Навукоўцы адрадзілі вымерлую жывёліну без кланавання. Якім чынам ім гэта ўдалося?
Аб паспяховым вопыце адраджэння квагі — вымерлай у 19 стагоддзі зебры, піша The Wall Street Jornal.
13.11.2024 / 22:16
Квага Рау. Фота: Wikimedia Commons
Квагі жылі на адносна абмежаванай тэрыторыі паўднёвай Афрыкі. У выніку агрэсіўнага палявання іх папуляцыя была знішчана. Апошняя квага памерла ў заапарку Амстэрдама ў 1883 годзе.
Квага. Здымак 1870 года. Фота: Wikimedia Commons
Гэта жывёла адрознівалася ад іншых зебраў спецыфічнай афарбоўкай: палосы пакрывалі толькі галаву, шыю і часткова спіну, у той час як задняя частка і ногі заставаліся карычневымі і амаль цалкам пазбаўленымі палосак. Назва «квага» паходзіць ад гатэнтоцкага слова, якое перакладаецца як «зебра», і з'яўляецца гукаперайманнем крыку, які выдавалі гэтыя жывёлы.
Першапачаткова квага была класіфікавана як асобны від. У 1984 годзе з высахлай мышцы музейнага ўзору квагі была здабыта ДНК, што зрабіла яе першай вымерлай жывёлай, з экзэмпляра якога ўдалося атрымаць ДНК.
Аналіз гэтай ДНК, а таксама шэраг іншых наступных даследаванняў, дазволіў вызначыць размяшчэнне квагі ўнутры віду бурчэлавых зебраў (Equus quagga), што пацвердзілася далейшымі даследаваннямі.
У 1987 годзе быў пачаты праект «Квага» (Quagga Project), заснавальнікам якога стаў таксідэрміст Райнхольд Рау, які пераехаў з Германіі ў Паўднёвую Афрыку. Ён вырашыў, што дзякуючы селекцыйнаму развядзенню магчыма вярнуць квагу. У адрозненне ад кланавання, якое стварае генетычную копію, такі шлях дазваляе аднавіць цэлую папуляцыю з натуральнай генетычнай разнастайнасцю, што асабліва актуальна для падвідаў.
Навукоўцы адбіралі зебраў з бледнымі, карычневымі ці менш выяўленымі палосамі, каб атрымаць патомства з больш прыглушанымі палосамі на задняй частцы цела і нагах.
Селекцыйнае развядзенне патрабуе вялікіх намаганняў і пастаяннага маніторынгу. Напрыклад, навукоўцы кожныя два гады ацэньваюць патомства на прадмет адпаведнасці крытэрыям афарбоўкі.
Каб знізіць рызыку інбрыдынгу (блізкасваяцкага скрыжавання паміж асобінамі ў папуляцыі), раз на пяць гадоў самцоў перамяшчаюць у новыя статкі. Часам яны не хочуць спарвацца з самкамі ў новым асяроддзі на працягу двух-трох гадоў, што запавольвае працэс адбору.
У 2005 годзе з'явілася жарабя трэцяга пакалення па імені Генры, афарбоўка якога аказалася вельмі падобнай да афарбоўкі сапраўднай квагі, вядомай па музейных экспанатах.
На сёння праект налічвае больш за 150 жывёл, з якіх каля 10% знешне амаль ідэнтычныя квагам XIX стагоддзя. Кіраўнік праекта Марч Тэрнбул (March Turnbull) сцвярджае, што некаторыя жывёлы настолькі падобныя да арыгінальнай квагі, што маглі б арганічна ўпісацца ў гістарычны статак. Такія зебры атрымалі назву «квага Рау» ў гонар заснавальніка праекта. Адной з пляцовак для выпасу гэтых жывёл стаў парк у Вергелегене, недалёка ад Кейптаўна.
Нягледзячы на дасягненні, праект мае нямала крытыкаў. Некаторыя навукоўцы лічаць выведзеных жывёл толькі павярхоўнай копіяй квагі, заяўляючы, што ў выніку «проста зрабілі зебру менш паласатай».
Аднак прыхільнікі праекта падкрэсліваюць, што галоўная мэта — гэта не проста знешні выгляд, а выпраўленне памылкі чалавека, які знішчыў квагу. Вопыт селекцыйнага адраджэння квагі можна прымяняць і для аднаўлення папуляцый іншых відаў, якія знаходзяцца на мяжы знікнення.
Кітайскія даследчыкі стварылі першую здаровую кланаваную малпу-рэзус
Брытанская лабараторыя прапануе паслугі па кланаванні хатніх гадаванцаў
Навукоўцы знайшлі спосаб падмануць смерць