Viciebskaja sinahoha, jakuju ŭračysta adkryvali siońnia, prastajała biez dachu apošnija 50 hadoŭ, pakul nie znajšlisia srodki na adnaŭleńnie.
Budynak Vialikaj Lubavickaj sinahohi, uźviedzieny ŭ pačatku XX stahodździa, za savieckim časam pierastaŭ być kultavym. U im raźmiaščalisia i kinateatr, i skład, i inšyja haspadarčyja pabudovy. Pastupova ŭ Viciebsku źnikła hramada jaŭrejaŭ-chasidaŭ, jakija malilisia ŭ hetaj sinahozie, i budynak pryjšoŭ u zaniapad.
Farmalna jon naležaŭ horadu, było niekalki sprob jaho pradać, ale achvotnych nie znachodziłasia.
Niepasredna pierad pačatkam restaŭracyi ŭ 2022 hodzie ad pabudovy zastavalisia tolki ścieny — apošnija 50 hadoŭ jana prastajała biez dachu.
Zrešty, sproby adnavić pomnik architektury rabilisia ŭ 1990-ja hady, užo navat byli zaćvierdžanyja architekturny prajekt i płan restaŭracyi. Ale na ŭvasableńnie hetych płanaŭ nie znajšłosia srodkaŭ.
Uvahu da budynka, jaki choć i nie mieŭ achoŭnaha statusu, ale byŭ śviedkam bahataj na padziei epochi, sprabavali pryciahnuć viciebskija aktyvisty. Tut niekalki razoŭ pravodzilisia subotniki pa ačystcy ruin ad śmiećcia i druzu.
Adnaŭleńniu sinahohi spryjaŭ Dom-muziej Marka Šahała.
Kultavy budynak mieścicca niepadalok ad muzieja. U knizie «Majo žyćcio» mastak pisaŭ, što kožny dzień jahony baćka ranicaj išoŭ u sinahohu, potym viartaŭsia i tolki tady išoŭ na pracu. Supracoŭniki muzieja miarkujuć, što siamja mastaka naviedvała mienavita hetuju sinahohu, bo jana była najbližejšaj ad doma Šahałaŭ na vulicy Pakroŭskaj.
Tak źjaviłasia ideja, što horadu było b niabłaha zajmieć jašče adzin «šahałaŭski» abjekt. Muziej Marka Šahała dałučyŭsia da mižnarodnaha prajekta pa zachavańni jaŭrejskaj architekturnaj spadčyny ŭ Biełarusi, nieadnarazova ładzilisia navukovyja kanfierencyi i kruhłyja stały, dzie abmiarkoŭvali los hetaj kultavaj pabudovy.
Dziakujučy aśvietnickaj i papularyzatarskaj dziejnaści muziejnych supracoŭnikaŭ, pra zaniadbany budynak Vialikaj Lubavickaj sinahohi daviedałasia maskoŭskaja hramada jaŭrejaŭ-chasidaŭ. Pačalisia pošuki sponsaraŭ, i hałoŭnym ź ich staŭ dabračynny jaŭrejski fond «Šmini».
«Zašmat u vas dziaciej». Jak žyvie siamja ź siamiu dziećmi, jakoj daviałosia vyjechać ź Biełarusi3
Kamientary