U Budsłaŭskim kaściole raskryli nieviadomyja raniej rośpisy
Zmyć viekavuju pabiełku i raskryć žyvapis mastaka-iluzijanista dazvoliŭ niadaŭni pažar.
08.11.2024 / 07:00
Frahmient rasčyščanaha rośpisu na kupale Budsłaŭskaha kaścioła. Fota: instahram Budsłaŭskaha sanktuaryja
Z kaścioła Uniebaŭziaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi 31 kastryčnika źniali strachovačnuju kanstrukcyju, ustalavanuju pad kupałam baziliki paśla pažaru. Nahadajem, pažar, jaki zdaryŭsia ŭ mai 2021 hoda, całkam źniščyŭ dach chrama.
Ahoń pažaru i vada, jakoj jaho tušyli, nanieśli škodu sklapieńniam i kupału kaścioła. U chramie praviali inžyniernyja abśledavańni, jakija vyjavili, što kupał nad siarodkryžžam paśla pažaru znachodzicca ŭ pieradavaryjnym stanie. Kab praduchilić jaho abvalvańnie ŭnutr, prajektam pieršačarhovych prac była raspracavanaja kanstrukcyja strachoŭki kupała, jakaja składałasia ź mietaličnaj asnovy, draŭlanaha naściłu i kružała.
Kupał paśla pažaru. Fota: Biełaruś siehodnia
Strachoŭka, jakaja zaścierahała ad mahčymaha abvalvańnia kupała ŭnutr chrama. Fota: Anłajnier
Strachoŭka zastałasia navat kali ŭ śniežni 2021 hoda prychod atrymaŭ dazvoł na časovuju ekspłuatacyju śviatyni. Tolki ŭ mai-červieni 2022 hoda ŭmacavali kanstrukcyju kupała: jaho zvonku apracavali admysłovym rastvoram i pakryli dvuma płastami restaŭracyjnaj tynkoŭki.
Raskryćcio rośpisaŭ. Čornaja saža pakryvała ŭsiu pavierchniu kupała. Fota: instahram Budsłaŭskaha sanktuaryja
Strachoŭki z naściłam dazvolili pracavać unutry kupała restaŭrataram. U žniŭni 2022 i mai 2023 hoda jany rasčyścili jaho ad sažy, jakaja całkam pakryła jaho ŭ čas pažaru, i staroj pabiełki, pad jakoj byŭ vyjaŭleny rośpis.
Rośpis słaba prasočvajecca, ale vidać, što ŭ nižniaj častcy kupała namalavana architekturnaja dekaracyja ź iluzornymi abramleńniami dachavych akiencaŭ, a ŭ vierchniaj zachavałasia kampazicyja, na jakoj anioł kahości suciašaje, prytuliŭšy da siabie.
Pyšny ałtar z kałonami, hirlandami i lapninaj na zadnim fonie — usiaho tolki «aptyčny» rośpis, vykanany mastakom Antašeŭskim. Fota: Huhł Karty
Dakładna nieviadoma, kali byli pabieleny sklapieńni i kupał, ale zdymki pačatku XX stahodździa fiksujuć ich užo biez rośpisaŭ. Pry tym na ścienkach kaścioła zachavaŭsia biez paźniejšych pieramalovak unikalny kompleks «aptyčnych» ałtaroŭ.
Darečy, Budsłaŭski kaścioł słavuty nie tolki iluzornymi rośpisami, ale i draŭlanym ałtarom u staroj častcy kaścioła, detali jakoha źmianšajucca ŭ hłybiniu, stvarajučy niesapraŭdnuju pierśpiektyvu byccam nievialikaje pamiaškańnie ciahniecca daloka ŭhłyb. Usie hetyja padmanki vyjšli z reniesansnaj i baročnaj architektury Italii. Pra hety ŭnikalny ałtar my niadaŭna padrabiazna pisali ŭ adnym z artykułaŭ.
Užo bolš za sto hadoŭ usie sklapieńni Budsłaŭskaha kaścioła zabieleny. Fota: Huhł Karty
Isnavańnie rośpisaŭ u kupale zaśviedčyŭ invientar kaścioła 1822 hoda: «Pasiarod kaścioła kupał, pad dach vyniesieny, uvieś u šery koler z vyjavaj Uniebaŭziaćcia Maci Božaj u akružeńni aniołaŭ. Nižej pa vuhłach hetaha kupała [na vietraziach] — čatyry jevanhielisty ź simvałami». Mienavita adnaho z takich aniołaŭ i raskryli restaŭratary.
Budaŭničyja raboty ŭ interjery byli zakončany ŭ 1781 hodzie. U 1782 h. zaklučany i, jak možna mierkavać pa tekście chroniki, realizavany kantrakt z Kazimiram Antašeŭskim, prydvornym mastakom mścisłaŭskaha kaštalana Łapacinskaha, na malavańnie aptyčnych ałtaroŭ — heta značyć, ałtaroŭ, jakija imitujuć architekturu. Antašeŭski vykanaŭ hałoŭny ałtar, a taksama bakavyja ałtary Sv. Franciška, Ukryžavanaha Jezusa, Sv. Antonija i Sv. Hanny, Sv. Barbary, Sv. Juzafa i Sv. Tadevuša.
Adzin z ałtaroŭ Antašeŭskaha ŭ Budsłaŭskim kaściole. Ściana absalutna płoskaja, ale mastak zdoleŭ stvaryć pierakanaŭčuju iluziju abjomu. Fota: Huhł Karty
Adzin z ałtaroŭ Antašeŭskaha ŭ Budsłaŭskim kaściole. Ściana absalutna płoskaja, ale mastak zdoleŭ stvaryć pierakanaŭčuju iluziju abjomu. Fota: Huhł Karty
Antašeŭski taksama razmalavaŭ kaścioł Śviatoha Tadevuša Apostała ŭ Łučai, jaki znachodzicca niedaloka ad Budsłava, dzie stvaryŭ jašče piać aptyčnych ałtaroŭ. Paśla, vidać, pierabraŭsia ŭ Minsk, dzie, kali vieryć viadomamu narysu Uładzisłava Syrakomli, staŭ najlepšym mastakom u horadzie i razmalavaŭ usie interjery archikatedry.
U Budsłaŭskim kaściole, vierahodna, pracavaŭ jašče adzin mastak, prynamsi niekatoryja rośpisy mocna adroźnivajucca ad taho, jak malavaŭ Antašeŭski, bo vykanany ŭ technicy hryzajl (to-bok adcieńniami ŭsiaho adnaho koleru). Hetyja rośpisy byli vykanany ŭ 1801 hodzie, ale imia majstra ŭ chronicy nie zapisana.
Siońnia rośpisy ŭ kupale ledź bačnyja i patrabujuć dalejšaj restaŭracyi. Fota: instahram Budsłaŭskaha sanktuaryja
Da raskryćcia rośpisaŭ na kupale mastactvaznaŭcy, hruntujučysia na apisańniach, adnosili ich da pendźla Antašeŭskaha, ale ciapier, kali jany znoŭ adkrytyja, atrybucyja moža być źmienienaj. Zrešty, niahledziačy na raskryćcio, rośpisy siońnia amal nie čytajucca i patrabujuć dalejšych rabot pa restaŭracyi.
U Žyrovickim manastyry razabrali ikanastas, ź jakoha raniej vykinuli biełaruskija abrazy
Źjavilisia ścieny i brama — hladzicie, jak źmianiŭsia Navahrudski zamak
Vakoł carkvy-krepaści ŭ Muravancy śpiłavali ŭsie staryja drevy — sumnyja FOTY