Dalar pa 4 rubli i źnižeńnie zarobkaŭ? Što čakaje biełaruskuju ekanomiku paśla vybaraŭ 2025 hoda
Mnohija ličać, što paśla vybaraŭ ceny vyrastuć, a zarobki zastynuć. «Naša Niva» spytała ŭ ekanamista Alesia Alachnoviča, nakolki apraŭdanyja hetyja zaściarohi i čaho naohuł varta čakać u ekanomicy ŭ 2025 hodzie.
19.12.2024 / 07:00
Ilustracyjny zdymak. Fota: Getty Images
Čamu ludzi čakajuć horšaha?
Tak było paśla vybaraŭ 2010 i 2015 hadoŭ.
Pierad vybarami 2010 hoda zarobki imkliva raśli, a kurs biełaruskaha rubla štučna ŭtrymlivaŭsia, tamu litaralna praź niekalki miesiacaŭ paśla vybaraŭ, uviesnu 2011-ha, u Biełarusi pačaŭsia mocny finansavy kryzis. Ciaham hoda rubiel adnosna dalara ZŠA prasieŭ amal u try razy.
Na fonie pačatku vajny na Danbasie, sankcyj suprać Rasii i ekanamičnych składanaściej va Ukrainie biełaruskaja ekanomika napiaredadni vybaraŭ-2015 i paśla ich taksama pieražyvała kryzis.
Ale pa bazavym scenary niejkich kardynalnych źmienaŭ u ekanamičnym žyćci Biełarusi paśla vybaraŭ 2025 hoda nie adbudziecca.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
«Kurs biełaruskaha rubla ŭžo davoli praciahły čas nie vyznačajecca štučnym čynam. Nacbank prytrymlivajecca palityki płavajučaha kursu. Kurs na štodzionnaj asnovie reahuje na toje, što adbyvajecca ŭ biełaruskaj, rasijskaj i hłabalnaj ekanomicy.
Tamu rezkaha padzieńnia kursu rubla paśla vybaraŭ čakać nie varta.
Padziei apošniaha času pakazvajuć, što rubiel u zaležnaści ad roznych abstavin moža jak prasiadać, tak i ŭmacoŭvacca», — źviartaje ŭvahu Aleś Alachnovič.
Čaho čakać biznesu?
Na dumku ekanamista, dla ŭładaŭ palityka ŭsio jašče zastajecca važniejšaj za ekanomiku. Tamu paśla vybaraŭ nie varta čakać pazityŭnych źmien u biznesie.
«Trymać kantrol nad ekanomikaj dla Łukašenki važniej, čym davać ludziam i biznesu raźvivacca. Tamu nie vidać nijakich prykmiet taho, što paśla vybaraŭ moža pačacca niejkaja libieralizacyja ŭ ekanamičnym płanie.
Možna budzie čakać praciahu toj palityki, jakaja była apošnija čatyry hady. Praciahnucca represii suprać pryvatnaha biznesu, jaki padtrymaŭ pratesty. Zastaniecca zabarona na prodaž akcyj 1850 kampanij, jakija majuć zamiežny kapitał. Zastaniecca štučnaje rehulavańnie cen, jakoje ŭžo pieražyvała peŭnyja pasłableńni.
Nastupny hod budzie apošnim dla pryblizna 10% IP, jakija nie zmohuć praciahvać pracu ŭ raniejšym statusie. Im daviadziecca źmianić formu dziejnaści i ŭtvaryć jurydyčnuju asobu abo zakryć spravu», — adznačaje Alachnovič.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Ciaham apošnich hadoŭ umovy pracy dla indyvidualnych pradprymalnikaŭ sistematyčna paharšalisia. Raśli padatki, skasoŭvalisia lhoty, skaračaŭsia śpis vidaŭ dziejnaści, dastupnych dla IP.
Jak imaviernaja zamarozka vajny moža adbicca na ekanomicy Biełarusi?
Važnym faktaram, jaki moža paŭpłyvać na ekanomiku Biełarusi, Alachnovič nazyvaje vajnu va Ukrainie. Jaje imaviernaja zamarozka ŭ nastupnym hodzie moža adbicca pa-roznamu. Ale tut mnohaje budzie zaležać ad taho, na jakich umovach moža nastupić pieramirje i što budzie z sankcyjami i inšymi abmiežavańniami ŭ dačynieńni da Biełarusi i Rasii.
«Kali vajna pačynałasia, bolšaść ekśpiertaŭ schilałasia da taho, što biełaruskaja ekanomika vielmi mocna pacierpić ad jaje, bo Biełaruś straciła takoha važnaha ekanamičnaha partniora jak Ukraina, na jakuju prychodziłasia 14% tavarnaha ekspartu. Ź Biełarusi pajšli niekatoryja zamiežnyja kampanii i suśvietnyja arhanizacyi, jakija istotna inviestavali ŭ našu ekanomiku abo kredytavali jaje.
Napačatku zdavałasia, što vajna adnaznačna pojdzie nie na karyść ekanomicy. Ale Łukašenka znajšoŭ svaju nišu i nastolki ŭdała prysmaktaŭsia da Rasii, što biełaruskaja ekanomika pad zaviazku stała pracavać na rasijski VPK. U vyniku, pavodle danych «Biełpoła» za studzień-žnivień 2024 h., kala 84% ekspartu Minprama idzie ŭ Rasiju», — adznačaje Alachnovič.
Heta zrabiła biełaruskuju ekanomiku jašče bolš zaležnaj ad taho, što adbyvajecca ŭ Rasii. Tamu, na dumku ekanamista, Łukašenku ŭ ciapierašnich umovach vyhadna, kab vajna praciahvałasia.
Ilustracyjny zdymak. Fota: Contributor Getty Images
«Dla ŭładaŭ zaviaršeńnie vajny niavyhadna. Pryčym niavažna, na karyść kaho jana skončycca. Kali pieramahaje Rasija, jana znoŭ budzie adčyniacca, budzie pavialičvacca kankurencyja na rasijskim rynku, biełaruskija pradukty buduć mienš zapatrabavanyja. Źmienšacca patreby i samoha VPK Rasii. Kali pieramahaje Ukraina, to Rasija moža pačać bolš ahresiŭna stavicca da Biełarusi, davać mienš hrošaj.
Tamu mienavita dla Łukašenki samaja vyhadnaja situacyja — heta kali vajna budzie praciahvacca», — ličyć ekśpiert.
Rost zarpłat zapavolicca, adstavańnie ad jeŭrapiejskich susiedziaŭ pavialičycca
Takoha rostu realnych zarobkaŭ, jaki naziraŭsia ŭ 2023-2024 hadach, u nastupnym hodzie dakładna nie budzie, bo čakajecca zapavolvańnie rostu rasijskaj ekanomiki, što ŭ lubym vypadku budzie adbivacca na ekanomicy Biełarusi.
Pry hetym ekśpiert adznačaje, što, navat kali biełaruskaja ekanomika paśla vybaraŭ-2025 nie stanie padać i budzie pakazvać minimalny rost, adstavańnie Biełarusi ad jeŭrasajuzaŭskich susiedziaŭ budzie praciahvać raści.
«Za apošnija 13 hadoŭ siaredni hadavy rost realnaha VUP składaje 0,7%. To-bok biełaruskaja ekanomika za hetyja 13 hadoŭ vyrasła ŭsiaho na 10%, a, naprykład, u Polščy rost za hety pieryjad skłaŭ 52%.
U vyniku Biełaruś — treciaja pa biednaści kraina ŭ Jeŭropie pa VUP na dušu nasielnictva paśla Ukrainy i Małdovy, pryčym pa prahnozach Małdova ŭ chutkim časie moža abahnać Biełaruś. A takija byłyja krainy SSSR, jak Hruzija i Armienija, u 2023 hodzie ŭžo abahnali nas pa hetym pakazčyku. I heta pry tym, što ŭ 1994-m jany byli ŭ niekalki razoŭ biadniejšyja za Biełaruś».
Takaja tendencyja adbivajecca na dabrabycie biełarusaŭ. Ekśpiert ličyć, što pa dynamicy sacyjalnych i ekanamičnych pakazčykaŭ apošniaje dziesiacihodździe možna nazyvać najhoršym u historyi paślavajennaj Biełarusi.
Z ulikam inflacyi dalara siaredni zarobak u Biełarusi ŭ paraŭnańni z 2013 hodam nie tolki nie vyras, ale i skaraciŭsia na 12,5%.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
«Dla paraŭnańnia za hety samy čas zarobki [bruta] u Polščy skočyli z $1231 da $2011, a ŭ Małdovie — z $298 da $792.
Pry siońniašnim palityčnym režymie Biełaruś čakaje praciah zastoju. I reč nie ŭ ekanamičnych sankcyjach, a ŭ stymułach, jakija stvarajuć ułady», — kaža Aleś Alachnovič.