. Abied a 7-j hadzinie viečara. A 9-j usie kładucca spać», — tak jon apisvaje zdraŭnioŭskuju štodzionnaść. Repin ža praciahvaje «vajavać» ź Dźvinoj i budavać płany: «Nabiarežnaja maja cełaja, vada była nievialikaja, tolki źnizu, aršyny try, pavymyvała hrunt z-pad kamianioŭ, i jany asieli, treba zasypać ščebniem… Ale ŭ mianie ciapier inšaja zaduma — nadbudova nad domam miezanina ŭ vyhladzie viežy. Ciapier tolki lesu kupiŭ na 371 rubiel. Sprava za cieślarami».
Da takoha voś ładu žyćcia i imknułasia duša Repina. «Na vakzał jon mianie zavioz na svajoj bryčcy, svaimi końmi, sam praviŭ», — śviedčyć Žyrkievič. I dadaje, što pa raźvitańni Repin daŭsia ŭ horad z mužykom — kuplać konskuju zbruju i roznyja rečy dla haspadarki. Ujavicie sabie piacidziesiacihadovaha Repina, akademika, bieź niekalkich hadoŭ rektara Pieciarburhskaj akademii mastactvaŭ, za takimi zaniatkami.
A siadzibu — na drovy
Raskažy pra svaje płany, kab Boh ź ich paśmiajaŭsia. U Zdraŭniovie pachavany nie sam mastak, a jahony baćka, adstaŭny sałdat Jafim Vasiljevič Repin. Sam Repin apošni raz žyŭ tut uletku 1904 hoda, a paśla ŭ jaho źjavilisia novaja žonka, ekzaltavanaja žurnalistka Natalla Nordman, i novaja siadziba «Pienaty».
U Zdraŭniovie zastalisia svajaki Repina. Adna z dačok, Taćciana, paśla revalucyi była nastaŭnicaj u viaskovaj škole, što adkryłasia prosta ŭ siadzibie, u 1930-m pierajechała ź siamjoj užo ŭłasnaj dački ŭ baćkavy «Pienaty», a paźniej — vyjechała ŭ Francyju. A siadzibu ŭ Zdraŭniovie razabrali na drovy. Adbudujuć jaje ŭ 1989 i 2000 hodzie.
Kamientary
Nie tolki jakasnyja IPSA našych vorahaŭ!
Repin nie siabar biełarusam