«Kali-niebudź biełarusiki zrazumiejuć, što ciapier mova — heta nie hałoŭnaje». U tvitary abmiarkoŭvajuć hvałtoŭnuju biełarusizacyju
Za niekalki dzion novaha hoda tvitar paśpieŭ naradzić čarhovuju dyskusiju. Ci musova, kab biełarusy hladzieli tolki biełaruskamoŭny kantent? Nie ŭsie z hetym zhodnyja.
Pytańnie, ci možna prahladać niebiełaruskamoŭny kantent, u hety raz abmiarkoŭvajuć razam z maštabniejšaj temaj — ci musić biełarusizacyja być prymusovaj. U dyskusii bačnyja dva łahiery — tyja, chto ličyć takuju biełarusizacyju nieabchodnaj, i tyja, chto ŭsprymaje jaje jak niešta lišniaje, a to i škodnaje.
Pieršy łahier — ludzi, jakija imknucca ŭsialak patłumačyć, čamu bieź cisku Biełaruś nie zrabić biełaruskamoŭnaj. Arhumienty hučać nastupnyja:
«Ciapier my znachodzimsia ŭ punkcie, u jakim bieź cisku biełaruskaja nikoli nie zmoža skłaści kankurencyju rasiejskaj (na jakuju pierachodzili zusim niełahodna). Inšaja reč, što cisk musić być ad dziaržavy, ciapier možam zajmacca adno tolki kansiervacyjaj».
«Jak 200+ hadoŭ u biełarusa ŭbivali rasiejščynu praz łupcavanuju sraku, tak i ciapier viartańnie da biełaruščyny mahčyma tolki anałahičnym šlacham. Fihuralna kažučy, biezumoŭna. Bo jak ni kruci, a praces hety budzie peŭnym hvałtam. A biez udziełu dziaržavy, zakonaŭ u hetaj spravie nijak».
«Dziciačaja naiŭnaść, božuchna. 95% bieź źniešniaha cisku ničoha nie robiać navat dla svajho zdaroŭja. Tamu i płaciać trenieru i dyjetołahu, bo jon stvaraje cisk!»
«Rabicie cikava, rabicie ź luboŭju, nie prymušajcie, nie ciśnicie, raskazvajcie pra važnaść, sami rabicie, kali vam tak treba» i inš. hučyć apošnija 30 hadoŭ, i pry hetym užyvańnie biełaruskaj movy ŭ hramadstvie nie pašyrajecca, a zvužajecca. Dla taho, kab pierajści, treba vyvučyć».
«Nie vieru ŭ toje, što bieź cisku «mienšaści» moža na biełaruskuju movu pierajści astatniaja «bolšaść». Pad ciskam, kali što, ja nie maju na ŭvazie hańbu i abrazy. Ja zaŭvažaju, što choć čałaviek ja vielmi miakki i pazityŭny, ale ŭsio roŭna tak ci inakš cisnu na inšych časam».
Časam cisk u dačynieńni da biełarusaŭ, jakija abirajuć ruskamoŭny kantent, robicca zusim rezki.
«Čamu ahramadnaja kolkaść biełarusa_k, jakija nie znajuć anhielskaj, polskaj i h. d., hladzieli dy hladziać ukrainskija telešou na ŭkrainskaj movie, ale nie mohuć tak ža hladzieć ukrainskamoŭny kantent na jutubie zamiest rasiejskamoŭnaha? U čym prablema? Moŭny barjer? A pry prahladzie «Vahitna ŭ 16» jaho nie było? A ŭ «Chata na tata»? U humarystyčnych šou śpiecyjalnaja biezbarjernaja ŭkrainskaja mova? Ukrainskamoŭny kantent ciapier maje ŭ siabie kudy bolš cikavaha i jakasnaha, čym ruskamoŭny. I nie vymahaje metanakiravanaha vyvučeńnia ŭkrainskaj dla razumieńnia, kali vy biełarus_ka, jakaja razumieje biełaruskuju».
Inšyja biełarusy bačać chiby ŭ takim padychodzie. Na ich dumku, cisk raźjadnoŭvaje i nie moža być doŭhaterminovaj stratehijaj:
«Mnie zdajecca, kali b adna častka biełarusaŭ ad***ałasia ad inšaj nakont rasiejskaj movy i prosta praciahnuła rabić svaju spravu — razmaŭlać na biełaruskaj, bieź cisku raspaviadać pra važnaść hetaha, stvarać na joj kantent, to taja druhaja častka pierachodziła b na biełaruskuju kudy achvotniej».
«Hetym ciskam tolki robiać biełaruskuju movu znoŭ hieta-movaj, na jakoj budzie razmaŭlać małaja dola palityzavanych ludziej, jakaja na bazie hetaha budzie ličyć sabie elitaj».
«Nie treba nikoha ckavać ci hańbić, ale biez pazityŭnaj dyskryminacyi na karyść biełaruskaj ničoha nie atrymajecca: najlepšyja škoły, najlepšyja śpiecyjalnaści ŭ VNU, kinapremjery, pryjarytetnyja čerhi ŭ dziaržustanovy — heta minimum, jaki možna zrabić».
«Padzialać biełarusaŭ na niejkija častki naohuł drennaja ideja. Ale chto ž pra heta dumaje».
«Kali-niebudź biełarusiki zrazumiejuć, što ciapier mova — heta, miakka kažučy, naohuł nifiha nie hałoŭnaje».
Jašče adzin błohier źviartaje ŭvahu, što imknieńnie da biełarusizacyi — zusim nie zaŭsiody ščyraja źjava:
«Dla vialikaj kolkaści ludziej heta prosta sposab adčuć svaju elitarnaść. Im nasamreč u hłybini dušy nie tak cikavy sapraŭdny raspaŭsiud biełaruskaj movy, bo adčuvańnie siabie elitkaj źniknie. Dyj šmat prosta kanfliktnych hadziuk, dla jakich heta prosta nahoda kahości packavać u tvitary».
Viktoryja Palčys prapanuje sistemny padychod u pytańni pra movu. Dla jaje reč nie ŭ cisku ci jaho adsutnaści, a ŭ adukacyi:
«Kab paviarnuć Biełarusi biełaruskuju movu, treba vyhadavać novaje biełaruskamoŭnaje pakaleńnie. Dziela hetaha pieršym čynam treba stvaryć poŭny cykł adukacyi na biełaruskaj movie — ad dziciačaha sadka da navukovych stupieniaŭ. Heta baza».
Tema natchniła tvitar-žartaŭnika Džypsinkova na ceły rossyp dopisaŭ:
Znajšoŭsia i błohier, jaki ŭvohule nie bačyć mahčymym dyktavać inšym ludziam, jaki kantent im abirać:
«A vy sapraŭdy vierycie, što majecie prava taksična, biez dazvołu i prapanovy vučyć inšych i raić im, jaki kantent hladzieć i słuchać?»
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Razmaŭlaju pa-biełarusku, kab mova nie zahinuła». Palak vyvučyŭ biełaruskuju movu nastolki, što vodzić na joj ekskursii i vykładaje
Knihi pa-biełarusku čytaje abo słuchaje 14% apytanych haradžan
«Čamu biełarusy nie źniali Łukašenku?» Ukrainskaja błohierka tłumačyć suajčyńnikam, što adbyvajecca ŭ Biełarusi
U davieranaj asoby Łukašenki zabrali biznes pad Hrodnam: «Na paroh vyjšaŭ niejki mužyk i zajaviŭ, što ŭpieršyniu mianie bačyć»5
Kamientary