Kaho sadziać za danaty, a kamu dazvalajuć adkupicca. Voś jakaja łohika
Usio bolej biełarusaŭ atrymlivajuć realnyja terminy za achviaravańni na roznyja niezaležnyja inicyjatyvy i fondy. Raskazvajem, chto mienavita traplaje za kraty i jakim čynam možna źmienšyć ryzyku.
15.09.2023 / 20:50
«Lublu Biełaruś»: hrafici ŭ Minsku. Fota: sacyjalnyja sietki
Chto ŭžo trapiŭ za kraty za danaty
Zbolšaha heta ludzi, jakija danacilii ŭ Fond biełaruskaj salidarnaści BySol u 2020 hodzie. Heta vielmi roznyja ludzi, ale ŭsie jany atrymali ad troch da šaści hadoŭ pazbaŭleńnia voli ŭ kałonii.
Naprykład, ajcišnica z kampanii HiejmStrym (były Wargaming) Ksienija Alkienava atrymała čatyry hady kałonii, stvaralnik biełaruskamoŭnaha navukova-papularnaha časopisa Pamylka Juryj Adamaŭ — try hady, a minčuk Kirył Klimaŭ — čatyry hady. Sumy achviaravańniaŭ va ŭsich vypadkach byli dalokija ad zavobłačnych i vymiaralisia dziasiatkami dalaraŭ.
Takich spraŭ «Našaj Nivie» viadoma ahułam kala čatyroch dziasiatkaŭ. Heta, napeŭna, aznačaje, što ŭ realnaści ich u niekalki razoŭ bolš, bo infarmacyja pra aryšty i sudy dachodzić niesistemna i časam zapoźniena.
Kaho i na kolki sudzili za «finansavańnie teraryzmu»?
Na hety momant viadoma pra dvuch asudžanych pa spravach, źviazanych z «finansavańniem teraryzmu». Heta Źmicier Słuk i Mikałaj Vasilevič.
Źmicier Słuk i Mikałaj Vasilevič. Krynica fotaŭ: Ukantakcie
Źmicier Słuk — 35-hadovy uradženiec Babrujska.
Łukašysty śćviardžajuć, što ŭ žniŭni 2021-ha mužčyna achviaravaŭ kala 2700 dalaraŭ niejkaj inicyjatyvie, «razumiejučy terarystyčny charaktar jaje dziejnaści». Da kanca nieviadoma, što mienavita heta za inicyjatyva. Jamu prysudzili vosiem z pałovaj hadoŭ pazbaŭleńnia voli. «Terarystyčnaj dziejnaściu» łukašenkaŭcy časta nazyvajuć baraćbu za hramadzianskija pravy, svabodnyja vybary ci zmahańnie Ukrainy suprać rasijskaj ahresii.
Mikałaj Vasilevič — 44-hadovy minčuk. Raniej jon pracavaŭ masažystam dla zbornaj Biełarusi pa bijatłonie.
Jamu pa vynikach dvuch sudoŭ prysudzili dzieviać z pałovaj hadoŭ za «finansavańnie terarystyčnaj dziejnaści» i «finansavańnie ekstremisckaj dziejnaści» (spačatku tolki pa hetym artykule šeść hadoŭ). Sumy achviaravańniaŭ nieviadomyja, a padrabiaznaściaŭ sudoŭ niama.
Tonkaść u tym, što bijatłon i zbornaja pa hetym vidzie sportu — pad apiekaj Kamiteta dziaržaŭnaj biaśpieki. Ci nie hetym tłumačycca asabliva vialiki termin.
Jakija inicyjatyvy na siońnia pryznanyja «ekstremisckimi» i «terarystyčnymi»?
U liku «terarystyčnych» tolki čatyry inicyjatyvy — AHSB, NEXTA/LUXTA, BYPOL z płanam «Pieramoha» i «Situatyŭna-analityčnym centram» i ruch «Supraciŭ», uklučajučy inicyjatyvy «Kibierpartyzany», «Busły laciać» i «DNS». Čaty haradoŭ Biełarusi ź imiem «97%» u kancy — taksama «terarystyčnyja» arhanizacyi, bo advolna adniesienyja sudom da «NEXTA».
Pa spravach za «finansavańnie ekstremizmu» ludziej sudziać za achviaravańni inicyjatyvam i miedyja, jakija niekali pryznali «ekstremisckimi farmiravańniami».
Pieradusim heta BySol i By_help. Mienavita za achviaravańni ŭ hetyja fondy asudzili bolšaść palitviaźniaŭ pa hetych artykułach, padrabiaznaści spravaŭ jakich viadomyja publična.
Druhaja ich hrupa — čaty ŭsich dvaroŭ Biełarusi, jakija byli na mapie dze.chat. Ich sotni, a niekatoryja, jakich tam nie było, uklučanyja tudy asobna, što robicca, kab «nakinuć» artykuł ludziam, jakija ŭžo znachodziacca za kratami. Asobna siudy ŭklučyli dvaravyja vydańni — «Vieśniki», «Siem Čyžoŭ» i «Sumlennaja hazieta».
Treciaja hrupa — niezaležnyja miedyja. Siudy ŭvachodzić «Naša Niva», Zerkalo, «Biełsat», «Matolkapamažy» i «Biełaruski Hajun», «Radyjo Svaboda», «Fłahštok», «Biełaruskaja asacyjacyja žurnalistaŭ», «Čaj z malinavym vareńniem», kyky.org, «Biełaruś hałaŭnoha mozhu»,«Bresckaja hazieta», telekanał «Ranak», «Małanka», volkovysk.by, Hrodna Life, «Basta!» i «Dźviž», Chartyja 97, STOP LUKA, «Jeŭraradyjo», «Maja kraina Biełaruś», «Nik i Majk», «Realnaja Biełaruś», «Pramień», «BiełaPAN», «Revalucyjnaje dziejańnie», NEXTA/LUXTA i ŭsie źviazanyja ź im kanały i niekalki inšych vielmi drobnych miedyja.
Čaćviortaja hrupa — heta kanały i supolnaści, jakija ŭklučajuć tudy, prosta kab padvieści tych ci inšych ludziej pad represii. Naprykład, tak tam apynuŭsia hurt Tor Band.
Jak užyvajucca hetyja artykuły de-fakta?
Važna viedać, što artykuły za finansavańnie «teraryzmu» dy «ekstremizmu» ŭ pieryjad, kali «nie da zakonaŭ», prymianiajucca pastfaktum. Heta značyć, što nie važna, kudy vy achviaravali i ci była na momant achviaravańnia hetaja inicyjatyva ŭ śpisach MUS abo KDB — naprykład, na momant, kali ludzi achviaravali ŭ Bysol.
Artykułu 361-2, pa jakich sudziać tych, chto achviaruje na «ekstremizm», uvohule nie isnavała ŭ Kryminalnym kodeksie Biełarusi ŭ takim vyhladzie na momant, kali ludzi achviaravali hrošy. Novaja redakcyja kodeksu dazvoliła prymianiać jaje advolna, bo zrabiła farmuloŭku artykuła — «finansavańnie ekstremisckaj dziejnaści» — vielmi abstraktnaj.
U sudzie heta zvyčajna hučyć jak «zrabiŭ achviaravańnie ŭ pamiery iks arhanizacyi ihrek, uśviedamlajučy ekstremiscki (terarystyčny) charaktar jaje dziejnaści». Zrazumieła, što nichto nie sprabuje vyśvietlić, ci była inicyjatyva pryznanaja ekstremisckaj u momant, kali rabiŭsia danat.
Kamu pahražaje pakarańnie?
Tearetyčna — usim, chto achviaravaŭ u niejkija «pratesnyja» inicyjatyvy. Nieviadoma, jakija ź ich pryznajuć «ekstremisckimi» abo «terarystyčnymi», ale heta moža adbycca ŭ luby momant.
Pryčym słova «pratesnyja» łukašysty interpretujuć maksimalna šyroka. Suprać Alaksandra Łukašenki, suprać dyktatury — značyć pratesnaja.
Jak zaścierahčysia ad represij za danaty?
Kali vy achviaravali ŭ inicyjatyvy, pryznanyja «terarystyčnymi», z ułasnaj biełaruskaj kartki, to adzinaje, što vy možacie zrabić, kab absalutna harantavana zastrachavacca — heta vyjechać ź Biełarusi.
U takim vypadku nichto nie budzie prasić u vas «adkupicca», vy prosta apynieciesia za kratami. U vyjeździe vam moža dapamahčy Bysol. Kali vy ŭžo za miažoj, to nie varta viartacca ŭ Biełaruś, kali vy nie hatovyja bližejšyja hady pravieści za kratami.
Kali heta «ŭsiaho tolki» inicyjatyva, pryznanaja «ekstremisckaj», to zaležyć ad taho, jak vy achviaravali, kolki i kali.
Kali praz Stripe ci naŭprost, to «admycca» nie atrymajecca i vas moža čakać vyklik u KDB z patrabavańniem «vykupu» (pačytajcie historyju žančyny, jakaja chadziła na takuju hutarku). Kali praz Facebook, to vydalicie jaho pa hetym hajdzie.
Kali vy ŭ Biełarusi i achviaravali praz Patreon, to lepš vydalić vaš akaŭnt — jak i z fejsbukam, bank nie bačyć, kamu mienavita vy achviaravali, ale heta niebiaśpieka. Vydalić jaho možna pa hetaj spasyłcy, nacisnuŭšy ŭ pravym vierchnim baku knopku Make a privacy request, dalej Erase, dalej Allow, a dalej — Confirm request. Praz 14 dzion vaš akaŭnt vydalicca. Navat kali vy nie ŭ Biełarusi, to źviarnicie ŭvahu na naš hajd pa tym, jak abaranić akaŭnt u Patreon.
Kali vy achviaravali z zamiežnaj kartki i vy ciapier u Biełarusi abo źbirajeciesia niekali tudy, to vydalicie rachunak i pačyścicie vašy braŭziery, vydaliŭšy keš. Kali jon byŭ virtualny, to zrabić heta prosta. Kali pryviazany da kartki, to daviadziecca źmianić kartku.
Takim čynam, śpiecsłužby nie zdolejuć dakazać, što achviaravali mienavita vy. Taksama lepš uvohule nie zachoŭvać prahramu zamiežnaha banka na vašym telefonie, paprasicie pra heta siabra, svajaka ci kalehu, jakim vy daviarajecie. Prasicie pra heta nie pa telefonie i nie ŭ pamiaškańni, jakoje ź vialikaj imaviernaściu moža prasłuchoŭvacca.
Kali vy achviaravali kryptavalutaj, to vydalicie akaŭnt, praź jaki vy achviaravali. Naprykład, tut jość davoli padrabiaznaja instrukcyja dla vydaleńnia akaŭnta ŭ Binance, ale takija jość i dla inšych i tut vam dapamohuć pošukavyja sistemy. Kali vy stvarali kašalok praz Electrum ci inšy kašalok z adkrytym kodam, to pieraviadzicie ź jaho srodki i vydalicie fajł kašalka.
Nie zabudźciesia taksama vydalić usio mejły i fajły, źviazanyja z achviaravańniami i vyčyścić «Śmietnicu» paštovaha klijenta i vašaha kampjutara.
I pamiatajcie: viek tak nie budzie, budzie i hetamu kaniec.
Čytajcie taksama:
«Daviedałasia, što vyklikajuć u KDB». Jak ajcišniki vyvozili hrošy ŭ 2023 hodzie