«Антошкіна — гэта пекла». Страшны маналог палітзняволенай
За два гады палітычнага тэрміну Надзея (імя змененае) прайшла праз збіццё ГУБАЗам, катаванні на Акрэсціна і нявольніцкую працу ў калоніі. Мы запісалі яе жудасны расповед пра прапановы групавога сэксу ад сілавікоў, зняволеную, якая перакруціла ўнукаў на фарш, і спатканні з блізкімі ў снах.
«Не мела ілюзій, ці запісваць пакаяльнае відэа, бо не хацела мець зламаны нос ці перабітыя зубы»
Мяне затрымліваў ГУБАЗіК у 2022-м. З усіх бакоў на вуліцы, як зграя гіенаў, наляцела 12 чалавек з аўтаматамі, завялі ў дом. Хадзілі па кватэры, як па краме, скралі ў мяне грошы і асабістыя рэчы. Пачалі глядзець гаджэты, але не было шансу нават рыпнуцца: мяне паклалі на падлогу, пачалі шлёпаць далонню па ягадзіцах і крычаць, што калі я зараз не дам ім паролі ад тэлефонаў, яны мяне згвалцяць, усе 12 чалавек.
Адзін з іх усё называў сваё імя і казаў: «Пагугліш, я Валер [Высоцкі] з ГУБАЗа, ты зразумееш, што са мной жартаваць не варта». Праз два гады я пагугліла і цяпер разумею, што рабіла ўсё правільна, бо калі б я спрабавала сябе абараніць, я б засталася без зубоў.
Памятаю, як яны мяне вязлі ў ГУБАЗіК. Яны вельмі заклапочаныя, увесь шлях ад майго дому да ГУБАЗіКа прапаноўвалі мне групавы сэкс: маўляў, калі я з імі ўсімі пацешуся, магчыма, яны мяне не пасадзяць. У ГУБАЗіКу мяне пасадзілі ў калідоры насупраць шафы і паміж двума адчыненымі кабінетамі. Чалавек справа пытаўся паролі, чалавек злева прыкідваўся добрым. Калі нехта праходзіў міма, ён абавязкова вітаўся са мной і біў мяне па патыліцы так, каб я лбом білася аб шафу.
Пасля допыту мяне павялі запісваць пакаяльнае відэа ў кабінет, абвешаны плакатамі з літарай Z з георгіеўскіх стужак. Там былі хлопцы-айцішнікі, адэкватныя, зусім не падобныя да ГУБАЗіКа. Я чула допыт мужчын у суседнім кабінеце і разумела, што там б’юць чалавека. Таму ў мяне не было ілюзій, запісваць відэа ці не, я не хацела мець зламаны нос ці перабітыя зубы.
Потым быў допыт у Следчым камітэце. Я зайшла ў бялюткі кабінет, абвешаны граматамі, і зразумела, што ў мяне ўсё блага. Яны не хацелі слухаць, што мае дзеянні падпадаюць пад адміністратыўны артыкул, у іх ёсць Крымінальны кодэкс, які я быццам парушыла. З самаапраўданнем у іх усё нармальна, яны не лічаць сябе людзьмі, якія канвеерам закідваюць у топку сотні людзей.
На Акрэсціна была класіка: прэс-камера для палітычных, дзе нам не давалі туалетную паперу і мыла, не выключалі святло, было шмат клапоў і смурод. Там было холадна нават летам, матрацы не давалі. Нас было дзесяць чалавек на два месцы: дзве спалі на ніжняй койцы, дзве — на верхняй, і шэсць жанчын — на падлозе.
Гэта былі 10 сутак пекла. Я — правапаслухмяная грамадзянка, нават калі я перавышала хуткасць, аплачвала штрафы цягам 15 хвілін. Ніколі не думала нешта ў некага скрасці, сумняваюся, што я здольная на забойства ці махлярства. Яшчэ ранкам маё жыццё было нармальнае, а тут увечары ты сядзіш у камеры, дзе такія ж, як і ты — настаўніцы, айцішніцы, шматдзетныя маці, работнікі прафсаюза. Прыходзяць суіцыдальныя думкі, ты проста не верыш у тое, што адбываецца.
Падчас арышту я не праліла ні адной слязы, была ў ступары, але на Акрэсціна мяне прарвала, я плакала трое сутак. А потым пачаўся гандаль з сабой: можа, мяне адпусцяць, дадуць хатнюю хімію? Пры гэтым чакаеш, калі табе выставяць абвінавачванне і перавядуць на Валадарку з гэтай катавальні.
На Валадарцы мяне ніхто не імкнуўся прынізіць. Да 2020-га яна была крымінальнай, а пазней стала палітычнай. Раней там усе калідоры былі завешаныя «прычаламі» — гэта калі ад адной камеры да іншай вісіць нітка, і па ёй перадаецца запіска. А пры мне гэтага ўжо не было: пару разоў мы закінулі прычал, нас злавілі — і на гэтым усё. Калі мы праходзілі міма іншых камер, кідалі ў акенца запіскі, гэта называецца «малявы».
Доўга не хацела пераходзіць на гэты слэнг. Але адна дзяўчына патлумачыла мне, што нельга назваць жалязяку, з-за якой баліць спіна, ложкам. Гэта шконка. А гэтыя цяжкія дзверы, на якіх дзесяць замкоў і якія не даюць табе вярнуцца да родных, не назавеш дзвярыма, гэта «тармазы» — маўляў, будзеш называць ложкам і дзвярыма сапраўдныя ложак і дзверы.
Таму я расслабілася і пачала вывучаць слэнг, упускаць турму ў сябе. Упусціла так, што не ведаю, як ад гэтай турмы пазбавіцца, мне дагэтуль сніцца толькі яна. За кратамі мне снілася воля, я прачыналася і ў жаху азіралася навокал, а цяпер усё наадварот. За апошнія два гады я кожную ноч бачыла сон, яны былі дзіўныя. Сніліся родныя, і я проста ў сне разумела, што зараз прачнуся, хацела падаўжэй утрымаць іх у абдымках, нешта сказаць.
«Нас выносяць у пакрывале як сабак»
Думала, у калоніі ўсё будзе ў палітвязнях — бо калі я, дробная блыха, туды еду, што казаць пра іншых? Прыязджаю, а там недзе сто палітычных у калоніі. Што я раблю ў адным спісе з Калеснікавай, Чэкінай і Золатавай?
Са мной у каранціне была Алена Яфрэменка, палітычная, яе з атрада зняволеныя аднеслі ў санчастку. Памятаю, як мы стаім, і яе нясуць міма ў пакрывале. Цяпер яна ляжыць там больш за год, бо не можа рухацца, у яе было нешта са сцягном. Мы з дзяўчатамі глядзелі на тое, як яе нясуць, і гаварылі — маўляў, нас выносяць у пакрывале як сабак.
У маім атрадзе асноўным кантынгентам былі неадукаваныя забойцы-алкагалічкі. Была ў шоку ад гучных гісторый з іншых атрадаў: засунуць сваё дзіця ў пральную машынку і пракруціць, забіць насмерць сваё дзіця палкай з цвіком, забіць сваіх унукаў, перакруціць іх на фарш і накарміць гэтым фаршам сваіх дзяцей, аддаць сваю пяцігадовую дачку педафілу — ад гэтага дзіця памерла.
Такіх людзей там шануюць. Бо калі ў цябе вялікі тэрмін, ты навучышся добра працаваць, пачнеш супрацоўнічаць з адміністрацыяй, бо табе доўга сядзець. Такія зэчкі атрымліваюць чырвоныя павязкі, у іх больш прывілеяў, яны камандуюць іншымі зняволенымі.
Сядзяць шмат маладзенькіх наркаманак з такімі тэрмінамі, што і маньякам столькі не даюць — 10, 15, 20 гадоў. Таксама ёсць эканамічныя злачынцы, але гэта не абавязкова махляры, у іх проста маглі, напрыклад, адціснуць бізнэс. Гэта адукаваныя, добрыя людзі.
У мяне там з’явілася схільнасць да чорнага гумару, ён у калоніі ўсім вельмі дапамагае выжыць. Таму я з усмешкай магу казаць пра жудасныя рэчы. Неяк я стаяла ля зняволенай бабулі, проста божы дзьмухавец. Іншая зняволеная падышла да мяне і прапанавала здагадацца, за што сядзіць тая бабуля. Ніяк не магла здагадацца, дык яна мне кажа: «Яна свайго каханка пасадзіла на ланцуг у склеп, і ён памёр». І ўсміхаецца.
У калоніі ёсць 18 атрад, дзе знаходзіцца толькі адна палітзняволеная — калі я заехала, гэта была Калеснікава. Потым трэба было вызваліць месца для Марфы Рабковай, і Калеснікаву перавялі ў ПКТ, а Марфу — у 18 атрад. Гэта атрад для аднаго чалавека, дзе ўсе настроеныя супраць адной палітычнай. Не ведаю, што адміністрацыя плануе для Марфы. Але для іх Рабкова і Калеснікава — аднолькава небяспечныя, іх трэба цалкам ізаляваць ад усіх. Калі з’явіцца яшчэ адна такая ж «небяспечная» жанчына, магчыма, Марфу таксама перавядуць у ПКТ.
Нам яшчэ падчас каранціну казалі, што калі мы ўбачым Калеснікаву, ні ў якім разе нельга з ёй гутарыць, інакш табе прамы шлях у прэс-атрад. Вядома, мы яе бачылі і ўсміхаліся ёй, яна ўсміхалася нам. Тут нават словаў не трэба, хопіць усмешкі.
У калоніі ёсць стэнд, дзе напісана, якія за месяц былі парушэнні. Апошні раз я бачыла яго ў сярэдзіне вясны-2024, і там была пазнака, што Калеснікава атрымала рапарт за «непаважлівае стаўленне да супрацоўнікаў адміністрацыі».
Цяпер Марыя ў ПКТ — гэта такі зялёны домік, дзе знаходзяцца камеры ШІЗА. ПКТ — таксама ШІЗА, толькі туды прыносяць матрацы, там іншы рэжым. Калі я выходзіла, там сядзелі Маша і адна малалетка, якую асудзілі, здаецца, за наркотыкі.
«Першае, што ўбачыла ў калоніі — гэта як жанчыны зімой мылі асфальт пад снегам»
Як можна падставіць зняволеную? На фабрыцы табе могуць засунуць іголку ў целагрэйку, і калі ты будзеш праходзіць праз металашукальнік, то яе знойдуць — гэта рапарт. У цябе могуць скрасці шапку, сарваць цэтлік. Могуць настукаць, што ты лаялася матам, і сведкамі будуць людзі, якіх тады і не было навокал.
У адной дзяўчыны скралі дазвол на раствор для лінзаў, і адразу прыйшлі супрацоўнікі са шмонам. Але перад гэтым яе папярэдзілі. І тады дзяўчына пабегла ў паліклініку, узяла новы дазвол і на шмоне паказала яго супрацоўнікам.
Калі ў цябе тэрмін, асабліва вялікі, ты можаш яго прайсці з праблемамі, а можаш — камфортна. Правакатаркам даюць розныя плюшкі: магчымасць пайсці на бальнічны, атрымаць спатканне на тры дні, узяць чырвоную павязку. Спачатку гэта шакуе, а пад канец тэрміну я іх не асуджала, гэта пытанне іх сумлення. Ды там я гаварыла з людзьмі, якія забілі сваіх дзяцей, што там правакатаркі? За кратамі іншы свет, межы лагічнага размываюцца, і ты проста спрабуеш абстрагавацца ад звыклых поглядаў.
Шмат хто там рэалізоўвае сябе. Адна жанчына амаль падыходзіла пад амністыю, але мусіла выплаціць 70 рублёў па іску. Яна не выплаціла іх і праседзела яшчэ год, бо на волі яна — ніхто і нічога не мае, а за кратамі яна — чалавек. Там мяне кантралявалі людзі, з якімі мне і пагаварыць няма пра што, бо для гэтага ім трэба школу хаця б да канца скончыць. Але там шмат зняволеных, з якімі я пасябравала, і мне было пляваць на розніцу ў сацыяльным статусе.
Антошкіна — гэта не калонія агульнага рэжыму, гэта страгач, бо там пякельная праца. Усё там робяць зняволеныя. Першае, што я ўбачыла ў калоніі — гэта як жанчыны зімой мылі асфальт пад снегам. Снег ішоў, адразу раставаў, і яны прыбіралі лужыны анучамі. Цягнеш гэты снег, а на наступны дзень кіраўнік калоніі кажа, што сумёты мусяць быць ромбікамі, і ўся калонія ідзе іх «выпраўляць».
Мой самы страшны ўспамін за гэтыя два гады — тое, што я пастаянна насіла такія цяжкія рэчы, што не магла іх падняць і цягнула па зямлі. Прыязджае машына, вакол яе стаяць тры мужыкі: афіцэр, кіроўца і нехта яшчэ. Яны выклікаюць пяць дзяўчат, каб тыя разгрузілі машыну з пліткай, якую будуць укладваюць на вуліцы, там бетонныя пліты. Я заўжды лічыла сябе моцным чалавекам, але ў пэўны момант разумела, што проста фізічна не магу гэта падняць, я ж не цяжкаатлетка.
Ці снег, які ты цягнеш рукамі: збіраеш яго ў 50-кілаграмовы мех у адным месцы і нясеш, а потым табе трэба залезці з ім на сумёт, падняць яго і высыпаць снег. Аднойчы ў мяне паліліся слёзы, калі я зразумела, што не магу гэта зрабіць. Неяк я залезла на сумёт, але калі падымала мяшок, адна нага ў мяне правалілася. У мяне забалела сцягно, і я тры тыдні кульгала, дагэтуль маю праблемы са сцягном.
Не ўяўляю, як можна забараняць жанчыне мыцца? У жанчын больш патрабаванняў да гігіены, чым у мужчын, асабліва падчас менструацыі, а нам дазвалялі мыцца толькі раз на тыдзень, у іншы дзень можна было памыць галаву. І мы, як злачынцы, шукалі магчымасць памыцца. Ад некаторых там смярдзіць трупам. Я праз некалькі дзён пасля вызвалення адкрыла сумку з турмы і ўдыхнула гэты смурод, падумала: «Няўжо ад мяне быў такі пах?»
Мне цяпер вельмі цяжка, бо ў думках я з дзяўчатамі, адчуваю, што жыву па рэжыме. Балюча, што там яшчэ шмат хто сядзіць, і мне здаецца, што яны будуць сядзець да канца, такі настрой і ў саміх дзяўчат. Надзея засталася, яна ніколі не знікне, але ўжо няма ілюзій пра тое, што нехта нас адпусціць або выратуе. Я адчую сябе сапраўды вольнай, толькі калі ўсе дзяўчаты будуць вольныя, бо пакуль яны там, я сама буду там. Я на волі, але мой розум у турме, і ў розуме маім турма.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬКаго з палітвязняў могуць выпусціць пасля анонсу Лукашэнкі?8
Каго з палітвязняў могуць выпусціць пасля анонсу Лукашэнкі?
«Кадэбіст у чорных скураных пальчатках задаваў пытанні, і калі я не адказвала, пачынаў мяне душыць»11
Каментары