Pieražyła 2022-hi dziakujučy pamidoram. Niestandartnaje chobi maładoj aktyvistki — sadžancy nazvała Kandrat i Krapiva
22-hadovaja Nadzieja Siadun, aktyvistka hramadzianskaj supolnaści, lubić publikavać u instahramie fota svaich raślin. Ich u dziaŭčyny bahata: u zdymnaj poznanskaj kvatery biełaruska vyroščvaje pamidory, cybulu, avakada, bazilik. Pahutaryli z Nadziejaj pra toje, što joj daje śviet vazonaŭ, nasieńnia i parastkaŭ.
13.06.2023 / 16:33
Fota: archiŭ Nadziei Siadun
«Pieršyja raśliny nazvała Janka i Kastuś»
Nadzieja paznajomiłasia z tym, jak vyroščvać raśliny, na prykładzie svajoj svajački, dla jakoj heta hałoŭny zaniatak žyćcia. Raniej jaje svajačka mieła daču i zajmałasia aharodnictvam tam, a paźniej pierabrałasia ŭ haradskuju kvateru, ale nie pakinuła ŭlubionaj spravy. Žančyna maje zvyčku sadžać bolš raślin, čym joj treba, na vypadak taho, što niejkija z kvietak nie ŭzyduć. Tamu jaje vazonam pastajanna nie chapała miesca, i niekatorymi ź ich svajačka Nadziei dzialiłasia ź blizkimi.
Praŭda, sama Nadzieja raślinami nie zajmałasia — nie razumieła, u čym sens takoha chobi.
Usio źmianiłasia z emihracyjaj: «Paŭtara hoda tamu ja pierajechała ŭ Polšču i znajšła sabie kvateru na doŭhi čas. Tady ja stała zavodzić pieršyja raśliny, ale pačała z tych, na jakija nie treba šmat času, jakija va ŭsich umovach buduć dobra raści. Heta byŭ fikus i jašče adna raślina, nazvała ich Janka i Kastuś».
Sadžancy akazalisia sapraŭdy niepatrabavalnymi i raśli dobra, i tady dziaŭčyna adčuła, što joj patrebna bolš raślin. Pasadziła kostku avakada.
Jość stereatyp, što ŭ niekatorych ludziej raśliny vydatna rastuć, navat kali nie nadavać im uvahi, a ŭ niekatorych, naadvarot, ledźvie vyžyvajuć navat pry najlepšym dohladzie. Nadzieja miarkuje, što ziernie praŭdy ŭ hetym jość: «Kali my zajazdžali ŭ ciapierašniuju kvateru, papiarednija žychary pieradali, što ŭ ich tut ničoha nie raście, tamu my, napeŭna, možam i nie sprabavać, bo ŭ ich usie kvietki pamierli. Ale ŭ mianie z kvietkami ŭsio dobra. U majoj babuli, darečy, taksama ŭsio raście, što b jana z tymi kvietkami ni rabiła. Dumaju, jana moža znajści niejkuju pałku i pasadzić jaje ŭ ziamlu, i taja pałka taksama pačnie kvitnieć».
50 pamidorak čery z dvuch kustoŭ
U lutym 2022-ha Nadzieja ŭžo mieła niekalki vazonaŭ, ale nie źbirałasia pavialičvać svoj chatni sadočak. Novyja raśliny źjavilisia niečakana — siabar padaryŭ dva vazony z pamidorami, jakija sam pasadziŭ. Kali ŭ kvateru pryjechali pamidory, Nadzieja nie źmianiła zvyčki davać raślinam biełaruskija imiony. Jana kaža, što dla jaje heta važna, bo navošta nam čužyja? Hadavancaŭ jana nazvała Kandrat i Krapiva.
Pavodle Nadziei, vyroščvać pamidory davoli prosta, jany amal što rastuć sami pa sabie. I prynosiać płady! U minułym hodzie z dvuch kustoŭ dziaŭčyna sabrała 50 pamidorak čery — duža sałodkija, smačniejšyja, čym u kramie. U hetym hodzie jana pasadziła novyja pamidory ź letašniaha nasieńnia.
«Asnoŭny dohlad — svoječasova palivać. Taksama pamidoram treba sonca, i ŭ majoj kvatery jakraz vokny vychodziać na soniečny bok — mnie zdajecca, heta adna z pryčyn, čamu pamidoram u mianie dobra. Časam ich treba pierasadžvać u bolšy vazon, ale ja nie zaŭsiody heta rablu svoječasova. Niejak pamidory raśli ŭ mianie ŭ zusim maleńkim vazončyku, ale ź imi ŭsio było dobra. Kali baču, što im treba padtrymka, dadaju ŭ vadu dla palivańnia luboje ŭhnajeńnie, što traplajecca mnie na vočy ŭ kramie», — dzielicca Nadzieja aharodnickimi sakretami.
Fota: archiŭ Nadziei Siadun
Ale nie adnymi pamidorami i avakada — Nadzieja vyroščvaje jašče bazilik i zialonuju cybulu. Jana raskazvaje, što lubić takija raśliny, jakimi možna adrazu skarystacca: zialonuju cybulu možna dadavać u sałaty ci inšyja stravy. Heta taksama niepatrabavalnaja raślina.
«Jość adčuvańnie, što ja kahości abierahaju»
Ci bahata vydatkaŭ patrabuje aharodnictva? Nadzieja raskazvaje, što zusim niašmat: «Časam, kali treba niešta pierasadzić, kuplaju ziamlu, taksama nabyvaju harški, ale imi možna karystacca šmat razoŭ. Časam kuplaju ŭhnajeńnie i dadaju jaho ŭ vadu — napeŭna, i praz heta raśliny cudoŭna siabie pačuvajuć. Raz na niekalki tydniaŭ ja ŭvilhatniaju liście z pulvieryzatara, i raz na paru miesiacaŭ, kali niejkaj raślinie treba bolšy vazon, ja jaje pierasadžvaju. Pieryjadyčna padrazaju raśliny, kab prybrać ssochłaje liście».
U dohladzie za raślinami dziaŭčyna zbolšaha abapirajecca nie na peŭnyja techniki dy mietady, a na intuicyju. Časam, kali z hadavancami niešta nie tak, patrebna padkazka bolš daśviedčanych sadavodaŭ, ale zbolšaha biełaruska spraŭlajecca sama.
Nadzieja raskazvaje, što jaje vielmi ździŭlaje niepatrabavalnaść pamidoraŭ, maŭlaŭ, nikoli nie dumała, što ich sapraŭdy možna vyraścić na padvakońniku. Dla jaje važna, što praca z raślinami ŭ čymści padobnaja da psichaterapii:
«Heta sprava, jakaja na peŭny čas adklučaje hałavu. Kali zajmajusia raślinami, usio, pra što ja dumaju, — heta raśliny, usiu svaju ŭvahu ŭ hety momant skiroŭvaju na ich. Heta akazvaje terapieŭtyčny efiekt, niejak maralna nasyčaje. Jość adčuvańnie, što ja kahości abierahaju, maju vielmi ciopłyja pačućci da raślin. A kali jany dajuć płady, serca jašče bolš radujecca, ja atrymlivaju ad hetaha zadavalnieńnie, nibyta jany mnie adkazvajuć. Jašče čuła, što z raślinami treba razmaŭlać, ale sama nie nadta heta rablu.
Mnie kažuć, što maje pamidorki cudoŭna vyhladajuć, bo ja ŭkładaju ŭ ich šmat lubovi i ciepłyni. Napeŭna, i praz heta jany dobra rastuć. Ich možna paraŭnać sa svojskaj žyviołaj, za jakoj taksama treba hladzieć i jakaja taksama ŭźnimaje nastroj».
«Maje padpisanty ŭ instahramie nazirajuć, jak pamidory rastuć»
Karyść ad vyroščvańnia raślin adčuvaje nie tolki Nadzieja, ale i jaje znajomyja. Niejak dziaŭčyna padaryła siabru-palaku vazon z pamidorami, i potym toj napisaŭ, što dla jaho sadoŭnictva taksama stała terapijaj, jon adčuvaje siabie lepiej praz novaje chobi. Dziaŭčyna nie škaduje razdorvać sadžancy, bo ich u jaje ciapier bolš za dvaccać: jana pieraniała babulinu zvyčku sadžać bolš raślin, čym joj treba. Tamu biełaruska źbirajecca, kali hadavancy kryšku padrastuć, prynosić ich siabram u padarunak.
Jak na takoje chobi reahujuć navakolnyja? Dziaŭčyna dzielicca stanoŭčymi vodhukami: «Publikuju fota z padvakońnika z kvietkami ŭ instahramie, i maje padpisanty nazirajuć, jak hetyja pamidory rastuć, užo ciapier tam visić kala dziasiatka sfarmavanych pładoŭ. Mnie zdajecca, za hetym pryjemna nazirać i ŭsie lubiać hetyja pamidory, jak i ja, bo sočać za imi paralelna sa mnoj. Nibyta hadujem ich usie razam, jak dzicia».
Zvyčajna, kaža Nadzieja, usie hości ździŭlajucca, kali bačać jaje padvakońnik z raślinami — nastolki pryhoža jon vyhladaje.
Pra svaje kvietki Nadzieja raskazvaje ź vialikaj luboŭju: «Kali ja pračynajusia ranicaj i baču, što ŭ mianie na padvakońniku źjaviŭsia novy pamidor ci novaja kvietačka, ja, kaniešnie ž, radujusia, bo heta i majo dasiahnieńnie. Heta padtrymlivaje mianie, u tym liku tady, kali niama inšaj padtrymki i inšych zdabytkaŭ. Kali zajmajusia kvietkami, u mianie adklučajecca hałava, mahu ŭ hety momant admovicca ad drennych dumak pra ŭsio, što adbyvajecca navokał.
Fota: archiŭ Nadziei Siadun
Mnie zdajecca, ziamla sapraŭdy lečyć dušu. Zrazumieła, što na praciahu 2022 hoda ja trymałasia ŭ tym liku dziakujučy raślinam. Heta nieskładanaje chobi, jakoje pry hetym natchniaje nie spyniacca, tamu ja i praciahvaju hetuju spravu».
Dla Nadziei dohlad za kvietkami — heta i častka kłopatu pra svoj mientalny stan, chobi, jakoje stała dla jaje krynicaj unutranaha resursu. Biełaruska nahadvaje, što varta zaŭsiody kłapacicca pra mientalnaje zdaroŭje i nie zabyvać, što i ŭ takija składanyja časy, jak ciapier, u nas usio roŭna jość my. Kožny moža sam vybirać dla siabie resursny zaniatak, ale kali vy dumajecie pra sadoŭnictva, nie varta chvalavacca, što nie daścio rady: pavodle Nadziei, usio moža atrymacca našmat praściej, čym zdajecca.
«Mazali, kroŭ i pastajannyja ŭkusy». Ci možna siońnia zbudavać biznes na bortnictvie?
Hien kamandnaści, hien pieravahi kavy nad čajem… Jak hieny ŭpłyvajuć na naš žyćciovy vybar?