Rabić z vajny krynicu patryjatyčnych pačućciaŭ — amaralnaja sprava. Piša Siarhiej Vahanaŭ.
Pramilhnuła i znoŭ schavałasia pad abvałam bolš važkich padziej abviestka ab tym, što za ŭzdym na Kurhan Słavy pad Minskam treba budzie płacić hrošy: školnikam 1500 rubloŭ, darosłym až 3 tysiačy.
Daviedaŭšysia pra heta, ja kinuŭsia šukać staruju fotku, chacia i tak jana adrazu ŭźnikła pierad vačyma: 1967 hod, ślizkaja pad pieršaj listapadaŭskaj šerańniu hlinistaja ziamla, niedzie zzadu ŭzvyšajecca ŭžo davoli vializny kapiec, pa jakim koŭzajecca buldozier, a napieradzie my, niekalki maładych žurnalistaŭ «Znamionki». Tolki što kožny z nas, strymlivajučy pačućci ad udziełu ŭ zachavańni narodnaj pamiaci, vysypaŭ na toj kapiec viadro naviezienaha piasku. Trochi paźniej my daznalisia, što dziela hetaha piasku, pieramiašanaha z hlinaj i drobnymi kamieńčykami, była zrytaja naturalny hara pad Smalavičami, na jakoj uzvyšalisia reštki ci to staražytnaj krepaści, ci to carkvy...
Starejšy z nas — Ihar Sadoŭski, viadomy na toj čas spartovy ahladalnik haziety. Nu, jak starejšy? Mo hadoŭ na 8—9. Razam z maci jon zdoleŭ źbiehčy ź Minskaha hieta ŭ Nalibockuju pušču, da partyzan... Kali jaho chavali na pačatku 70-ch, napieradzie nieśli na čyrvonaj padušačcy partyzanski miedal. Na pachavańni i paminkach havaryli, što Ihara dahnała vajna. Było nievierahodna ščymliva...
Čamu ž siońnia ja nie mahu namacać tuju ščymlivuju čałaviečuju suviaź pamiž vajnoj, što dahnała Ihara, i tym viadrom piasku, jakoje jon vysypaŭ razam z nami na patryjatyčnaje zbudavańnie?
Ci nie tamu, što z taho viadra pačało nabirać svaju falšyvuju moc usłaŭleńnie byccam by hieraizmu i mužnaści naroda, a nasamreč — usłaŭleńnie ŭłady, jakaja skarystałasia pačućciami ludziej, ich pamiaćciu dziela svajho manumientalnaha ŭstalavańnia, zdavałasia, na viaki...
Čamu ž siońnia ja nie mahu namacać prostuju čałaviečuju suviaź pamiž tym pieršym viadrom i vajnoj, što dahaniaje apošnich jaje achviar?
Ci nie tamu, što i siońniašniaja ŭłada, učapiŭšysia, jak joj zdajecca, u viečnaść, až zachodzicca ŭ sutarhach aficyjnaha patryjatyzmu, jaki ravie tankami na paradach, tančyć pad rytmy himna na płoščach i bje hałovami cehłu ŭ dni niemaviedama jakich śviat, lezie ŭ vočy psieŭdapatryjatyčnymi łozunhami na dachach damoŭ, falšyvymi vyjavami zvyšzadavolenych žyćciom, uśmiešlivych vieteranaŭ na tak zvanych biłbordach...
Z demanstracyjaj takoha kštałtu patryjatyzmu my praciahvajem sutykacca na kožnym kroku. Navat Chatyń niaŭłoŭnym pieravodam maralnych strełak stanovicca padstavaj dla niejkaj mazachisckaj fanaberyi — u kaho jašče było takoje! Nie havaru ŭžo pra «liniju Stalina»...
Napieradzie, biezumoŭna, Rasija ź jaje niastrymnym uzdymam patryjatyčnaha duchu. Ale ž i łukašenkaŭskaja ŭłada sa svaimi prychilnikami praciahvaje ličyć usio rasijska¬patryjatyčnaje rodnym, nadzimajecca, jak byccam i siońnia raspaścirajecca «ad Buha da Kurył».
Histaryčnaja napyšlivaść u toj ci inšaj miery ŭłaściva luboj dziaržavie, vialikaj asabliva. Ale adnojčy mnie zdaryłasia naviedać u Vašynhtonie Muziej amierykanskaj historyi, darečy, biaspłatny. Tam poŭna školnikaŭ — biez usialakich ekskursijaŭ i ideałahičnaha prymusu jany volna hulajuć pa załach, paznajuć historyju Amieryki, vajennuju ŭ tym liku. Ujavić ich u jakaści subjektaŭ «vajenna¬patryjatyčnaha vychavańnia» niemahčyma. Upeŭnieny, što takoha słovazłučeńnia niama nidzie ŭ cyvilizavanym śviecie — nastolki vidavočna varjactva namahańniaŭ vychoŭvać patryjotaŭ na samazabojstvie čałaviectva.
Ja nie liču siabie śpiecyjalistam pa vychavańni patryjotaŭ, ale ŭpeŭnieny: rabić z vajny, ź jaje kryvavych paraz i tym bolš kryvavych pieramoh krynicu patryjatyčnych pačućciaŭ — amaralnaja sprava...
...Niechta aburaŭsia: jak možna brać hrošy, navat takija mizernyja, za patryjatyčny ŭzdym na vyšyniu «ŭsienarodnaj słavy»?!
Histaryčna kurhanami paznačajucca miescy staražytnych pachavańniaŭ.
Ciažka skazać, kali pad «Kurhanam Słavy» budzie nazaŭždy pachavany tak zvany saviecki patryjatyzm. Vielmi tanny patryjatyzm, katoramu, raptam vyśvietliłasia, hroš cana.
U adroźnieńnie ad taho viadzierca žoŭtaha ŭpieramiešku z hlinaj i drobnymi kamieńčykami piasku, što padsypaŭ niekali ŭ padmurak pamiaci Ihar Sadoŭski, jakoha tak chutka dahnała vajna...
Viadzierca, jakomu niama cany.
Hladzieć taksama:
«Ja pavinien pazvanić našamu kurataru». Jak zavozili mihrantaŭ u Biełaruś — cikavyja detali ź pierachoplenych telefonnych razmoŭ4
Kamientary