«Нас не змогуць знішчыць — у нас ёсць мэты, мы гатовыя ўсе памерці», — год таму, у ноч з 23 на 24 чэрвеня 2023 года, гэтая фраза зʼявілася ў тэлеграм-канале гаспадара самай вядомай прыватнай арміі ў свеце — Яўгена Прыгожына. За некалькі гадзін да гэтага ён пачаў узброены мяцеж — абвясціў, што 25 тысяч байцоў ідуць у Маскву «караць» тагачаснага міністра абароны Сяргея Шайгу і начальніка Генштаба Валерыя Герасімава. Да Масквы «вагнераўцы» так і не дайшлі. На подступах да сталіцы Прыгожын аддаў загад «разварочвацца», але ПВК без бою ўзяла горад-мільённік Растоў-на-Доне, збіла шэсць верталётаў расійскай арміі і самалёт Іл-22. Роўна праз два месяцы ў авіякатастрофе загінуў і сам Прыгожын.
Пра бунт Прыгожына «Холад» пагаварыў з суаўтарам кнігі «Наш бізнэс — смерць» пра ПВК «Вагнер» Іллём Барабанавым.
— На знакамітым відэа з Растова Прыгожын кажа Еўкураву і Аляксееву: «Мы хочам атрымаць начальніка Герасімава і Шайгу». А на што, як вам здаецца, ён рэальна разлічваў з гэтым мяцяжом? Якія ў яго, на вашу думку, былі планы на вечар 24 чэрвеня?
— Трэба разумець, што Яўген Віктаравіч — ён усё ж такі чалавек з 1990-х. Ён бізнэсмен з паняційнымі ўяўленнямі аб жыцці. На працягу некалькіх месяцаў ён вёў публічны гандаль з Міністэрствам абароны. І відавочна, што ён спадзяваўся выгандляваць сабе нейкія ўмовы выйсця з гэтай сітуацыі.
У студзені 2023-га года яго пазбавілі магчымасці вербаваць зэкаў. Гэтую магчымасць забрала сабе Міністэрства абароны. У баях за Бахмут, мы ведаем, Прыгожын «стачыў» 20 тысяч гэтых зэкаў, так што далей калі б «Вагнер» працягнуў прымаць удзел у вайне з ранейшай інтэнсіўнасцю, то ў вельмі хуткім часе ад яго б нічога не засталося.
Прыгожыну трэба было неяк выйсці з гэтай вайны і захаваць свой ваенны актыў. Аб гэтым ён спрабаваў дамовіцца.
Але, як мы памятаем, дамовіцца яму аб гэтым не ўдалося. Уладзімір Уладзіміравіч у любых такіх канфліктных сітуацыях заўсёды становіцца на бок бюракратыі. У дадзеным выпадку Пуцін таксама стаў на бок бюракратыі, сказаўшы, што хто б дзе ні бегаў і ў каго б якія заслугі перад Расійскай Федэрацыяй не меліся, усё роўна ў выніку ўсё павінна быць уніфікавана — усе павінны падпісаць кантракты з Мінабароны.
Думаю, Прыгожын расцаніў тое, што адбываецца, літаральна як спробу рэйдарскага захопу свайго асноўнага актыву. А ягоны мяцеж — гэта адчайная спроба выгандляваць сабе хоць нейкія ўмовы далейшага існавання.
— У выніку прайграўшы бітву за існаванне нават фізічна.
— Гэта тое, што мяне больш за ўсё здзіўляе ў гэтай гісторыі, вядома. Як нават пасля завяршэння мяцяжу, але пасля таго, як Пуцін ахарактарызаваў яго дзеянні як здраду, як ён мог паверыць любым гарантыям, якія яму даў, усё роўна, Дзюмін ці Лукашэнка? Як ён заставаўся пасля гэтага ў Расіі? Ён жа цудоўна ведаў, што адбываецца з тымі людзьмі, якіх Пуцін называе здраднікамі!
Калі Пуцін назваў цябе здраднікам, то твой жыццёвы фінал зразумелы. І працягвацца гэты фінал будзе вельмі нядоўга. Выглядае, што Прыгожын у апошнія месяцы проста ўжо не вельмі адэкватна ацэньваў сябе, сваю вагу, што адбывалася на вайне і вакол яе.
Я думаю, ён пераацаніў сваю значнасць для сістэмы. Я думаю, што ён быў упэўнены, што, нягледзячы на тое, што «Вагнер» выходзіць з гульні на ўкраінскім фронце, яго ўсё роўна захаваюць, паколькі Крэмль шануе тую працу, якую «Вагнер» вёў у Сірыі і на афрыканскім кантыненце.
Я думаю, што Прыгожын лічыў, што паколькі для Крамля Афрыка — гэта важны напрамак, то яму захаваюць жыццё і дазволяць працягнуць працу там. Гэта было памылковае разважанне.
Замест «Вагнера» цяпер ваюе Афрыканскі корпус, створаны Цімчанкам і Еўкуравым. У Малі, Буркіна-Фасо бегаюць і спраўляюцца з усімі задачамі, якія раней вырашаў Прыгожын.
— Вас здзівіла, як менавіта Прыгожын быў ліквідаваны?
— Я думаю гэта наўпрост звязана са збітымі верталётамі і самалётамі падчас мяцяжу. У Пуціна ёсць шмат опцый збавення ад апанентаў, ад «Навічка» да «Палонія-210», але тое, што ў выніку зрабілі з Яўгенам Віктаравічам вылучаецца на любым фоне.
Я думаю, што тое, што адбылося ў небе над Цвярской вобласцю, — гэта прамая адсылка да таго, што менавіта яму ў выніку не даравалі, гэта значыць менавіта гэтыя збітыя барты, менавіта гэтых лётчыкаў. У літаральным сэнсе — прыляцела ў адказ.
— На каго разлічана гэтая адсылка?
— На ўсіх. На мой погляд, гэта было проста паказальнае пакаранне. Каб ні ў кога больш і думкі ў галаве не было аб тым, што падобны мяцеж магчымы.
Мы бачым, як дэманстратыўна гэтая справа не расследуецца. Як дэманстратыўна не дапусцілі да расследавання вытворцу гэтых самалётаў — бразільскую кампанію.
І мы бачым, што, увогуле, Уладзімір Уладзіміравіч нават не хавае, хто насамрэч аддаў загад. Калі ён там потым пачаў расказваць, што Прыгожын і яго паплечнікі проста напіліся, нанюхаліся і пачалі кідацца гранатамі, — гэта паведамленне ўсім у сваім асяроддзі пра тое, якія будуць наступствы, калі яны нават думку пра «здраду» дапусцяць.
— Вам, дарэчы, здаецца, што мяцеж Прыгожына аддаліў наступную спробу перавароту ці наблізіў? І нехта можа захацець паўтарыць?
— Думаю, і тое, і іншае, як ні парадаксальна. З аднаго боку, нехта мог паглядзець на ўсё, што адбылося, і спалохацца. З іншага, відавочна, што калі ў кагосьці ў агляднай будучыні ўзнікнуць падобнага роду думкі, то гэты чалавек зараз сапраўды ведае, што трэба даводзіць справу да канца.
Дамовіцца з Уладзімірам Уладзіміравічам ні пра што не атрымаецца. Не трэба хадзіць на Міністэрства абароны — трэба ісці адразу на Крэмль.
Каго з палітвязняў могуць выпусціць пасля анонсу Лукашэнкі?8
Каментары